موضوع پیوستن ایران به «اف‌ای‌تی‌اف» بار دیگر در دستور کار نهادهای حکومتی جمهوری اسلامی ایران قرار گرفته است. دولت پزشکیان خواستار پیوستن ایران به دو کنوانسیون پالرمو (مبارزه با جرائم سازمان‌یافته فراملی) و سی‌اف‌تی (مقابله با تامین مالی تروریسم) است تا بتواند از امتیاز‌های این الحاق بهره‌مند شود.
آگهی
اصولگرایانِ مخالف این الحاق اما تحریم‌های آمریکا علیه ایران را مانع چنین تمتعی می‌دانند و در ضمن معتقدند که الحاق ایران به «اف‌ای‌تی‌اف» موجب آشکار شدن کمک‌های مالی جمهوری اسلامی ایران به حزب‌الله لبنان و حماس و سایر گروه‌های عضو «جبهۀ مقاومت» می‌شود.
یورونیوز در همین خصوص با اصغر فخریه کاشان دربارۀ چند و چون پیوستن ایران به لوایح گروه ویژه اقدام مالی گفت‌و‌گو کرده است که در ادامه آن را می‌خوانید.
آقای فخریه کاشان طی دوران پس از انقلاب در دولت‌های بنی‌صدر و هاشمی رفسنجانی، معاونت ارزی بانک مرکزی را عهده‌دار بود و در دولت حسن روحانی سمت قائم‌مقامی وزیر راه در امور بین‌الملل را برعهده داشت.
یورونیوز: مخالفان پیوستن ایران به کنوانسیون‌های پالرمو و سی‌اف‌تی معتقدند گروه ویژه اقدام مالی با ادغام نظام‌های بانکی، توان آمریکا را برای اعمال تحریم‌هالی مالی بر ضد ایران افزایش می‌دهد. آیا این نقد آنها وارد است؟
اصغر فخریه کاشان: این حرف درست است ولی باید پرسید که اگر ما به این دو کنوانسیون نپیوندیم، آیا آمریکا نمی‌تواند این تحریم‌های مالی را اعمال کند؟ آمریکا تا به حال این تحریم‌ها را اعمال کرده است. استدلال مخالفین بیشتر به ملاحظۀ نقل و انتقالاتی است که جمهوری اسلامی ایران برای کمک به محور مقاومت انجام می‌دهد. یعنی می‌گویند عضویت ایران در این دو کنوانسیون موجب افشای اطلاعات مربوط به این نقل و انتقالات می‌شود. آمریکا خودش می‌گردد و سرنخ‌ها را پیدا می‌کند و بانک و شرکت و موسسه و تراست و صراف را تحریم می‌کند، ولی در صورت الحاق کامل ایران به «اف‌ای‌تی‌اف»، با اطلاعاتی که در اختیار دارد، این کارها را انجام خواهد داد. ولی پاسخ به این انتقاد این است که ما بالاخره با این جهان و واقعیت‌هایش روبرو هستیم. اگر من غذا بپزم و شما بیایید غذای من را بگیرید، این نباید موجب شود که من دیگر برای بچه‌هایم غذا نپزم. واقعیت این است که جهان، جهانِ زور است و اگر ما به این کنوانسیون‌ها نپیوندیم، تفاوت چندانی ایجاد نمی‌شود چون آمریکا تحریم‌های مالی علیه ایران را تاکنون اعمال کرده است. فرض بگیریم در صورت پیوستن، با دست بازتری این تحریم‌ها را اعمال کند. ولی اگر ما به این دو کنوانسیون بپیوندیم، حداقل فوایدش این است که بهانه را از دست آمریکا می‌گیریم و با یک سری از بانک‌ها و مؤسساتی که از این نظام مالی موجود در جهان راضی نیستند، می‌توانیم کار کنیم. پیوستن ما به «اف‌ای‌تی‌اف» به این معنی نیست که همۀ مشکلات تحریمی ما حل می‌شود. مضیقۀ ما در نقل و انتقال وجوه مالی، چندبعدی و چندوجهی است. یک وجه آن ناشی از نپیوستن به کنوانسیون‌های گروه ویژه اقدام مالی است. وجوه دیگری هم دارد که بعضی از آنها حقوقی و بعضی سیاسی و بعضی اجرایی است. ولی ما به عنوان یک کشور واقع‌بین باید بپذیریم در کجا داریم بازی می‌کنیم.
