معترضان به جنگ غزه اسرائیل را به نسل کشی در غزه متهم می کنند، اتهاماتی که اُمر بارتوف، پژوهشگر هولوکاست و نسل کشی، در مصاحبه با یورونیوز به آن اشاره می‌کند.
آگهی
صداهایی که اقدامات اسرائیل در غزه را نسل‌کشی می‌دانند رو به افزایش است؛ شمار فزاینده‌ای از سیاستمداران، فعالان حقوق بشر، تاریخ‌نگاران و کارشناسان حقوق بین‌الملل می‌گویند که «اراده‌ای آشکار» از سوی اسرائیل برای نابودی فلسطینی‌ها به عنوان یک گروه و ناممکن‌ساختن زندگی در غزه وجود دارد.
این اتهامات از دسامبر ۲۰۲۳، زمانی که آفریقای جنوبی پرونده‌ای را علیه اسرائیل به دادگاه بین‌المللی دادگستری (ICJ) با ادعای ارتکاب نسل‌کشی مطرح کرد، شدت گرفت. اسرائیل این اتهام را «بی‌اساس» خواند.
اُمر بارتوف، پژوهشگر هولوکاست و نسل‌کشی، در گفت‌وگو با یورونیوز به نیت اسرائیل برای نابودی فلسطینی‌ها اشاره می‌کند.
یورونیوز با اُمر بارتوف، استاد مطالعات هولوکاست و نسل‌کشی در دانشگاه براون (یکی از دانشگاه‌های آیوی‌لیگ در آمریکا) گفت‌وگو کرده است. او معتقد است آنچه در غزه رخ می‌دهد مصداق نسل‌کشی است.
به طور جداگانه یورونیوز نظر حقوقی استفان تالمون، استاد حقوق بین‌الملل در دانشگاه بن آلمان و پژوهشگر مدعو دانشگاه آکسفورد را نیز مورد بررسی قرار داده که معتقد است شواهدی حقوقی برای نسل‌کشی اسرائیل وجود ندارد. مصاحبه تالمون جداگانه منتشر شده و در این لینک قابل مطالعه است.
اثبات نیت نسل‌کشی
بارتوف، پژوهشگر نسل‌کشی و هولوکاست، ابتدا واکنش اسرائیل به حمله ۷ اکتبر حماس را «نامتناسب» و حتی شامل «جنایت جنگی و جنایت علیه بشریت» دانست. اما تا مه ۲۰۲۴، نظر خود را تغییر داد و اقدامات اسرائیل را «نسل‌کشی» توصیف کرد، چرا که به باور او شواهدی فزاینده از وجود نیت آشکار برای این اقدامات وجود دارد.
در آن زمان، ارتش اسرائیل از فلسطینی‌ها خواسته بود از رفح (در جنوب غزه) خارج شوند و به منطقه ساحلی المواصی پناه ببرند. سپس رفح را با حملات گسترده با خاک یکسان کرد.
بارتوف به یورونیوز گفت: «اظهارات نخست‌وزیر بنیامین نتانیاهو و برخی اعضای کابینه او نشان‌دهنده نیت آن‌ها برای نابودی فلسطینی‌ها و غیرقابل‌سکونت‌کردن غزه است.»
برخی مقام‌های اسرائیلی فلسطینی‌ها را «حیوانات انسانی» خوانده و گفته‌اند که غزه را به «ویرانه» تبدیل خواهند کرد.
بر اساس کنوانسیون ۱۹۴۸ منع و مجازات جنایت نسل‌کشی، در صورت وجود «نیت برای نابودی کلی یا جزئی یک گروه ملی، قومی، نژادی یا مذهبی» می‌توان نسل‌کشی را اثبات کرد.
با این حال، اثبات نسل‌کشی کاری پیچیده و زمان‌بر است؛ برای نمونه، روند صدور حکم در پرونده نسل‌کشی بوسنی و هرزگووین در سربرنیتسا ۱۴ سال طول کشید.
بارتوف می‌گوید برای اثبات نسل‌کشی باید نشان داد که نیت نه‌تنها وجود دارد، بلکه اجرا هم می‌شود و هیچ انگیزه‌ای جز نابودی گروه وجود ندارد.
