امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، و کی‌یر استارمر، نخست‌وزیر بریتانیا روز دوشنبه ۱۱ نوامبر (۲۱ آبان) در مراسم سالگرد پایان جنگ جهانی اول در پاریس شرکت کردند. از ۱۹۴۴ تا کنون این نخستین بار است که از یک رهبر بریتانیایی در سالگرد اعلام آتش‌بس «جنگ بزرگ» در فرانسه استقبال می‌شود.
سران دو کشور با حضور در میدان طاق نصرت (اتوال) پاریس، نمایشی از هم‌پیمانی را پیش چشم نهادند، رویدادی که از ۸۰ سال پیش، یعنی از زمان دیدار وینستون چرچیل و ژنرال دوگل در سال ۱۹۴۴، تاکنون رخ نداده بود.
این مراسم به مناسبت صدمین و ششمین سالگرد پایان جنگ جهانی اول و نیز صدو‌بیستمین سالگرد (آوریل ۲۰۲۴) اتحاد فرانسه و بریتانیا (اتفاق مثلث) برگزار شد. ماکرون و استارمر در کنار هم در پای مجسمه‌های ژرژ کلمانسو و وینستون چرچیل تاج گل گذاشتند و سرود ملی دو کشور نیز نواخته شد.
کی‌یر استارمر که هدفش بهبود روابط با اتحادیه اروپا پس از برکسیت است، در این سفر با مقامات فرانسوی، از جمله نخست‌وزیر میشل بارنیه نیز دیدار خواهد کرد.
به اینستاگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
جنگ جهانی اول یا جنگ بزرگ چه بود؟
جنگ جهانی اول که از ۲۸ ژوئیهٔ ۱۹۱۴ میلادی (۵ مرداد ۱۲۹۳ خورشیدی) آغاز شد و تا ۱۱ نوامبر ۱۹۱۸ (۱۹ آبان ۱۲۹۷) ادامه داشت، یکی از بزرگترین و مرگبارترین جنگ‌های تاریخ بود و به دلیل رقابت‌ها و اختلافات میان کشورهای اروپایی، به‌ویژه میان امپراتوری‌های بزرگ آن زمان، آغاز شد.
به دلیل ابعاد عظیم ویرانی و کشتار، به این جنگ، لقب «جنگ بزرگ» یا «جنگ کبیر» داده بودند که بعد از وقوع جنگ جهانی دوم در سال ۱۹۳۹، نام آن را جنگ جهانی اول نهادند. با این حال هنوز هم در اروپا و به ویژه در فرانسه، گاه به آن جنگ، «جنگ بزرگ» می‌گویند.
دلایل اصلی این جنگ شامل رقابت‌های اقتصادی و نظامی، ناسیونالیسم افراطی، اتحادهای نظامی پیچیده و سیاست‌های استعماری قدرت‌های بزرگ بود.
آغاز جنگ
جرقه اصلی جنگ، ترور آرشیدوک فرانتس فردیناند، ولیعهد اتریش-مجارستان، به دست یک جوان ناسیونالیست صرب بود. این ترور باعث ایجاد بحران بین اتریش-مجارستان و صربستان شد و زنجیره‌ای از اعلان جنگ‌های پی‌درپی بین کشورها و ائتلاف‌ها به راه انداخت.
در آن زمان اتریش-مجارستان با آلمان متحد شد و روسیه، فرانسه و بریتانیا در مقابل آنها قرار گرفتند. این اتحادها جنگ را به سطح جهانی کشاندند.
حریفان و هم‌پیمانان
در جنگ جهانی اول، کشورهای درگیر به دو اردوگاه اصلی تقسیم شدند: متحدین و متفقین. ترکیب این دو گروه در جریان جنگ جهانی دوم تغییر کرد.
متحدین
کشورهای اصلی متحدین شامل آلمان، اتریش-مجارستان، امپراتوری عثمانی (از سال ۱۹۱۴)، بلغارستان (از سال ۱۹۱۵) بودند.
این کشورها به دلیل اشتراکات نظامی، اقتصادی و سیاسی با یکدیگر متحد شده بودند و در برابر متفقین می‌جنگیدند.
متفقین
کشورهای اصلی متفقین شامل بریتانیا و فرانسه، روسیه، ایتالیا و ایالات متحده آمریکا بودند. در میان این کشورها روسیه در سال ۱۹۱۷ به دلیل انقلاب کمونیستی از جنگ خارج شد، ایتالیا در ابتدا بی‌طرف بود اما در سال ۱۹۱۵ به متفقین پیوست و آمریکا نیز در سال ۱۹۱۷ به جنگ وارد شد.
کشورهای دیگری مانند ژاپن و صربستان نیز به متفقین پیوستند و برخی مستعمرات و قلمروهای بریتانیا و فرانسه نیز در این اتحاد شرکت داشتند.
