در دوران جنگ سرد، بسیاری از کشورهای اروپایی با ساخت پناهگاه‌های زیرزمینی گسترده تلاش می‌کردند در صورت وقوع حمله هسته‌ای از شهروندان خود محافظت کنند.
آگهی
اما پس از فروپاشی دیوار برلین، بیشتر این پناهگاه‌ها از کار افتادند، به موزه تبدیل شدند یا به حال خود رها شدند.
گروه پژوهشی ساب‌ترانیا بریتَنیکا می‌گوید که در گذشته بیش از ۲۸۰ پناهگاه هسته‌ای در بریتانیا وجود داشت. با این حال، اکنون تنها تعداد اندکی از آنها فعال هستند و اغلب پناهگاه‌های قدیمی در برابر تسلیحات مدرن کارایی چندانی ندارند.
بازار جدید پناهگاه‌های خصوصی
با افزایش تنش‌های ژئوپلیتیک و کمبود شبکه‌های گسترده پناهگاه عمومی، بازاری ویژه برای پناهگاه‌های شخصی در کشورهایی مانند ایتالیا، اسپانیا، آلمان، سوئد و بریتانیا شکل گرفته است.
ساخت ساده‌ترین پناهگاه‌ها (معمولاً کمتر از ۱۰ متر مربع) به ازای هر متر مربع بین سه تا پنج هزار یورو هزینه دارد؛ تقریباً معادل قیمت یک آپارتمان نقلی یا یک‌خوابه در شهرهای متوسط اروپایی. این پناهگاه‌ها معمولاً شامل دیوارهای بتنی ضخیم، درهای ضدتابش و سامانه تهویه هوا هستند.
اما نسخه‌های لوکس می‌توانند قیمت‌های نجومی داشته باشند. به عنوان نمونه، یک پناهگاه ۱۴۰ متری با امکاناتی مشابه یک خانه کامل و تلویزیون ۴۰ اینچی، یک میلیون یورو قیمت دارد. در بریتانیا شرکت بوروود ال‌تی‌دی پناهگاه‌های پیش‌ساخته لوکس را با قیمت تا ۱۸۱ هزار یورو عرضه می‌کند که شامل درهای ضدنشت، بخاری برقی، مخزن آب، آشپزخانه کامل، تخت‌خواب‌های انباری و ژنراتور خورشیدی است.
در آلمان، شرکت بانکرباوئر یک پناهگاه ۹.۶ متری را ۷۹ هزار یورو می‌فروشد که علاوه بر سامانه‌های هشدار، پرتاب‌کننده گاز اشک‌آور نیز دارد. در سوئد هم یک پناهگاه ۵۴ متری با ظرفیت شش نفر، آشپزخانه و ژنراتور دیزلی ۱۷۰ هزار یورو قیمت‌گذاری شده است.
ویکتور آنژلیه، بنیان‌گذار شرکت نوکلیر بانکر کمپانی در سوئد، می‌گوید مشتریانش به دولت‌ها اعتماد ندارند و به همین دلیل به سراغ پناهگاه‌های خصوصی می‌روند. او افزود بیشتر مشتریانش از لهستان، سوئد و هلند هستند و از زمان آغاز تهاجم تمام‌عیار روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲، تقاضا افزایش یافته است.
سوئیس؛ امن‌ترین کشور اروپا
تنها تعداد محدودی از کشورهای اروپایی شبکه پناهگاه‌های خود را فعال نگه داشته‌اند. در این میان، سوئیس گسترده‌ترین سیستم پناهگاه هسته‌ای را دارد و تنها کشوری است که طبق قانون موظف است برای کل جمعیت پناهگاه فراهم کند.
اکنون حدود ۹ هزار پناهگاه عمومی و ۳۶۰ هزار پناهگاه خصوصی در این کشور وجود دارد که مجموع ظرفیت آنها ۹.۳ میلیون نفر برآورد می‌شود؛ تقریباً برابر با کل جمعیت سوئیس.
دولت این کشور برنامه‌ای ۲۳۵ میلیون یورویی برای نوسازی حدود ۱۰۰ هزار پناهگاه کوچک قدیمی آغاز کرده است. این پناهگاه‌ها که ۴۰ سال پیش ساخته شده و ظرفیت ۷ نفر دارند، به دلیل فرسودگی سیستم‌های تهویه در حال جایگزینی با پناهگاه‌های عمومی بزرگ‌تر هستند.
پناهگاه‌های عمومی سوئیس می‌توانند بین ۲۰۰ تا ۵ هزار نفر را در خود جای دهند. پناهگاه بولو در لوزان و تونل زوننبرگ در نزدیکی لوسرن از بزرگ‌ترین این تأسیسات به شمار می‌روند.
دیگر کشورهای اروپایی
سوئد نیز سرمایه‌گذاری زیادی روی آمادگی هسته‌ای کرده است. این کشور ۶۴ هزار پناهگاه دارد که ظرفیت ۷ میلیون نفر را تأمین می‌کند. بزرگ‌ترین آنها پناهگاه کلارا در استکهلم است که می‌تواند تا ۸ هزار نفر را در شرایط جنگی پناه دهد. دولت سوئد همچنین طرحی ۹ میلیون یورویی برای بازرسی و آماده‌سازی پناهگاه‌ها ظرف ۴۸ ساعت در شرایط اضطراری اجرا کرده است.
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
فنلاند هم شبکه گسترده‌ای از پناهگاه‌ها دارد. طبق آمار ۲۰۲۲، پیش از پیوستن این کشور به ناتو، فنلاند دارای ۵۰ هزار و ۵۰۰ پناهگاه بود که ۸۵ درصد آنها خصوصی هستند. وزارت کشور فنلاند می‌گوید این ظرفیت برای حفاظت از ۴.۸ میلیون شهروند کافی است.