او به عملیات نظامی سیستماتیک اسرائیل برای نابودی «بیمارستان‌ها، مساجد، موزه‌ها» اشاره می‌کند و می‌گوید هدف این است که جمعیت را مجبور به ترک منطقه کنند، در حالی که «مردم نه می‌خواهند و نه می‌توانند غزه را ترک کنند و جایی برای رفتن ندارند.»
تمایز نسل‌کشی با پاک‌سازی قومی
اسرائیل بارها این اتهامات را رد کرده و گفته که عملیاتش صرفا برای نابودی حماس است. همچنین تأکید کرده که هدفش غیرنظامیان نبوده و این حماس است که غیرنظامیان را سپر انسانی قرار داده است.
اما بارتوف معتقد است تفاوت نسل‌کشی با پاک‌سازی قومی در این است که «شما شرایطی ایجاد می‌کنید که آن گروه دیگر نتواند خود را بازتولید کند.» او به بند «دی» کنوانسیون نسل‌کشی اشاره می‌کند که درباره اعمالی است که مانع زاد و ولد در یک گروه می‌شود.
بارتوف همچنین به گزارش ۶۵ صفحه‌ای اخیر سازمان اسرائیلی «پزشکان برای حقوق بشر» اشاره می‌کند که می‌گوید اقدامات اسرائیل در غزه مصداق «نسل‌کشی» است. این گزارش از افزایش سقط جنین، تولد نوزادان نارس یا کم‌وزن، و مرگ مادران بر اثر قحطی و نبود خدمات درمانی حکایت دارد.
او معتقد است هدف اسرائیل در غزه نه پایان‌دادن به حماس، بلکه تخلیه غزه از فلسطینی‌هاست، چرا که اسرائیل دیگر خواهان تشکیل کشور فلسطین نیست.
بند A کنوانسیون به «قتل اعضای گروه با نیت نابودی آن» اشاره دارد و بند B به «آسیب جدی جسمی یا روانی به اعضای گروه». بارتو می‌گوید هر دو مورد درباره غزه مصداق دارند.
او افزود: «واضح است، داریم از ۶۰ تا ۱۰۰ هزار کشته صحبت می‌کنیم»؛ علاوه بر آن، ۱۴۰ هزار زخمی، بیماران مزمن که به دلیل نابودی بیمارستان‌ها مرده‌اند و افرادی که از گرسنگی تحلیل رفته‌اند.
او این ادعا که آمار وزارت بهداشت غزه (وابسته به حماس) اغراق‌آمیز است را رد کرده و می‌گوید مانند سازمان اسرائیلی بتسلم، این آمار را «قابل‌اعتماد، مستند و حتی محافظه‌کارانه» می‌داند، چرا که هزاران جسد هنوز زیر آوار مانده‌اند.
بارتوف تأکید می‌کند: «اگر ارتش اسرائیل (IDF) آمار دیگری دارد، باید اجازه دهد رسانه‌های خارجی وارد شوند. بار اثبات با ارتش است. تازه، تعداد قربانیان برای اثبات نسل‌کشی اهمیت ندارد. کنوانسیون درباره کشتن اعضای گروه است، نه تمام اعضا.»
کاهش بحران انسانی تغییری در اصل ماجرا نمی‌دهد
بارتوف می‌گوید آتش‌بس‌های گذشته یا کاهش محدودیت در ارسال غذا به غزه تغییری در ماهیت «نسل‌کشی» بودن اقدامات اسرائیل نمی‌دهد.
او مدعی است که آتش‌بس‌ها به اسرائیل تحمیل شده‌اند: «آخرین آتش‌بس را ترامپ در بدو ورودش تحمیل کرد، اما در مارس، اسرائیل به‌صورت یک‌جانبه آن را شکست و ظرف چند دقیقه صدها نفر را کشت.»
او تأکید می‌کند: «این آتش‌بس‌ها هیچ ارتباطی با نیت اصلی ندارند و اقدامی داوطلبانه از سوی اسرائیل نیستند.»
اسرائیل به مردم خود گفته که آتش‌بس‌های بشردوستانه صرفاً تحت فشار انجام می‌شوند تا به آن‌ها امکان ادامه عملیات را بدهد، نه آن‌که جان غیرنظامیان را نجات دهد.
اسرائیلی‌ها در انکار واقعیت هستند
در روز دوشنبه، دو سازمان حقوق بشری اسرائیلی ـ«بتسلم و پزشکان برای حقوق بشر» در بیانیه‌ای مشترک خواستار استفاده از همه ابزارهای قانونی برای توقف نسل‌کشی شدند.
