وقتی مسعود پزشکیان در جریان مناظرههای انتخاباتی خود برای ارائه برنامههایش در سیاست خارجی به صدا و سیمای ایران رفت، جواد ظریف سمت راست و مهدی سنایی سمت چپ او نشسته بودند؛ اما به شکل معناداری حالا نه ظریف عضوی از کابینه پزشکیان است و نه دیگر سنایی در دولت چهاردهم حضور دارد.
مهدی سنایی، سالها به عنوان نماینده مجلس شورای اسلامی در بهارستان حضور داشته و علاوه بر آن از متخصصان روسیه در دانشگاههای ایران به شمار میرفت. او در دولت حسن روحانی، به عنوان سفیر جمهوری اسلامی راهی مسکو شد و چند سالی در پایتخت روسیه مسئولیت داشت.
او مانند بسیاری دیگر از همفکرانش، در دولت ابراهیم رئيسی به حاشیه رانده شد، اما با آغاز تلاشهای مسعود پزشکیان برای ورود به خیابان پاستور، از سنایی به عنوان یکی از مشاوران سیاست خارجی این نامزد انتخابات ریاست جمهوری یاد میشد.
آقای پزشکیان به واسطه سالها حضورش در مجلس از نزدیک با سنایی و دیدگاههایش آشنا بود و به همین دلیل هم او را به عنوان معاون سیاسی خود در دولت چهاردهم برگزید. سمتی که البته گفته میشود قرار بود به جواد ظریف برسد اما با مخالفتهایی که در نهادهای حاکمیتی نسبت به پست گرفتن وزیر خارجه پیشین در دولت جدید وجود داشت، در نهایت این صندلی سهم سفیر پیشین در روسیه شد؛ هرچند در نهایت او هم به سرنوشتی مانند جواد ظریف دچار شد.
سنایی از جمله چهرههای سیاسی به شمار میرفت که هرچند بر لزوم داشتن روابط نزدیک با روسیه تاکید داشت، اما در عین حال، برخلاف چهرههای نظامی و همچنین تندروهای داخلی، دیدگاهی کمتر ایدئولوژیک و بیشتر عملگرا نسبت به مناسبات تهران و مسکو داشت.
با پیش رفتن روزها و ماههای دولت پزشکیان، فشارها از سوی جریانهای سیاسی نزدیکتر به حلقه سخت قدرت و نهادهای غیرانتخابی در جمهوری اسلامی، دولت چهاردهم، هر هفته بیش از قبل از آرمانها و ایدههایی که با کمک آنها به قدرت رسیده بود فاصله گرفت. ضمن اینکه فشارهای بیرونی باعث شد بسیاری از کسانی که پزشکیان به مدد آنها از بهارستان به پاستور رسیده بود، به تدریج به حاشیه رانده و در نهایت هم حذف شدند.
حذف تدریجی چهرههای نزدیک به پزشکیان
علی طیبنیا، وزیر اقتصاد دوره نخست حسن روحانی که از او به عنوان یکی از تئوریسینهای اقتصادی دولت مسعود پزشکیان یاد میشد، خیلی زود دریافت که بهتر است زودتر از این قطار پیاده شود.
محمدجواد آذری جهرمی، چهره جنجالی در دولت حسن روحانی که او هم از جمله استراتژیستهای کمپین انتخاباتی مسعود پزشکیان بود، در نهایت تسلیم فشار نهادهای نظامی و دستگاههای سیاسی وابسته به هسته سخت قدرت در جمهوری اسلامی شد و از صحنه کنار رفت.
جواد ظریف اما که بسیاری او را از جمله دلایل مهم پیروزی پزشکیان میدانستند حتی بعد از پیروزی او در انتخابات در دولت باقی ماند. او بعد از قهرها و استعفاها، در نهایت به عنوان معاون راهبردی دولت پزشکیان منصوب شد و چند ماهی هم در این سمت باقی ماند. اما همان زمان کوتاه هم همراه بود با فشارها، انتقادات و تلاشها برای کنار گذاشتن وزیر خارجه پیشین؛ در نهایت ظریف هم تسلیم شد و به گفته خودش به دانشگاه بازگشت.
فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت روز سهشنبه رسما استعفای سنایی را تایید کرد و حالا او تازهترین عضو از حلقه نزدیکان مسعود پزشکیان است که هرچند یاور او در مسیر پیروزی در انتخابات بودند اما حالا دیگر سهمی در دولت ندارد.
سنایی از جمله کسانی بود که بر ایده لزوم گفتگو و مذاکره با دولت آمریکا تاکید داشت و از لزوم چانهزنی و دادن امتیاز برای رسیدن به یک توافق میان دو طرف حمایت میکرد؛ با این حال او بعد از گذشت حدود یک سال و نیم حضور در دولت به این نتیجه رسید که صدای او و امثال او، چندان در اتاقهای تصمیمگیر در جمهوری اسلامی پژواکی ندارد و احتمالا به همین دلیل تصمیم گرفته، از دولت جدا شود.
از سوی دیگر، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه دولت پزشکیان، مسیر کاملا متفاوتی را برگزیده است؛ او تصمیم گرفته با عبرت گرفتن از تجربه رئيس پیشین خود در دولت روحانی، نزدیکی به قدرت داخلی مستقر و حتی نهادهای نظامی را اولویت خود قرار دهد تا از گزند فشارهایی که میتواند او را به نقطهای که سنایی و ظریف و دیگران رساندهاند رهایی یابد.
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
اظهارات تازه عراقچی در تمجید از تحریمها و برکت خواندن آنها، واکنشهای فراوانی را در میان فعالین سیاسی و دیپلماتهای پیشین جمهوری اسلامی به همراه داشت؛ اما مرور سرنوشت کسانی که از ابتدای دولت مسعود پزشکیان با او همراه بودند تا بعد از گذشت حدود یک سال و نیم از زمان پیروزی او در انتخابات نشان میدهد، که در نهایت چه کسانی از بخت بیشتری برای ماندگاری در قدرت برخوردار هستند و در مقابل کدام تفکرات سیاسی در نهایت چارهای جز تسلیم و استعفا و برکناری در مقابل فشارهای وارده از سوی نهادهای غیرانتخابی در جمهوری اسلامی نخواهد داشت.