رسانه‌های ایران از آغاز قطع آب در برخی مناطق تهران از ساعت ۲۴ تا ۶ صبح خبر دادند؛ اقدامی که وزیر نیروی ایران از آن به عنوان سیاست «به صفر رساندن فشار آب» با هدف به حداقل رساندن هدر رفت آب در شبکه فرسوده توزیع آب شهری یاد کرد.
خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) روز یکشنبه گزارش داد : «۴۸ روز از آغاز سال آبی جدید می گذرد و کشور شاهد بارش موثری نبوده و این وضعیت در تهران به عنوان بزرگترین شهر کشور بدتر بوده و حتی یک قطره بارش نداشته است. همین موضوع سبب شده ذخابر آبی این شهر دچار کاهش ۵۰ درصدی شده و تامین آب را با مشکلات جدی روبرو کند.»
به گزارش ایرنا، افت فشار و قطعی شبانه آب به بخشی از زندگی روزمره شهروندان تبدیل شده اما نبود اطلاع‌رسانی، نگرانی و نارضایتی را دوچندان کرده است.
عباس علی‌آبادی، وزیر نیروی ایران، روز شنبه پیش‌بینی کرده بود که احتمالا مجبور خواهد شد تا دستور به صفر رساندن فشار آب در شب‌ها را صادر کند. آقای علی‌آبادی صدمات وارد شده به شبکه توزیع در جنگ ۱۲ روزه با اسرائیل را عامل تشدید مشکلات فرسودگی شبکه توزیع آب معرفی کرده بود.
آمارهای رسمی وزارت نیروی ایران حاکیست که سال آبی جاری با کاهش چشمگیر ۷۷ درصدی بارش نسبت به میانگین بلندمدت و همچنین نسبت به سال گذشته آغاز شده و ورودی سدهای کشور حدود ۳۹ درصد نسبت به سال گذشته کاهش یافته است.
بر پایه این آمار، چندین سد در استان‌های تهران، البرز، اصفهان، خراسان رضوی، قم، هرمزگان، زنجان، کرمان، فارس، گلستان، سیستان و بلوچستان، گیلان، خراسان جنوبی و مرکزی در شرایط بحرانی و وضعیت قرمز قرار دارند و درصد پُرشدگی هیچ‌یک از آنها از ۱۵ درصد فراتر نمی‌رود.
اما در شرایطی که دولت ایران سعی در پررنگ کردن هر چه بیشتر نقش کاهش بارندگی‌ها در بحران کم‌آبی دارد، کارشناسان وضعیت فعلی در ایران را نتیجه عواملی مختلفی می‌دانند که نقش دولت و الگوی مصرف شهروندان در شکل‌گیری آنها بسیار زیاد بوده است.
کارشناسان با یادآوری این که حدود ۸۵ درصد از مساحت ایران در مناطق خشک و نیمه‌خشک قرار دارد و معمولا بارش‌های سالانه در بسیاری از نقاط کشور بسیار کم و نامنظم است، تاکید حکومت بر لزوم اجرای سیاست خودکفایی در تولید محصولات کشاورزی را یکی از عوامل مهم اتلاف آب در ایران می‌دانند؛ سیاستی که آبیاری غرقابی، کشت محصولات پرآب‌بر مثل برنج، هندوانه، یونجه در مناطق کم‌آب را طی سال‌های گذشته مجاز دانسته است.
مطابق آمارهای شرکت مدیریت منابع آب ایران، سهم بخش کشاورزی از مصرف آب بین ۸۸ تا ۹۲ درصد است. وزارت کشاورزی ایران هم تایید کرده که راندمان آبیاری در بخش کشاورزی عمدتا سنتی ایران بین ۳۰ تا ۳۵ درصد است؛ در حالی که گزارش فائو نشان می‌دهد که راندمان آبیاری در سیستم‌های مدرن آبیاری در کشورهایی همانند آمریکا، اسپانیا و اسرائیل به ۷۰ تا ۸۵ درصد رسیده است.