یورونیوز: آیا پیوستن ایران به این دو کنوانسیون، مشکل افتتاح حساب بانکی در خارج از کشور را برای شهروندان ایرانی حل می‌کند؟
اصغر فخریه کاشان: بستگی به کشور و آن بانک دارد. سالیان قبل، وقتی که آمریکا می‌خواست در یک کشور دیگر تحریمی علیه ایران ایجاد کند، با این بحث حقوقی روبرو بود که مقررات داخلی آمریکا نمی‌تواند فرامرزی باشد. یعنی اگر حکمی در داخل آمریکا نافذ است، در یک حوزۀ قضایی دیگر نمی‌تواند اعمال شود. این برمی‌گردد به اوایل انقلاب و آن داستانی که سر بیانیۀ الجزایر و دعوای بین ایران و آمریکا پیش آمد. ایران در آن موقع توانست پول‌هایی را که در سی‌تی‌بانک لندن و جاهای دیگری در لندن داشت، با همین استدلال آزاد کند. آمریکا بعدا برای دور زدن این معضل گفت من مقرراتم را در حوزه‌های قضایی خارج از قلمرو خودم اعمال نمی‌کنم، بلکه می‌گویم هر کشور و نهادی که می‌خواهد در حوزۀ جغرافیایی و قضایی ایالات متحده کار کند، باید مشخصاتی داشته باشد که یکی از آنها عدم همکاری با کشورهایی است که حامی دائمی تروریسم‌اند. به این ترتیب، شرکت‌ها و بانک‌ها و مؤسساتی که خارج از آمریکا بودند، دیدند اگر بخواهند در داخل آمریکا کار کنند، باید شرایط و ضوابط این کشور را بپذیرند. یکی از این ضوابط، کار نکردن با ایران و باز نکردن حساب بانکی برای ایرانی‌ها بود. در نتیجه، در پاسخ به سؤال شما باید بگویم تضمینی وجود ندارد و همه چیز بستگی به بانک مربوطه دارد. اگر بانکی باشد که در داخل آمریکا هم فعالیت داشته باشد، تحریم‌های آمریکا را رعایت می‌کند و اجازۀ افتتاح حساب به شهروندان ایران نمی‌دهد اما اگر در داخل آمریکا فعالیت نداشته باشد، چنین اجازه‌ای را صادر می‌کند. مثلا ایران در شرکت آلمانی تیسن‌کروپ سهام داشت که یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان فولاد در جهان است. من در زمان ریاست جمهوری آقای خاتمی، رئیس سرمایه‌گذاری خارجی بودم. در آن زمان تیسن‌کروپ به ما گفت آقای رامسفلد، وزیر دفاع آمریکا، به ما نامه نوشته است که اگر شما می‌خواهید در مناقصات وزارت دفاع آمریکا شرکت کنید، نباید در هیأت مدیره‌تان سهامدار موثری حضور داشته باشید که شهروند یکی از کشورهای حامی دائمی تروریسم است. تیسن‌کروپ به ما گفت چون آمریکا ایران را حامی دائمی تروریسم می‌داند و سهام ایران هم در شرکت ما سهام موثر است، آمریکا به ما (تیسن‌کروپ) گفته است که شما نمی‌توانید در مناقصات ما شرکت کنید. آن موقع تیسن‌کروپ ۲۲ میلیارد دلار در سال به وزارت دفاع آمریکا فلز می‌فروخت. این موضوع ربطی به «اف‌ای‌تی‌اف» و پالرمو و سی‌اف‌تی نداشت. این شرط یک مناقصه‌گذار برای حضور شرکت‌ها در مناقصه‌هایش بود. بنابراین همه چیز بستگی دارد به اینکه طرف مقابل ما کدام بانک یا کدام شرکت است. بانک‌ها و شرکت‌هایی که با آمریکا کار می‌کنند، طبیعتا تا وقتی که تحریم‌های آمریکا پابرجاست، با ایران کار نمی‌کنند. ولی پیوستن به کنوانسیون‌های گروه ویژه اقدام مالی به ملت و دولت ایران کمک می‌کند که از بانک‌ها و شرکت‌هایی که در آمریکا فعالیتی ندارند، استفاده کنند.
