هزاران زن مجرد از کشورهای مختلف، با امید به زندگی بهتر و امنیت، راهی اروپا میشوند، اما تجاوز، بهرهکشی جنسی و سوءاستفاده توسط قاچاقچیان، از جمله تهدیدهای روزمرهای است که زنان مهاجر با آن مواجهاند. کارشناسان هشدار میدهند که زنان مجرد در مسیرهای مدیترانه و بالکان بیش از پیش در معرض خطر قرار دارند.
طبق آمار آژانس پناهندگی اروپا، اکثریت مهاجران غیرقانونی و پناهجویان مرد هستند(۷۰٪) اما شمار زنانی که به اروپا برای درخواست پناهندگی آمدهاند، در حال افزایش است.
ایرینی کونتوگیانیس از کمیته بینالمللی نجات در ایتالیا میگوید: «ما شاهد افزایش زنان تنهایی هستیم که هم از مسیر مدیترانه و هم از مسیر بالکان سفر میکنند.»
گزارش این کمیته در سال ۲۰۲۴ نشان داد که شمار زنان مجرد بزرگسال که از مسیر بالکان وارد ایتالیا شدهاند، سالانه ۲۵۰٪ افزایش یافته، در حالی که شمار افزایش خانوادهها ۵۲٪ رشد داشته است.
مرگبارترین سال برای مهاجران در تاریخ ثبت آمار
مسیرهای مهاجرت بهشدت خطرناک هستند. سال ۲۰۲۴، ۳۴۱۹ مرگ یا ناپدید شدن مهاجران در اروپا توسط سازمان بینالمللی مهاجرت ثبت شد که مرگبارترین سال برای مهاجران در تاریخ ثبت آمار بود.
اما برای زنان، تهدید اضافهای نیز وجود دارد که شامل خشونت جنسی و بهرهکشی است.
اوگوچی دنیلز از سازمان بینالمللی مهاجرت به بیبیسی گفت: «تجربههای زنان متفاوت و اغلب پرخطرتر است. حتی زنانی که گروهی سفر میکنند، اغلب حفاظت مداومی ندارند و در معرض سوءاستفاده قاچاقچیان، دلالان و سایر مهاجران قرار میگیرند.»
بسیاری از زنان از خطرات آگاه هستند اما با این حال سفر میکنند؛ برخی حتی دستگاههای پیشگیری از بارداری به نصب میکنند تا در صورت تجاوز در مسیر محافظت شوند.
هر مهاجر مجبور به پرداخت به قاچاقچی است، اما هرمین گبدو از شبکه ضدقاچاق «استلا پولاره» میگوید: «زنها اغلب موظفاند که در ازای هر پرداخت، رابطه جنسی نیز ارائه دهند.»
وضعیت مهاجران در ایتالیا
خانم گبدو به زنان مهاجر در تریسته، شهر بندری شمال شرق ایتالیا، که سالها نقطه تلاقی فرهنگها و دروازه ورود به اتحادیه اروپا برای مهاجران از بالکان بوده است، کمک میکند. مهاجران از این منطقه به کشورهای دیگری مانند آلمان، فرانسه و بریتانیا ادامه مسیر میدهند.
درخواست پناهجویان غالبا از کشورهایی که بهعنوان امن تلقی میشوند، رد میشود. برای مثال ایتالیا، نیجریه را ناامن میدانست، اما طی دو سال گذشته، این ارزیابی تغییر کرد، زیرا دولتها در سراسر اروپا قوانین خود را در پاسخ به موج بزرگ مهاجرت ۲۰۱۵-۲۰۱۶ سختتر کردند.
نیکولا پروکاسینی، نمایندهٔ پارلمان در دولت راستگرای جورجیا ملونی میگوید: «امکان مدیریت مهاجرت انبوه وجود ندارد. میتوانیم زندگی ایمن زنانی را تضمین کنیم که واقعا در خطر هستند، اما نه برای همه آنها.»
راکب احسان از اندیشکده محافظهکار «پالیسی اکسچنج» هشدار میدهد: «باید واقعبین باشیم. باید زنان و دخترانی را که در مناطق تحت تاثیر جنگ و خشونت هستند و تجاوز بهعنوان سلاح جنگ علیه آنها به کار میرود را در اولویت قرار دهیم.»
وضعیت ناایمن زنان در کوزوو
با این حال، بسیاری از زنانی که از کشورهای امن همچون کوزوو آمدهاند، ادعا میکنند سوءاستفادهای که بهخاطر زن بودن تجربه کردهاند، زندگی در کشور خودشان را غیرقابل تحمل کرده است.
گزارش ۲۰۱۹ سازمان امنیت و همکاری اروپا (OSCE) نشان داد که ۵۴٪ زنان کوزوو از سن ۱۵ سالگی تجربه خشونت روانی، فیزیکی یا جنسی از طرف شریک عاطفی داشتهاند.
زنانی که به دلیل خشونت مبتنی بر جنسیت مورد آزار قرار گرفتهاند، حق پناهندگی دارند و کنوانسیون استانبول شورای اروپا از آنها حمایت میکند؛ این موضوع توسط حکم مهم دادگاه عالی اتحادیه اروپا در سال گذشته نیز تأیید شد. این کنوانسیون خشونت جنسی، روانی و فیزیکی و همچنین ختنهٔ زنان را شامل میشود.
کارشناسان معتقند که «بسیاری از ماموران رسیدگی به پناهندگی مرد هستند و آموزش کافی برای رسیدگی به چنین مسائل حساس، چه از نظر پزشکی و چه روانشناختی ندارند.»
کارنزا آرنولد از خیریه «زنان برای زنان پناهنده» در بریتانیا میگوید، اثبات خشونت جنسی سختتر است زیرا آثار فیزیکی مشابه شکنجه برجای نمیگذارد و تابوها و حساسیتهای فرهنگی، روند رسیدگی را پیچیدهتر میکند.
سازمان بینالمللی مهاجرت میگوید بسیاری از خشونتهایی که زنان تجربه میکنند، در طول مسیر سفرشان رخ میدهد. اوگوچی دنیلز میگوید: «زنان معمولا از خشونت جنسی در کشور خود فرار میکنند و سپس در طی مسیر، بار دیگر همین تجربه را دارند.»
نمونهای از تجربههای شخصی
نینا و خواهرش در مسیر فرار از به سمت ایتالیا از دست نامزدهای خود در کوزوو مورد حملهٔ مهاجران و قاچاقچیان مرد قرار گرفتند. نینا میگوید: «حتی وقتی در کوهها و تاریکی بودیم، صدای فریادها را میشنیدیم. مردان با چراغقوه به سمت ما میآمدند، به صورتمان میتاباندند، افرادی را که میخواستند انتخاب و به داخل جنگل میبردند.»
مبارزهٔ استر از اهالی نیجریه برای کسب وضعیت پناهندگی طولانیتر بود. او ابتدا در سال ۲۰۱۶ در ایتالیا درخواست پناهندگی داد، اما پس از انتظار طولانی به فرانسه و سپس آلمان رفت که درخواستهای او رد شد، زیرا طبق قانون دوبلین اتحادیه اروپا، پناهجو معمولا باید در اولین کشور عضو اتحادیه که وارد میشود درخواست پناهندگی دهد.
او نهایتاً در سال ۲۰۱۹ در ایتالیا وضعیت پناهندگی گرفت. نزدیک به یک دهه پس از ترک نیجریه، استر هنوز در فکر این است که آیا زندگی فعلیاش در ایتالیا ارزش درد و رنجی که تحمل کرده، داشته است یا نه: «حتی نمیدانم چرا به اینجا آمدم.»