مقامات ارشد و سازمان‌های مردم‌نهاد مدعی‌اند عملیات نظامی اسرائیل در غزه مصداق نسل‌کشی است، اما استفان تالمون، کارشناس حقوق بین‌الملل و وکیل دادگستری، در گفت‌وگو با یورونیوز می‌گوید شواهد کافی برای اثبات قصد آشکار اسرائیل در ارتکاب این جنایت وجود ندارد.
آگهی
شمار زیادی از مقامات بلندپایه دولتی، سازمان‌های غیردولتی و دانشگاهیان در غرب بر این باورند که عملیات نظامی اسرائیل در غزه مصداق نسل‌کشی است.
یورونیوز در مقاله‌ای جداگانه نظر اُمر بارتوف، استاد مطالعات هولوکاست و نسل‌کشی در دانشگاه براون را در این‌باره پرسیده که می‌توانید این مقاله را در این لینک مطالعه کنید.
اما برخی حقوقدانان نسبت به استفاده از این اصطلاح، که از آن با عنوان «جنایت جنایت‌ها» یاد می‌شود، بدون تعریف دقیق یا اثبات قانونی هشدار داده‌اند. به گفته آن‌ها، تاکنون هیچ سند ملموس و مشخصی وجود ندارد که نشان دهد اسرائیل مرتکب نسل‌کشی طبق تعریف کنوانسیون ۱۹۴۸ پیشگیری و مجازات جنایت نسل‌کشی شده باشد؛ کنوانسیونی که اسرائیل از امضاکنندگان آن است.
استفان تالمون، استاد برجسته حقوق بین‌الملل در دانشگاه بن آلمان می‌گوید: «اسرائیل مرتکب جنایت جنگی به خاطر استفاده از گرسنگی به عنوان سلاح جنگی شده است؛ چیزی که تحت حقوق بین‌الملل ممنوع است. اما تفاوتی میان جنایت جنگی و جنایت نسل‌کشی وجود دارد.»
تا کنون قصد روشنی برای نسل‌کشی اثبات نشده است
اصطلاح «نسل‌کشی» نخستین بار در سال ۱۹۴۴ توسط رافائل لمکین، وکیل لهستانی-یهودی، ابداع شد و در کنوانسیون ۱۹۴۸ به‌عنوان مجموعه‌ای از پنج عمل تعریف شد که «با نیت نابود کردن تمام یا بخشی از یک گروه ملی، قومی، نژادی یا مذهبی» انجام می‌شود. این پنج عمل شامل موارد زیر است:
کشتن اعضای گروه؛
وارد کردن صدمات شدید بدنی یا روانی به اعضای گروه؛
تحمیل شرایطی که به قصد نابودی فیزیکی تمام یا بخشی از گروه طراحی شده باشد؛
اتخاذ اقداماتی برای جلوگیری از تولد در گروه؛
انتقال اجباری کودکان گروه به گروهی دیگر.
جنگ اخیر اسرائیل و حماس که از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ آغاز شد و با حمله نیروهای حماس به کشته شدن حدود ۱۲۰۰ نفر و گروگان‌گیری صدها نفر انجامید و از این تعداد، ۵۰ نفر همچنان در اسارتند و گفته می‌شود کمتر از نیمی از آن‌ها زنده‌اند.
از آن زمان تاکنون، سازمان‌های وابسته به سازمان ملل هشدار داده‌اند که حملات هوایی اسرائیل به همراه محاصره کامل غزه به مرگ بیش از ۶۰ هزار نفر، آوارگی گسترده و نشانه‌های فزاینده‌ای از قحطی انسانی منجر شده است.
در دسامبر ۲۰۲۳، آفریقای جنوبی دادخواستی علیه اسرائیل به دیوان بین‌المللی دادگستری ارائه کرد و مدعی شد که «اقدامات و قصورهای اسرائیل ... ماهیت نسل‌کشانه دارند، چرا که با نیت خاص نابودی فلسطینیان در غزه، به‌عنوان بخشی از گروه ملی، نژادی و قومی فلسطینی‌ها» انجام شده‌اند.
یک سال بعد، سازمان عفو بین‌الملل نیز در گزارشی اعلام کرد: «شواهد کافی برای باور به این که اقدامات اسرائیل در غزه پس از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ مصداق نسل‌کشی است، وجود دارد.»
