بی‌خوابی مزمن تا چه حد پیری مغز را تسریع می‌کند؟

آگهی

مطالعه‌ای علمی که در مجله «نورولوژی» (Neurology) منتشر شده نشان می‌دهد افرادی که به بی‌خوابی مزمن دچارند، یا دست‌کم سه شب در هفته به مدت سه ماه یا بیشتر دچار مشکل خواب می‌شوند، ۴۰ درصد بیشتر از افرادی که خواب طبیعی دارند در معرض ابتلا به زوال عقل یا اختلالات خفیف شناختی قرار دارند.

به گفته پژوهشگران، این موضوع معادل ۳.۵ سال پیرتر شدن مغز است.

دکتر دیه‌گو ز. کاروالهو، یکی از نویسندگان مطالعه و متخصص مغز و اعصاب در کلینیک مایو آمریکا، در اظهار نظری در این زمینه گفت: «این یافته‌ها به مجموعه رو به رشد شواهدی اضافه می‌کند که نشان می‌دهد خواب تنها برای استراحت نیست؛ بلکه برای مقاومت و سلامت مغز هم مهم است.»

تیم کاروالهو بیش از ۲۷۵۰ بزرگسال آمریکایی سالم ذهنی را به مدت متوسط نزدیک به شش سال پیگیری کردند. شرکت‌کنندگان که ۱۶ درصد آن‌ها دچار بی‌خوابی تشخیص داده شده بودند، تحت آزمایش‌های منظم حافظه و تفکر قرار گرفتند و برخی هم اسکن مغزی شدند.

یورونیوز فارسی را در ایکس دنبال کنید

به طور کلی، ۱۴ درصد افرادی که بی‌خوابی داشتند دچار زوال عقل یا اختلال خفیف شناختی شدند در حالی که این عدد در افراد بدون بی‌خوابی ۱۰ درصد بود. همچنین افرادی که به بی‌خوابی مزمن مبتلا بودند در طول سال‌ها افت شدیدتری در تست‌های تفکر تجربه کردند.

کاروالهو افزود: «ما کاهش سریع‌تر مهارت‌های تفکر و تغییراتی در مغز مشاهده کردیم که نشان می‌دهد بی‌خوابی مزمن می‌تواند هشدار اولیه یا حتی عامل مشارکت‌کننده در مشکلات شناختی آینده باشد.»

این نتایج حتی پس از در نظر گرفتن عواملی مانند سن، فشار خون بالا، آپنه خواب و مصرف داروهای خواب‌آور هم ثابت ماند.

با این حال، مطالعه اثبات نکرده که بی‌خوابی باعث مشکلات مغزی می‌شود؛ بلکه فقط نشان داده که بین بی‌خوابی و سلامت مغز ارتباطی وجود دارد. پژوهش‌های بیشتری لازم است تا دلیل دقیق این ارتباط مشخص شود.

مطالعه همچنین نشان داد که بی‌خوابی مزمن ممکن است روی سلامت مغز برخی افراد بیشتر از دیگران تأثیر بگذارد. شرکت‌کنندگانی که می‌گفتند کمتر از حد معمول می‌خوابند، در اسکن مغزشان نقاط سفید بیشتری دیده شد که نشانه آسیب مغزی است و همچنین پلاک‌های آمیلوئید هم بیشتر دیده شده؛ پروتئین‌هایی که در مغز تجمع یافته و با بیماری آلزایمر مرتبط‌ند.

سطح پلاک آمیلوئید آن‌ها مشابه افرادی بود که ژن APOE4 را دارند، ژنی که خطر آلزایمر را افزایش می‌دهد. همچنین در میان داوطلبانی که این ژن را داشتند، افت بیشتری در حافظه و مهارت‌های تفکر مشاهده شد.

کاروالهو گفت: «نتایج ما نشان می‌دهد که بی‌خوابی ممکن است مغز را به طرق مختلف تحت تأثیر قرار دهد، نه تنها از طریق پلاک‌های آمیلوئید، بلکه از طریق رگ‌های کوچک خون‌رسان به مغز.»

این یافته‌ها جدیدترین شواهد از ارتباط خواب و سلامت مغز هستند. بی‌خوابی مزمن و کیفیت پایین خواب همچنین خطر فشار خون بالا، بیماری قلبی، دیابت، افسردگی و چاقی را افزایش می‌دهد.

به گفته سازمان جهانی بهداشت، زوال عقل تقریباً ۵۷ میلیون نفر در جهان را تحت تأثیر قرار داده و بی‌خوابی حدود ۱۶.۲ درصد جمعیت کشورهایی با داده‌های قابل اعتماد را مبتلا می‌کند.

کاروالهو گفت: «این مطالعه اهمیت درمان بی‌خوابی مزمن را تأکید می‌کند، نه تنها برای بهبود کیفیت خواب، بلکه احتمالاً برای حفظ سلامت مغز در پیری.»