رابطه متقابل شهروندان و نمایندگان در اتحادیه اروپا؛ پارلمان اروپا چگونه قانونگذاری می‌کند؟

آگهی

پارلمان اروپا برای نخستین بار در سال ۱۹۵۲ و در قالب مجمع مشترک «جامعه زغال سنگ و فولاد اروپا» شکل گرفت و از سال ۱۹۶۲ نیز با نام پارلمان اروپا به فعالیت خود ادامه داد. نخستین انتخابات عمومی برای انتخاب مستقیم اعضای آن هم در سال ۱۹۷۹ برگزار شد. 

شهروندان اتحادیه اروپا هر پنج سال یکبار با شرکت در انتخاباتی سراسری ۷۰۵ عضو پارلمان اروپا را از میان نامزدهایی که اکثر آنها عضو احزاب سیاسی فعال در کشورهای عضو هستند، انتخاب می‌کنند. انتخابات آتی این نهاد اروپایی ششم تا نهم ژوئن ۲۰۲۴ (۲۰-۱۷ خرداد ۱۴۰۳) در تمامی کشورهای عضو اتحادیه اروپا برگزار می‌شود.

تعداد اعضای پارلمان اروپا برای هر کشور تقریبا متناسب با جمعیت آن است، اما هیچ کشوری نمی‌تواند کمتر از ۶ یا بیشتر از ۹۶ نماینده در پارلمان اروپا داشته باشد. 

پارلمان اروپا دارای فراکسیون‌های سیاسی مختلف، ۲۰ کمیته دائمی (از سیاست خارجی گرفته تا اقتصاد، حقوق زنان و دادخواست‌های مردمی)، سه کمیته فرعی و تعدادی کمیته تخصصی و تحقیقی است که حسب نیاز تشکیل می‌شوند. تمامی اعضای پارلمان اروپا به عضویت حداقل یک کمیته درمی‌آیند و نه بر پایه ملیت بلکه بر اساس گرایش سیاسی نیز گروه‌بندی می‌شوند. 

قانونگذاری

کمیسیون اروپا به عنوان بازوی اجرایی اتحادیه قوانین جدید اتحادیه اروپا را پیشنهاد می‌کند. کمیته‌ها پیشنهادات کمیسیون را با هدف بهبود آنها مورد بحث و بررسی قرار می‌دهند و سپس برای پذیرش یا رد، آنها را به رای می‌گذارند. در صورت تصویب پیشنهاد کمیسیون در کمیته مربوطهٔ پارلمان، این پیشنهاد در نشست عمومی نمایندگان، مطرح و به بحث و رای گذاشته می‌شود. ریاست این نشست‌ها بر عهده رئیس پارلمان اروپاست که با رای نمایندگان و برای دوره‌های دو و نیم ساله انتخاب می‌شود.

نشست‌های عمومی پارلمان معمولا چهار روز در ماه در استراسبورگِ فرانسه برگزار می‌شود اما گاهی اوقات جلساتی اضافی نیز در دیگر مقر آن که در بروکسل واقع شده، برگزار می‌شود.

پارلمان اروپا پس از تصویب قوانین جدید با شورای اتحادیه اروپا (نمایندگان دولت‌های عضو اتحادیه) برای تایید نهایی آنها وارد شور، مذاکره و رایزنی می‌شود.

تصمیم‌گیری در مورد قراردادهای بین‌المللی، بودجه و برنامه‌های توسعه اتحادیه اروپا و نیز بررسی برنامه کاری کمیسیون اروپا و درخواست از این نهاد اروپایی برای پیشنهاد قوانین جدید هم بر عهده پارلمان اروپاست.

هر عضو پارلمان هم حق دارد که پیشنهادِ اقدام موردی اتحادیه اروپا را بر اساس حق ابتکار اعطا شده به پارلمان طبق ماده ۲۲۵ معاهده تاسیس اتحادیه اروپا به رئیس پارلمان تسلیم کند. رئیس پارلمان نیز این پیشنهاد را به کمیسیون ذیربط ارجاع می‌دهد. البته او این اختیار را نیز دارد که در صورت صلاحدید آن را در نشست عمومی پارلمان مطرح کند.

کمیته‌های پارلمان می‌توانند در حوزه‌هایی که معاهدات اتحادیه به پارلمان اروپا حق ابتکار داده، گزارشی درباره موضوعی در حیطه وظایف خود تهیه و پیشنهادی برای صدور قطعنامه به رئیس پارلمان ارائه کنند.

به فیسبوک یورونیوز فارسی بپیوندید 

نظارت

پارلمان اروپا همچنین بر امور و کارکرد تمامی نهادها و سازمان‌هایی که به اداره اتحادیه اروپا کمک می‌کنند، نظارت می‌کند.

انتخاب رئیس کمیسیون اروپا، بررسی عملکرد آن، اعتراض به آن و نیزملزم کردن رئیس کمیسیون به استعفا نیز از جمله شرح وظایف پارلمان اروپاست.

اعطای معافیت‌های مالی در قالب بودجه اتحادیه اروپا، بحث در مورد سیاست پولی تعیین شده توسط بانک مرکزی اروپا هم از دیگر وظایف نظارتی پارلمان اروپا محسوب می‌شود.

نظارت بر انتخابات، تشکیل کمیسیون‌ها تحقیق و طرح پرسش از مقام‌های اجرایی اتحادیه اروپا نیز از دیگر وظایف نظارتی این نهاد اروپایی است.

البته شهروندان اتحادیه اروپا نیز با تهیه طومارها و دادخواست‌های الکترونیکی، می‌توانند از پارلمان اروپا و نمایندگان خود بخواهند که در مورد موضوع خاصی اقدام کنند. چون که بررسی دادخواست‌های شهروندان و انجام تحقیق و استعلام در مورد آنها نیز از جمله وظایف نمایندگان پارلمان اروپا به شمار می‌رود.