پناهجویانی که بازگشت به اوکراین را به پناهندگی در لهستان ترجیح می‌دهند

آگهی

در حالیکه جنگ اوکراین وارد ششمین هفته خود می‌شود، شمار پناهجویانی که تصمیم گرفته‌اند زندگی خود را در اتحادیه اروپا ادامه دهند، همچنان افزایش می‌یابد.

صدها زن، کودک، پیرمرد و پیرن اوکراینی، شامگاه دوشنبه در ایستگاه شامیشیل (Przemyśl) در جنوب شرقی لهستان منتظر قطار شب کی‌یف ایستاده‌اند.

ناتالیا، زن ۴۶ ساله اوکراینی یکی از مسافرانی است که می‌خواهد به کشور جنگ زده‌اش باز گردد. او اهل شهر زاپوریژیا است؛ شهری که در هفته دوم حمله روسیه به اوکراین و پس از انفجار در بزرگ‌ترین نیروگاه تولید برق هسته‌ای اروپا، تیتر یک رسانه‌های جهان شد.

ناتالیا، پسر ۱۶ ساله‌اش را از مهلکه جنگ و خدمت اجباری فراری داده و حالا می‌خواهد نزد شوهر و مادر سالخورده‌اش باز گردد. او به یورونیوز می‌گوید: «ترتیب خروج پسرم را دادم. آوردمش و اینجا می‌ماند تا جنگ تمام شود. خودم پیش شوهر و مادرم بر می‌گردم.»

آنطور که ناتالیا می‌گوید بسیاری از شهروندان اوکراینی، تصمیم به بازگشت به کشور جنگ‌زده خود دارند: «در لهستان نه امکاناتی هست و نه کاری. مردم هم برای سفر و تفریح به اینجا نیامده‌اند.» این تصمیم به‌ویژه پس از برقراری آرامشی نسبی به جبهه‌های جنگ قوت گرفته و اگر روند مذاکرات امیدبخش باشد، جدی‌تر هم خواهد شد.

از زمان آغاز جنگ تاکنون بیش از ۳ میلیون و نهصد هزار نفر از اوکراین گریخته‌اند. لهستان، همسایه غربی اوکراین اولین سرپناه پناهجویان و آواگان است. این کشور بیش از ۲ میلیون و سیصد هزار نفر را اسکان داده است. ناتالیا می‌گوید: «اگر به خانه بازگردیم،‌ دست‌کم می‌دانیم که خانه، خانه خودمان است.» 

نگرانی از سرنوشت اعضای گرفتار خانواده در اوکراین

بسیاری از مسافران ایستگاه قطار شامیشیل لهستان می‌گویند نگرانی از سرنوشت مردان خانواده و آن‌هایی که نتوانسته‌اند شهرهای جنگ‌زده را رها کنند. یوری، استاد ۷۱ ساله  می‌گوید باید به کیف بازگردد تا مادر سالخورده‌‌اش را تیمار کند. 

یوری می‌گوید: «مشکلی است که باید حلش کنم. من دوستانم، کتاب‌هایم و کامپیوترم را در کی‌یف جا گذاشته‌ام. آنجا به هر حال جا‌افتاده‌تر ای اینجام.» 

مارینای ۳۴ ساله به لویو باز می‌گردد تا والدینش را ببیند و دختر ۱۳ ساله‌اش را با خود به هلند ببرد. مارینا می‌گوید: «اولش کمی ترسیده بودم ولی وقتی دیدم خیلی‌ها بر می‌گردند، ترسم ریخت. مردم به لویو یا پولتاوا بر می‌گردند، شهرهایی که امنیت در آن‌ها به هیچ وجه تضمین شده نیست.» 

در حالی که مسافران منتظرند تا قطار شبانگاهی شامیشل-کی‌یف پس از ۳ ساعت تاخیر راه بیافتد، قطار مسیر برگشت با ده‌ها کودک به مقصد می‌رسد و آمبولانس‌ها سراغ پناهجویان کم‌ سن‌و‌سال می‌آیند. 

«شمار پناهجویان کم‌تر و کم‌تر می‌شود»

ماچیک از شهر شچچین لهستان، یکی از داوطلبان یک سازمان یهودی اوکراینی است که از زمان آغاز جنگ برای انتقال پناهجویان فعالیت می‌کند. او می‌گوید: «دو هفته پیش اینجا غلغله بود. ولی حالا انگار جمعیت کمتر شده است. دست‌کم در این ایستگاه می‌بینید که بسیاری به جای فرار از اوکراین، به کشور باز می‌گردند. این دو موج در ساعات عصر به هم می‌رسند. شمار افرادی که فرار می کنند کم‌تر و کم‌تر می‌شود.» 

گارد مرزی لهستان می‌گوید روز دوشنبه و در زمان حضور خبرنگار یورونیوز در ایستگاه شامیشیل، ۲۱ هزار اوکراینی وارد این کشور شده اند و ۱۲ هزار نفر از مردم همین کشور جنگ زده، به میهن خود بازگشته‌اند. براساس آمار پلیس لهستان، از زمان آغاز جنگ بیش از ۳۶۴ هزار نفر به اوکراین باز گشته‌اند.

ماچیک می‌گوید زندگی در لهستان برای بسیاری از پناهجویان اوکراینی، به‌ویژه به‌دلیل کمبود منابع به شدت دشوار شده بود: «بسیاری از پناهجویان در لهستان باید روی کمک و خیرات مردم عادی حساب کنند؛ از فرم‌های ثبت‌ نام و اوراق هویت گرفته تا کارت‌های پرداخت موقت.» 

دسترسی به تحصیل و بازار کار هم برای میلیون‌ها نفر طبیعتا کار ساده‌ای نیست. 

سازمان ملل متحد پیش حدود یک ماه پیش هشدار داده بود که ۹۰ درصد از جمعیت پناهجویان اوکراین با فقر شدید روبه‌رو خواهند شد. بسیاری از سازمان‌های غیر دولتی فعال در زمینه حقوق بشر و حقوق بشردوستانه هم در هفته‌های اخیر نسبت به وضعیت وخیم پیش روی آوارگان اوکراینی هشدار می‌دهند. 

مشکل اصلی اما دسترسی به خدمات زندگی عادی است. شمار قابل توجهی هفته‌ها را در سالن‌های ورزشی و به امید شرایط بهتر پشت سر گذاشته‌اند، ولی این شرایط بهتر هرگز فراهم نشده است. ماچیک می‌گوید: «من خودم از شمال‌غرب لهستان و در نزدیکی مرز آلمان می‌آیم. حتی در آنجا هم وضعیت برای پناهجویان بهتر نیست.» 

رافائل کوشرینشکی،‌ سخنگوی کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل در لهستان می‌گوید دولت این کشور کار خارق‌العاده‌ای است کرده است. با وجود این کار خارق‌العاده، از قرار معلوم بسیاری از اوکراینی‌ها بازگشت به وطن ویران را به دریافت کمک‌های بشردوستانه کشور همسایه ترجیح می‌دهند.