ما آن‌ها را می‌خوریم، تنفس می‌کنیم و می‌نوشیم، اما هنوز چیزهای زیادی هست که نمی‌دانیم. منظورمان میکروپلاستیک‌هاست. آن‌ها برای محیط‌زیست و سلامت ما خطرناک‌اند. این ذرات می‌توانند سموم را به خود جذب کنند و بی‌هیچ مانعی وارد زنجیره‌ی غذایی شوند. اتحادیه اروپا دراین‌باره چه می‌کند؟
آگهی
دریای مدیترانه ششمین منطقه‌ی بزرگ انباشت زباله‌های دریایی در جهان است. مدیترانه فقط ۱درصد از آب‌های جهان را در بر می‌گیرد، اما ۷درصد از کل میکروپلاستیک‌های جهان را در خود جای داده است. به همین دلیل، دانشمندان فرانسوی کاوش آبی برای مطالعه‌ی تأثیر آلودگی ریزپلاستیکی در دریای مدیترانه به سواحل تولون آمده‌اند.
سفرهای اکتشافی آن‌ها توسط کشتی بادبانی ۲۷متری متعلق به سازمان مردم‌نهاد اکسپدیشن قاره‌ی هفتم هدایت می‌شود.
الکساندرا تر-هال، مدیر تحقیقات در مرکز ملی پژوهش‌های علمی فرانسه (سی‌اِن‌آراِس) و هماهنگ‌کننده‌ی علمی این سفر تحقیقاتی توضیح می‌دهد: «مدیترانه دریایی محصور است که پیرامون آن، جمعیت زیادی زندگی می‌کند. حاصل تمام فعالیت‌های انسانی سرانجام به دریا راه می‌یابند. ما آلاینده‌های شیمیایی‌ای را بررسی می‌کنیم که از طریق پلاستیک‌ها منتقل می‌شوند. آنچه از قبل می‌دانیم این است که همه‌ی آن‌ها حاوی آلودگی شیمیایی‌اند.»
این پژوهش شامل یدک‌کشیدن دو تور نمونه‌برداری به‌مدت یک ساعت برای جمع‌آوری ریزپلاستیک‌هاست. سپس این نمونه‌ها در آزمایشگاه‌های مشارکت‌کننده در پروژه تفکیک و بررسی خواهند شد. الکساندرا سال‌هاست در دانشگاه تولوز به مطالعه‌ی ماهیت شیمیایی آلاینده‌های مرتبط با پلاستیک‌ها مشغول است.
«ما ریزپلاستیک‌ها را اندازه‌گیری و وزن می‌کنیم؛ ترکیب آن‌ها را تحلیل می‌کنیم. می‌دانیم که بیش از ۱۶هزار ماده‌ی شیمیایی برای ساخت پلاستیک به کار می‌رود که ۴هزار مورد از آن‌ها اکنون به‌عنوان مواد خطرناک طبقه‌بندی شده‌اند.»
هنگامی که جانوران دریایی در معرض میکروپلاستیک‌هاقرار می‌گیرند، این مواد شیمیایی می‌توانند وارد بدن آن‌ها شوند. از آنجا که بسیاری از این مواد مختل‌کننده‌ی غدد درون‌ریزند، بر سلامت جانوران تأثیر می‌گذارند. همانطور که الکساندرا توضیح می‌دهد، اثرات آن بر انسان‌ها هنوز به طور کامل شناخته نشده است:
«ما می‌دانیم که مختل‌کننده‌های غدد درون‌ریز بر کل سیستم هورمونی بدن ما تأثیر می‌گذارند. آن‌ها بر باروری و رشد سرطان تأثیر دارند، ولی ما هنوز پرسش‌های زیادی درباره‌ی این آلودگی پلاستیکی داریم.»
علم، تازه در آغاز راه درک میزان خطرناک‌بودن میکروپلاستیک‌ها برای زیست‌بوم‌ها و سلامت انسان است. ما آن‌ها را می‌خوریم، تنفس می‌کنیم و می‌نوشیم، ولی هنوز نکات زیادی هست که نمی‌دانیم. دانشمندان می‌گویند درباره‌ی میکروپلاستیک‌ها و نانوپلاستیک‌ها، که اغلب کوچک‌تر از یک هزارم میلی‌مترند، ابزارهای دقیقی برای اندازه‌گیری یا درک کامل تأثیرات آن‌ها در اختیار نداریم.
«برنامه‌ی اقدام برای آلودگی صفر» کمیسیون اروپا در نظر دارد که تا سال ۲۰۳۰، میزان میکروپلاستیک‌ها را ۳۰درصد کاهش دهد. ژان فرانسوا ژیلیون، میکروبیولوژیست دریایی و مدیر پژوهش در سی‌اِن‌آراِس، در سال ۲۰۱۹رهبری یک کارزار نمونه‌برداری بی‌سابقه را در نُه رودخانه‌ی بزرگ اروپا بر عهده داشت. او در همه‌جا میکروپلاستیک‌ها را در غلظت‌هایی «نگران‌کننده» یافت.
ژیلیون توضیح می‌دهد: «اروپا در این زمینه بسیار پیشرفته است.» «ما قبلاً آلودگی گسترده‌ای از پلاستیک داشتیم که عمدتاً ناشی از بسته‌بندی و پلاستیک‌های یک‌بارمصرف بود. این موضوع هدف ابتدایی اتحادیه‌ی اروپا بود. اکنون امیدواریم شاهد تغییری در نگرشمان نسبت به پلاستیک باشیم.»
تاکنون، پلاستیک بیشتر زباله در نظر گرفته می‌شد و تلاش‌ها بر مدیریت پسماند متمرکز بوده‌اند. ژیلیون امیدوار است که اتحادیه‌ی اروپا محرک اقدامی برای کاهش شدید تولید پلاستیک باشد و همچنین فهرستی از مواد شیمیایی که باید استفاده از آن‌ها در پلاستیک ممنوع شود ارائه دهد.
اروپا در محدودکردن میکروپلاستیک‌ها پیشرفت‌هایی داشته است، اما ژیلیون و جامعه‌ی علمی خواهان اقدامات بیشتری هستند. با ادامه‌ی مذاکرات درباره‌ی یک معاهده‌ی جهانی، اروپا و جامعه‌ی بین‌المللی با یک انتخاب روبه‌رو هستند: ادامه‌ی مدیریت آلودگی، یا پرداختن به منشأ مشکل.