قیمت الکل در اروپا تفاوت زیادی دارد و این تفاوت اغلب به دلیل مالیاتهایی است که برای کاهش آسیبهای ناشی از الکل وضع میشوند.
بر اساس دادههای یورواستات، به طور متوسط از هر ۱۰۰ یورو که خانوارها در اتحادیه اروپا برای کالاها و خدمات خرج میکنند، ۱ یورو و ۵۰ سنت صرف نوشیدنیهای الکلی میشود. با این حال سهم نوشیدنیهای الکلی در هزینه خانوارها در کشورهای مختلف بسیار متفاوت است.
شاخص سطح قیمت که قیمت یک سبد یکسان از نوشیدنیهای الکلی را در سراسر اروپا مقایسه میکند، ابزار خوبی برای بررسی تفاوتهای هزینه الکل است. میانگین اتحادیه اروپا ۱۰۰ در نظر گرفته شده، بنابراین اگر آن سبد در سطح اتحادیه اروپا ۱۰۰ یورو قیمت داشته باشد، شاخص نشان میدهد در هر کشور چقدر خواهد بود.
عدد بالای ۱۰۰ یعنی آن کشور از میانگین اتحادیه اروپا گرانتر است. عدد زیر ۱۰۰ یعنی ارزانتر.
گرانترین نوشیدنیهای الکلی در کشورهای نوردیک، ترکیه و ایرلند
بر پایه دادههای ۲۰۲۴، در فهرستی شامل ۳۶ کشور اروپایی (اعضای اتحادیه اروپا، نامزدها و کشورهای عضو افتا)، ایسلند گرانترین کشور از نظر قیمت الکل است. در ایسلند مردم برای نوشیدنیهایی که در اتحادیه اروپا به طور متوسط ۱۰۰ یورو قیمت دارند، ۲۸۵ یورو میپردازند، یعنی ۱۸۵ درصد بالاتر از میانگین اتحادیه اروپا.
در رتبههای بعدی، قیمت همین سبد الکل در نروژ ۲۲۶ یورو، در فنلاند ۲۱۰ یورو و در ترکیه ۲۰۳ یورو است. یعنی قیمت نوشیدنیهای الکلی بیش از دو برابر میانگین اتحادیه اروپا تمام میشود. ایرلند با ۱۹۸ یورو نیز به همین سطح نزدیک است.
سه کشور نخست از نظر گرانی الکل همگی در منطقه نوردیک هستند. دو کشور دیگر نوردیک نیز بالاتر از میانگین اتحادیه اروپا قرار دارند: سوئد (۱۴۶ یورو) و دانمارک (۱۲۵ یورو).
ارزانترین نوشیدنیهای الکلی در ایتالیا، آلمان و اتریش
ارزانترین قیمتها در ایتالیا، آلمان و اتریش ثبت شده است. سبد نوشیدنیهای الکلی که در اتحادیه اروپا ۱۰۰ یورو قیمت دارد، در ایتالیا فقط ۸۴ یورو است؛ یعنی قیمت الکل ۱۶ درصد پایینتر از میانگین اتحادیه اروپاست.
قیمت الکل در آلمان ۸۷ یورو و در اتریش ۹۰ یورو است. در اسپانیا، مردم برای همان سبد ۹۱ یورو میپردازند. یعنی در مجموع الکل در چهار اقتصاد بزرگ اتحادیه اروپا ارزانتر از میانگین اتحادیه است. فقط فرانسه با ۱۰۲ یورو بالاتر از میانگین قرار دارد، آن هم تنها ۲ درصد.
درآمد لحاظ نشده است
درآمد یا دستمزد در مقایسه قیمتها لحاظ نمیشود، بنابراین این رتبهبندی دستمزدها یا دیگر سنجههای درآمد شخصی را در نظر نمیگیرد.
کالین انگس، استاد دانشگاه شفیلد، به یورونیوز بیزنس گفت: «بین قیمت الکل و مقرونبهصرفه بودن آن تفاوت مهمی وجود دارد.»
کشوری که قیمت الکل در آن پایین است اما درآمد قابل تصرف پایینی دارد، ممکن است همچنان الکل برایش مقرونبهصرفه نباشد و برعکس نیز صادق است.
انگس افزود: «مالیات عامل کلیدی در ایجاد تفاوتهای قیمتی است… مالیاتهای بالاتر بر الکل یکی از مهمترین محرکهای قیمتهای بالاتر در برخی کشورهای اروپایی است، بهویژه در شمال اروپا.»
او گفت در مناطق شمال اروپا مانند اسکاندیناوی، ایرلند و بریتانیا، نرخهای بالاتر مالیات معمولا پاسخی به سطوح بالای مصرف الکل و آسیبهای مرتبط با الکل است.
در سال ۲۰۲۰، آخرین سالی که بریتانیا در این مقایسه حضور داشت، شاخص آن ۱۳۹ بود و میانگین اتحادیه اروپا ۱۰۰.
او افزود: «امروز در بیشتر کشورهای مدیترانهای سطح مصرف و آسیبهای ناشی از الکل بسیار پایینتر است و در نتیجه نیاز کمتری به نرخهای مالیاتی بالاتر برای بازدارندگی از مصرف سنگین وجود دارد.»
دکتر یاکوب مانتهی از دانشگاه هامبورگ نیز تاکید کرد که نرخهای بالاتر مالیات ویژه بر برخی نوشیدنیهای الکلی محرک اصلی تفاوت قیمت الکل است.
برای نمونه، در سال ۲۰۲۰ پنج کشوری که در منطقه اروپایی سازمان جهانی بهداشت بیشترین سهم مالیات الکل در قیمت خردهفروشی آبجو را داشتند، فنلاند، ترکیه، نروژ، استونی و ایسلند بودند. سهم مالیات بین ۲۸ تا ۳۹ درصد بود و برای مشروبات تقطیری این سهم بیشتر است (میتواند ۵۰ درصد یا بیشتر باشد). اما در کشورهایی با مالیات پایین، سهم مالیات ۱۰ درصد یا کمتر است.
افزایش مالیات درآمد دولت را بالا میبرد
مانتهی به یورونیوز بیزنس گفت: «این دادهها نشان میدهد بخش قابل توجهی از قیمت خردهفروشی را مالیاتهای ویژه تعیین میکند.»
او تاکید کرد که افزایش مالیاتها فقط به کاهش مصرف منجر نمیشود. او افزود: «افزایش مالیات، درآمدهای مالیاتی دولت را هم بالا میبرد.»
کالین انگس همچنین توضیح داد که یکی دیگر از عوامل مهم در تعیین نرخهای مالیات بر الکل، دستکم درباره شراب، به تولید آن مربوط میشود. در سراسر اروپا کشورهایی که شراب را در حجمهای قابل توجه تولید میکنند، عموما مالیات ندارند یا نرخهای بسیار پایینی بر شراب اعمال میکنند. در مقابل، کشورهایی که تولیدکننده شراب نیستند معمولا مالیات بیشتری بر شراب میبندند.