شواهد از هماهنگی هدفمند برای نابودی جامعه فلسطینی حکایت دارد
اخیراً سازمان اسرائیلی بتسلم (B’Tselem) نیز اعلام کرد که سیاست‌های اسرائیل در نوار غزه، به همراه اظهارات مقامات ارشد نظامی و سیاسی درباره اهداف حمله، نشان می‌دهد که «اسرائیل در حال اقدام هماهنگ و عامدانه برای نابودی جامعه فلسطینی در نوار غزه است.»
علاوه بر این، امر بارتوف، پژوهشگر برجسته هولوکاست و نسل‌کشی نیز در مصاحبه‌ای با یورونیوز گفت که عملیات نظامی اسرائیل در ماه مه ۲۰۲۴ در شهر رفح را مصداق «نسل‌کشی» دانسته، زمانی که ارتش اسرائیل تصمیم گرفت رفح را با خاک یکسان کند، پس از آن که از ساکنان خواسته بود به ناحیه ساحلی و فاقد سرپناه کوچ کنند.
با این حال، از نظر حقوقدانی مانند تالمون، هنوز شواهد کافی دال بر نیت روشن برای نسل‌کشی توسط اسرائیل در دست نیست و اثبات آن برای آفریقای جنوبی یا هر کشور دیگر «بسیار دشوار» خواهد بود.
او می‌گوید: «صرف کشتن افراد به معنای نسل‌کشی نیست. شما باید آن‌ها را به این دلیل بکشید که قصد دارید گروهی که آن فرد به آن تعلق دارد را به‌طور کامل یا جزئی نابود کنید.»
مقایسه با نسل‌کشی سربرنیتسا
تالمون به نمونه نسل‌کشی در شهر سربرنیتسا در شرق بوسنی در ژوئیه ۱۹۹۵ اشاره می‌کند که در آن بیش از ۸۰۰۰ مرد و پسر مسلمان به‌طور سیستماتیک کشته شدند.
در آن پرونده، دادگاه بین‌المللی حکم داد که جدا کردن زنان و کودکان و سپس کشتار گسترده مردان از ۱۶ تا ۷۵ سال در مدت زمان کوتاه، به هیچ دلیل دیگری جز قصد نابودی گروه نمی‌توانست انجام شود.
او گفت: «در مورد غزه ما هیچ وضعیتی مشابه با آن نداشته‌ایم.»
خط باریک میان «جنایت جنگی» و «نسل‌کشی» در غزه
تالمون می‌گوید حتی اگر اثبات «نسل‌کشی» ممکن نباشد، اقدامات اسرائیل می‌تواند مصداق «جنایات جنگی» یا «جنایت علیه بشریت» باشد.
بر اساس تعاریف سازمان ملل، «جنایت جنگی» به تخلفات از حقوق بشردوستانه در جریان درگیری‌های مسلحانه گفته می‌شود، در حالی که «جنایت علیه بشریت» مجموعه‌ای از اقدامات «سیستماتیک یا گسترده علیه جمعیت غیرنظامی با آگاهی از حمله» تعریف می‌شود.
به گفته تالمون، «اقدامات اسرائیل می‌تواند به دلایل مختلفی توضیح داده شود؛ از مبارزه با حماس و نجات گروگان‌ها گرفته تا خشونت، انتقام‌جویی، پاک‌سازی قومی یا دلایل دیگر.»
او ادامه می‌دهد: «شما می‌توانید بگویید اسرائیل دارد با استفاده بیش از حد از زور، فلسطینیان را به جنوب غزه می‌راند، آن‌ها را در مناطق مشخص محصور می‌کند و دسترسی به آب، غذا و دارو را محدود می‌کند. اما همه این‌ها ممکن است انگیزه‌های دیگری جز قصد نابودی داشته باشند.»
پیامدهای فاجعه‌بار محکومیت اسرائیل به نسل‌کشی
تالمون در پایان هشدار می‌دهد که یک رأی قضایی مبنی بر «نسل‌کشی» نه تنها دولت فعلی بلکه کل ملت اسرائیل را به‌عنوان «نسل‌کش» معرفی خواهد کرد:
او می‌گوید: «اگر ثابت شود که اسرائیل مرتکب نسل‌کشی شده، این فقط دولت کنونی نیست که متهم خواهد شد، بلکه همه مردم اسرائیل به چشم نسل‌کش نگریسته خواهند شد، همان‌طور که در مورد آلمان چنین شد.»