یورونیوز از بارتوف که خود تبعه اسرائیل و از سربازان پیشین ارتش اسرائیل است، درباره افکار عمومی این کشور پرسید.
او گفت: «البته آن‌ها آگاه هستند؛ مگر می‌شود آگاه نباشند؟ ولی بیشتر اسرائیلی‌ها نمی‌خواهند بدانند.»
«دیروز در کانال ۱۱ تلویزیون اسرائیل گزارشی خارق‌العاده پخش شد که برای اولین‌بار تصاویری از کودکان گرسنه در غزه نشان داد، اما سپس آن را خبر جعلی خواند و تصاویری از بازار میوه‌فروشان در غزه پخش کرد.»
یورونیوز گزارش کانال ۱۱ را تأیید کرده، ولی همچنین می‌گوید رسانه‌های اسرائیلی برخی از تصاویر کودکان گرسنه را «دستکاری‌شده» می‌دانند.
وظیفه آمریکا و اروپا برای توقف جنگ
بارتوف معتقد است شناسایی اقدامات اسرائیل در غزه به‌عنوان «نسل‌کشی» ضروری است، چرا که کشورهای امضاکننده کنوانسیون نسل‌کشی ـ شامل همه کشورهای اروپایی و ایالات متحده ـ «موظفند برای جلوگیری، توقف و مجازات عاملان» اقدام کنند.
اما به گفته او، آمریکا و اروپا در برابر آنچه در غزه رخ می‌دهد، «هم‌دست» هستند.
بارتوف افزود: «در مورد آلمان این وضعیت بسیار تکان‌دهنده است، نه‌تنها چون قدرت اصلی اروپاست و بزرگ‌ترین تأمین‌کننده سلاح برای اسرائیل، بلکه چون این کار را به‌نام هولوکاست و منافع ملی انجام می‌دهد.»
او می‌گوید آلمان اگر واقعاً به‌دلیل مسئولیت تاریخی‌اش در برابر هولوکاست عمل می‌کند، باید مانع جنایت علیه بشریت شود، نه حامی کشوری که خود در حال ارتکاب نسل‌کشی است.
«این تحریفی کامل از درس‌های جنگ جهانی دوم، نازیسم و هولوکاست است.»
نگرانی از افزایش یهودی‌ستیزی
بارتوف هشدار می‌دهد که اگر اقدامی فوری برای پایان دادن به خشونت در غزه انجام نشود، اسرائیل به «کشوری مطرود» تبدیل خواهد شد. او می‌گوید این وضعیت می‌تواند پیامدهای شدیدی برای جوامع یهودی در سراسر جهان داشته باشد.
او از این‌که نهادهای مرتبط با هولوکاست مانند موزه‌ها یا مراکز یادبود در برابر آنچه در غزه رخ می‌دهد سکوت کرده‌اند، ابراز تأسف می‌کند.
او می‌گوید این نهادها نه‌تنها باید یادآور فجایع گذشته باشند، بلکه باید از تکرار آن‌ها جلوگیری کنند. «اگر این نهادها در برابر نسل‌کشی امروز سکوت کنند، اعتبار خود را از دست خواهند داد.»
آیا حمله حماس در ۷ اکتبر نیز می‌تواند نسل‌کشی تلقی شود؟
بارتوف در پاسخ به این پرسش که آیا حملات ۷ اکتبر ۲۰۲۳ حماس، که حدود ۱۲۰۰ کشته برجای گذاشت نیز می‌تواند مصداق نسل‌کشی باشد، گفت:
«بدیهی است که آن حمله به‌دلیل کشته‌شدن شمار زیاد غیرنظامیان یک جنایت جنگی و یک جنایت علیه بشریت» بود.
او افزود: «برای ارزیابی آن باید بررسی شود، ولی اگر به منشور حماس در دهه ۱۹۸۰ که سندی ضدیهودی و نسل‌کشی است ارجاع داده شود، می‌توان آن را اقدامی نسل‌کشی قلمداد کرد.»
بارتوف در پایان گفت: «من کمی در این مورد تردید دارم، اما مطمئناً فکر می‌کنم می‌توان این استدلال را مطرح کرد. من شک دارم زیرا حماس بعداً اسناد متفاوتی منتشر کرد.»