این دو ائتلاف در جبهه‌های مختلفی در اروپا، خاورمیانه، آفریقا و سایر مناطق جهان با هم درگیر شدند و جنگ را به یک مقیاس جهانی کشاندند.
اتفاق مثلث
اتحاد بریتانیا و فرانسه که به نام «اتفاق مثلث» شناخته می‌شود، پیمانی سیاسی و نظامی بود که در سال ۱۹۰۴ بین این دو کشور امضا شد. هدف این اتحاد، کاهش تنش‌ها و رقابت‌های استعماری میان بریتانیا و فرانسه بود، زیرا این دو کشور پیش‌تر در نقاط مختلف جهان به خصوص آفریقا با یکدیگر رقابت داشتند.
نام «مثلث» از آن جهت به این پیمان اطلاق شد که روسیه نیز برای مقابله با تهدیدات مشترک به ویژه از جانب آلمان، بعدها به عنوان ضلع سوم به آن پیوست.
این توافقنامه، پایه‌ای برای یک همکاری نزدیک‌تر بین بریتانیا و فرانسه شد و بعدها به همراه روسیه، اتحاد متفقین را در برابر قدرت‌های متحدین (آلمان، اتریش-مجارستان، و بعداً عثمانی و بلغارستان) تشکیل داد.
دلایل اصلی این اتحاد موارد زیر بود:
۱- تلاش برای مهار قدرت آلمان: رشد صنعتی و اقتصادی آلمان در آن زمان تهدیدی برای ثبات اروپا تلقی می‌شد؛
۲- تثبیت وضعیت استعماری: با این اتحاد، بریتانیا و فرانسه توافق کردند که اختلافات خود را در مستعمرات به شکلی صلح‌آمیز حل کنند.
۳- تقویت بازدارندگی در اروپا: با نزدیک شدن به جنگ، اتحاد بین این کشورها به نوعی نقش بازدارندگی در برابر تجاوزهای احتمالی متحدین را داشت.
اتحاد بریتانیا و فرانسه یکی از عواملی بود که موجب تعادل قوای نظامی در اروپا شد و در نهایت به درگیری‌های گسترده‌تر منجر گردید، که جنگ جهانی اول را شعله‌ور ساخت.
ایران در جنگ جهانی اول
در جنگ جهانی اول، ایران به صورت رسمی وارد جنگ نشد و بی‌طرفی خود را اعلام کرد، اما به دلیل موقعیت راهبردی و منابع نفتی‌اش، به میدان رقابت و درگیری میان متحدین و متفقین تبدیل شد.
نیروهای روسیه و بریتانیا از شمال و جنوب، و نیروهای عثمانی و آلمان از غرب به ایران وارد شدند و در مناطق مختلف درگیر شدند. این وضعیت منجر به بی‌ثباتی، تخریب اقتصادی، قحطی شدید و تلفات انسانی گسترده در ایران شد.
یورونیوز فارسی را در ایکس دنبال کنید
ایران در طول جنگ تلاش کرد از طریق دیپلماسی، قدرت‌های درگیر را به احترام به بی‌طرفی خود متقاعد کند، اما این تلاش‌ها اغلب بی‌نتیجه ماند. در پایان جنگ، ایران یکی از کشورهایی بود که بیشترین آسیب را بدون دخالت مستقیم در جنگ تجربه کرد و بعدها تلاش‌های متعددی برای احقاق حقوق و جبران خسارات خود انجام داد، اما به نتایج چندانی دست نیافت.
پایان جنگ
جنگ جهانی اول سرانجام در سال ۱۹۱۸ با امضای قرارداد صلح ورسای پایان یافت. این قرارداد، آلمان را به پذیرش مسئولیت جنگ و پرداخت غرامت‌های سنگین مجبور کرد.
جنگ به تغییرات بزرگی در نقشه سیاسی اروپا منجر شد، مانند فروپاشی امپراتوری‌های اتریش-مجارستان، عثمانی، روسیه و آلمان، و زمینه‌ساز تحولات اجتماعی و سیاسی مهمی شد که در نهایت به پیدایش جنگ جهانی دوم منجر گردید.
آیا فرانسه و بریتانیا هنوز هم واقعا هم‌پیمانند؟
فرانسه و بریتانیا امروز همچنان متحدان نزدیک هستند، اما شکل اتحاد آنها متفاوت از دوران جنگ جهانی اول است و بیشتر بر اساس پیمان‌های بین‌المللی و همکاری در ناتو و سازمان ملل است. این دو کشور در زمینه‌های امنیتی، دفاعی، مبارزه با تروریسم، سیاست خارجی، و تجارت همکاری می‌کنند.
آنها اگرچه گاهی اختلافاتی دارند (مثل مسئله مهاجران)، اما روابط راهبردی و امنیتی آنها همچنان قوی است و به عنوان متحدان کلیدی در اروپا و جهان شناخته می‌شوند.