نتایج یک مطالعه دهساله از دانشگاه فلایندرز استرالیا نشان میدهد که چای و قهوه به عنوان دو نوشیدنی پرمصرف روزمره، میتوانند در سلامت استخوانهای زنان در سنین بالاتر نقشهای متفاوتی ایفا کنند و نوشیدن چای به دلیل وجود «کاتچین» با استحکام بهتر استخوان زنان همراه است.
این پژوهش که در مجله علمی «Nutrients» منتشر شده، وضعیت نزدیک به ۱۰ هزار زن ۶۵ ساله و بالاتر را به مدت ۱۰ سال دنبال کرده است تا ارتباط مصرف منظم چای و قهوه را با تغییرات تراکم مواد معدنی استخوان (BMD) هریک به عنوان شاخص کلید پوکی استخوان بررسی کند.
پوکی استخوان از هر سه زن بالای ۵۰ سال، یک نفر را درگیر میکند و سالانه میلیونها شکستگی در جهان بهدنبال دارد.
از آنجا که نوشیدن چای و قهوه بخشی از عادات روزانه میلیاردها نفر هستند، پژوهشگران تأکید میکنند شناخت اثرات بلندمدت این نوشیدنیها بر استخوانها اهمیت بالایی دارد؛ بهویژه آنکه نتایج مطالعات پیشین یکدست نبوده و کمتر پژوهشی چنین جمعیت بزرگی را در بازهای دهساله رصد کرده است.
طراحی مطالعه و پایش بلندمدت
پژوهشگران دانشگاه فلایندرز با استفاده از دادههای مربوط به «مطالعه شکستگیهای ناشی از پوکی استخوان»، میزان مصرف چای و قهوه را بهطور دورهای ثبت کردند و همزمان تراکم استخوان در نواحی لگن و استخوان ران را به عنوان دو ناحیه بسیار مرتبط با خطر شکستگی، با روشهای تصویربرداری پیشرفته اندازهگیری کردند.
فواید ملایم اما معنادار چای
نتایج نشان داد زنانی که چای مینوشیدند، بهطور متوسط تراکم استخوان لگن بالاتری نسبت به افرادی داشتند که چای مصرف نمیکردند. هرچند این افزایش اندک بود، اما از نظر آماری معنادار محسوب میشود.
به گفته دکتر انو لیو، استاد وابسته دانشکده پزشکی و بهداشت عمومی «حتی بهبودهای کوچک در تراکم استخوان، وقتی در مقیاس جمعیت در نظر گرفته شود، میتواند به کاهش قابلتوجه شکستگیها منجر شود».
قهوه؛ بیخطر در حد اعتدال اما مسئلهساز در حد افراط
یافتهها درباره قهوه متنوعتر بود. مصرف متوسط یعنی حدود دو تا سه فنجان در روز، با کاهش تراکم استخوان ارتباطی نداشت. اما مصرف بیش از پنج فنجان در روز با شاخص کمتر تراکم مواد معدنی استخوان همراه بود؛ به این معنا که افراط در نوشیدن قهوه میتواند به تضعیف استخوانها بینجامد.
اثر منفی نوشیدن بیش از حد قهوه در زنانی که در طول عمر خود مصرف الکل بالاتری داشتند، پررنگتر بود. در مقابل، فواید چای در زنان مبتلا به چاقی بیشتر مشاهده شد.
رایان لیو، دیگر نویسنده مطالعه توضیح میدهد که چای سرشار از کاتچینهاست؛ ترکیباتی که میتوانند تشکیل استخوان را تقویت کرده و روند تحلیل استخوان را کند کنند.
او میافزاید: «در مقابل، کافئین قهوه در مطالعات آزمایشگاهی با اختلال خفیف در جذب کلسیم و متابولیسم استخوان مرتبط بوده است؛ هرچند این اثرات کوچک هستند و افزودن شیر میتواند تا حدی آنها را خنثی کند.»
پیامهای کاربردی برای زنان سالمند
پژوهشگران تأکید میکنند تفاوتهای مشاهدهشده بهقدری بزرگ نیست که نیاز به تغییرات شدید سبک زندگی ایجاد کند، اما نشان میدهد که «مصرف متعادل چای میتواند یکی از راههای ساده حمایت از سلامت استخوان باشد و افراط در قهوه احتمالاً ایدهآل نیست، بهخصوص برای زنانی که الکل مصرف میکنند».
در پایان، پژوهشگران یادآور میشوند که کلسیم و ویتامین دی همچنان ستونهای اصلی سلامت استخوان هستند؛ با این حال «آنچه در فنجان شماست» نیز میتواند نقشی کوچک اما معنادار داشته باشد.
این پژوهش با حمایت «مؤسسه ملی سالمندی» و «مؤسسه ملی آرتریت و بیماریهای اسکلتیعضلانی و پوستی» و از طریق چندین گرنت پژوهشی انجام شده است.