نیاز فزاینده به آب در ایران، به منظور تامین آب بخش کشاورزی، صنعتی و شهرنشینی رو به گسترش، موجب شده تا حفر چاه‌های غیرمجاز و برداشت بیش از ظرفیت سفره‌های آب زیرزمینی طی سال‌های گذشته حتی توسط دولت حمایت شود؛ اقدامی که موجب افت سطح آب‌های زیرزمینی، شکل‌گیری بحران فرونشست زمین و خشک شدن قنوات و چشمه‌های طبیعی آب شده است.
همچنین، بی‌توجهی طولانی دولت به تخریب محیط‌زیست موجب شده تا با کاهش پوشش پوشش گیاهی و فرسایش خاک، نفوذ آب باران به سفره‌های زیرزمینی کاهش یابد و تاثیر بارندگی‌ها در تامین آب کشور سیر نزولی به خود گیرد.
یورونیوز فارسی را در ایکس دنبال کنید
طبق آخرین گزارش‌های وزارت نیرو و شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور، هدررفت آب یا تلفات شبکه توزیع و انتقال آب، به دلیل فرسودگی و عدم سرمایه‌گذاری کافی برای نوسازی و مدرن‌سازی آن و نیز بی‌توجهی به ظرفیت آب تجدیدپذیر، در استان‌های مختلف کشور به ۲۴ تا ۲۸ درصد رسیده است؛ این یعنی تقریبا از هر ۴ لیتر آب تصفیه‌شده و آماده مصرف، ۱ لیتر هرگز به مصرف‌کننده نمی‌رسد.
در حالی که گزارش آژانس محیط‌زیست اروپا در سال ۲۰۲۱ نشان می‌دهد که نرخ اتلاف آب در کشورهای اروپایی که مدیریت نوین شبکه توزیع آب روی آورده‌اند به ۶ تا ۱۲ درصد کاهش یافته است.
کارشناسان همچنین، سیاست یارانه‌ای دولت که قیمت آب را غیرواقعی و ارزان نگه داشته است، یکی از دلایل مصرف بالای آب در ایران می‌دانند.
مطابق گزارش وزارت نیروی ایران، سرانه مصرف آب خانگی طی شبانه روز بین ۲۰۰ تا ۲۵۰ لیتر است که در برخی کلانشهرها مانند تهران و کرج تا ۲۸۰ لیتر نیز می‌رسد؛ در حالی که آژانس محیط‌زیست اروپا میانگین مصرف خانگی در قاره سبز و بارانی‌تر را بین ۹۰ تا ۱۵۰ لیتر اعلام کرده است.
یورونیوز فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
اما فارغ از دلایلی که کارشناسان برای بحران آب در ایران مطرح می‌کنند، چهره‌های تندروی مذهبی در ایران، همچون نماینده رهبر ایران در استان قم معتقدند که یکی از راه‌حل‌های رفع مشکل خشکسالی توبه مردم از گناهان خود و دعا کردن به درگاه خداوند است.
حسین محمدی سیرت، استاد دانشگاه امام صادق در تهران نیز با انتشار پیامی در شبکه ایکس، خشکسالی در ایران را به رواج پوشش آزاد زنان در ایران و بی‌عدالتی‌های رخ داده در زمینه اقتصادی و بانکی مرتبط دانست.
در چنین شرایطی، یعنی فقدان برنامه کارآمد برای مدیریت آب در اقلیم خشک ایران، دولت و مردم ایران در کوتاه‌مدت راه نجاتی جز چشم دوختن به آسمان و انتظار کشیدن برای ابرهای بارانی چاره‌ای پیشِ‌روی خود نمی‌بینند؛ برخی افراد مذهبی هم ترجیح می‌دهند که این دوره انتظار را با خواندن دعا و نماز باران سپری کنند.