پژوهشگران میگویند اگر همه کودکان در مدرسه هر روز یک وعده غذای رایگان بگیرند، میزان سوءتغذیه در جهان حدود ۲۴ درصد کاهش مییابد. در حال حاضر تنها حدود یکپنجم کودکان در مدرسه غذای رایگان دریافت میکنند.
بر اساس این تحقیق، وعدههای غذایی سالم و سازگار با محیط زیست در مدارس نقش مهمی در مقابله با گرسنگی، پیشگیری از بیماریها و کاهش آلودگیهای اقلیمی دارند. دانشمندان کالج دانشگاهی لندن تخمین زده است که اگر تا سال ۲۰۳۰ همه کودکان جهان دستکم یک وعده غذای سالم و پایدار در مدرسه دریافت کنند، میزان سوءتغذیه جهانی نزدیک به یکچهارم کاهش مییابد، سالانه از بیش از یک میلیون مرگ ناشی از بیماریهای مرتبط با رژیم غذایی جلوگیری میشود و اثرات زیستمحیطی الگوهای تغذیهای به نصف میرسد.
این مطالعه که بر پایه مدلسازی انجام شده، نشان میدهد اجرای وعدههای غذایی همگانی در مدارس میتواند شمار افرادی را که با کمبود انواع ویتامینها روبهرو هستند، حدود ۱۲۰ میلیون نفر کاهش دهد.
مارکو اسپرینگمن، نویسنده اصلی این پژوهش و مسئول بخش مدلسازی در کنسرسیوم پژوهشی مؤسسه سلامت جهانی کالج دانشگاهی لندن، در بیانیهای گفت«مدلسازی ما نشان میدهد که وعدههای غذایی سالم و پایدار در مدارس میتواند دستاوردهای قابل توجهی در زمینه سلامت و محیط زیست در هر منطقه از جهان ایجاد کند. سرمایهگذاری در وعدههای غذایی مدارس هم مؤثر و هم از نظر اقتصادی منطقی است.»
پژوهشگران با استفاده از مدلهای رایانهای، وضعیت کنونی پوشش وعدههای غذایی مدارس را با سناریویی مقایسه کردند که در آن همه کودکان روزانه دستکم یک وعده غذای مدرسه دریافت میکنند. سپس تاثیر تغییرات رژیم غذایی بر وضعیت تغذیه، سلامت بلندمدت، انتشار گازهای گلخانهای، مصرف زمین و آب را بررسی کردند و هزینههای تامین این وعدهها را با صرفهجوییهای ناشی از بهبود سلامت عمومی و کاهش خسارتهای اقلیمی سنجیدند.
نتایج نشان میدهد افزایش پوشش وعدههای غذایی مدارس از سطح فعلی که حدود یک کودک از هر پنج کودک است به همه کودکان جهان، میتواند شیوع کلی سوءتغذیه را حدود ۲۴ درصد کاهش دهد. البته میزان دستاوردهای زیستمحیطی به نوع غذاهای ارائهشده بستگی دارد. زمانی که وعدههای غذایی مدارس مطابق توصیههای رژیمهای سالم و پایدار باشد، یعنی مصرف سبزیجات بیشتر و گوشت و لبنیات کمتر شود و همزمان از هدررفت غذا جلوگیری شود، اثرات زیستمحیطی مرتبط با غذا حدود ۵۰ درصد کاهش مییابد.
این پژوهش همچنین به بررسی هزینهها پرداخته است. افزایش پوشش وعدههای غذایی مدارس مستلزم صرف هزینهای معادل حدود ۰٫۱ درصد درآمد ملی در کشورهای پردرآمد و تا یک درصد در کشورهای کمدرآمد است. با این حال کاهش هزینههای درمانی و خسارتهای ناشی از تغییرات اقلیمی میتواند بخش بزرگی از این سرمایهگذاری را جبران کند.
دستیابی به این هدف نیازمند تعهد سیاسی است
برنامههای تغذیه مدارس در حال حاضر روزانه حدود ۴۶۶ میلیون کودک را تغذیه میکنند که نزدیک به ۷۰ درصد از کل نظام عمومی تامین غذای جهان را شامل میشود. نویسندگان این مطالعه هشدار میدهند که دستیابی به پوشش همگانی وعدههای غذایی مدارس نیازمند تعهد سیاسی پایدار و تامین مالی مستمر است، بهویژه در کشورهای کمدرآمد که در حال حاضر کمتر از یک کودک از هر ده کودک از این وعدهها بهرهمند میشود.
نویسندگان این مطالعه تاکید میکنند که تغذیه مدارس باید به عنوان بخشی از یک راهبرد گستردهتر در نظام غذایی دیده شود؛ راهبردی که با آشپزی پاک، کاهش ضایعات غذایی و آموزش تغذیهای پیوند خورده و کودکان را به خانوادهها و جوامع محلی متصل میکند.
سیلویا پاستورینو، مسئول بخش رژیمهای غذایی و سلامت سیارهای در کنسرسیوم پژوهشی سلامت و تغذیه مدارس و پژوهشگر مدرسه بهداشت و پزشکی گرمسیری لندن، میگوید وعدههای غذایی مدارس صرفا یک برنامه تغذیهای نیستند، بلکه ابزاری قدرتمند برای دگرگونی نظامهای غذایی به شمار میآیند. زمانی که این وعدهها سالم، پایدار و همراه با آموزش غذایی باشند، هم به بهبود وضعیت کنونی کودکان کمک میکنند و هم عادتهای پایدار بلندمدت را شکل میدهند، در عین حال به کشورها امکان میدهند از تنوع زیستی حفاظت کنند، انتشار آلایندهها را کاهش دهند و جوامعی تابآورتر بسازند.»
بر اساس گزارش «پیمایش جهانی برنامههای تغذیه مدارس سال ۲۰۲۴» حدود ۶۳ درصد از کودکان دوره ابتدایی در اروپا وعدههای غذایی در مدارس دریافت میکنند در حالی که این رقم برای دانشآموزان دوره متوسطه در این قاره ۲۷ درصد است.
این پژوهش به وسیله کنسرسیوم پژوهشی سلامت و تغذیه مدارس انجام شده است؛ ابتکاری مستقل که با ائتلاف جهانی وعدههای غذایی مدارس ارتباط دارد و رهبری آن را فرانسه و فنلاند بر عهده دارند. این ائتلاف در سال ۲۰۲۱ و پس از آن شکل گرفت که بیش از ۱۰۰ کشور تعهد دادند تا سال ۲۰۳۰ برای همه کودکان وعده غذایی سالم در مدارس فراهم کنند.
به اینستاگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
کنسرسیوم پژوهشی در حال تدوین «ابزار وعدههای غذایی دوستدار سیاره» است تا به کشورها در ارزیابی هزینهها، پیامدهای زیستمحیطی و منافع سلامت ناشی از گذار به الگوهای پایدار تغذیه مدارس کمک کند. به گفته کالج دانشگاهی لندن، این ابزار با مشارکت شرکایی در کنیا و رواندا طراحی میشود و نخستین نتایج آن قرار است در بهار سال ۲۰۲۶ منتشر شود.