یورونیوز: یعنی می‌توان انتظار داشت با پیوستن به «اف‌ای‌تی‌اف»، شهروندان ایران بتوانند در تعداد قابل توجهی از بانک‌های اروپایی حساب باز کنند؟
اصغر فخریه کاشان: می‌شود انتظار داشت که بتوانند در بعضی و نه همه بانک‌های اروپایی حساب باز کنند. بعید است که مثلا در دویچه‌بانک بتوانیم حساب باز کنیم؛ چون چنین بانک‌هایی با بانکداری آمریکا عمیقا به‌هم‌پیوسته‌اند.
یورونیوز: ایرانی‌ها در چه کشورهایی شانس بیشتری برای افتتاح حساب بانکی دارند؟
اصغر فخریه کاشان: بیشتر در کشورهای اروپای شرقی یا حتی در اتریش که بانک‌های کوچکتری دارد و یا در خود آلمان در بانک‌های محلی. همین الان هم اشپارکاسه که یک بانک محلی در آلمان است برای خیلی از ایرانی‌ها حساب باز می‌کند. زراعت بانک هم که یک بانک ترکی در آلمان است، برای ایرانی‌ها حساب باز می‌کند. واقعیت قضیه این است که در همۀ این سال‌های تحریم، ایران بالاخره ۵۰ تا ۶۰ میلیارد دلار کالا خرید و فروش کرده است؛ این بدان معنی است که کار کردن با ایران برای فروشندگان و بانک‌های خارجی مطلوبیت بوده است. ولی آنها در عین حال سعی می‌کنند روابطشان را با دنیا جوری مدیریت کنند که مشکلی برایشان پیش نیاید. در غیر این صورت، این همه کالایی که اروپایی‌ها به ما می‌فروشند، پولش را باید به نحوی دریافت کنند. چشمشان را می‌بندند و از طریق تراستی‌ها این پول را می‌گیرند. اگر ایران به «اف‌ای‌تی‌اف» ملحق شود، این چشم‌پوشی راحت‌تر خواهد بود.
یورونیوز: امکان افتتاح حساب برای ایرانی‌ها در بانک‌های کشورهای عربی چگونه است؟
اصغر فخریه کاشان: مثلا دبی ممکن است امکان بیشتری به ما بدهد چون می‌تواند کنترل بیشتری داشته باشد. در ترکیه شاید وضع برای ایرانی‌ها بهتر شود. در کل، اینکه با پیوستن ایران به «اف‌ای‌تی‌اف» همۀ مسائل بانکی ما حل خواهد شد، تصور درستی نیست.
یورونیوز: آیا پیوستن به این دو کنوانسیون، ایران را قطعا از فهرست سیاه گروه ویژه اقدام مالی خارج می‌کند؟
اصغر فخریه کاشان: بله.
یورونیوز: با مسدود شدن امکان کمک جمهوری اسلامی به حزب‌الله لبنان و حماس، آیا شانس الحاق ایران به کنوانسیون پالرمو بیشتر نشده است؟
اصغر فخریه کاشان: چرا؛ بالاخره یکی از دلایل مخالفت با پیوستن ایران به این کنوانسیون این بود که حکومت ایران نمی‌خواست کمکش به این سازمان‌های نظامی آشکار شود. الان که دیگر امکان کمک به این گروه‌ها وجود ندارد و سیاست این گروه‌ها و اصولا جغرافیای خاورمیانه تغییر کرده، شانسی خدادادی برای ایران پدید آمده و ایران می‌تواند از این فرصت استفاده کند و به «اف‌ای‌تی‌اف» بپیوندد؛ جهان هم استقبال خواهد کرد.
یورونیوز: آیا موافقت رهبر ایران با بررسی مجدد پیوستن ایران به این دو کنوانسیون، نشانۀ تمایل به الحاق نیست؟
اصغر فخریه کاشان: واقعیت قضیه این است که آقای پزشکیان بالاخره قول‌هایی به مردم ایران داده و با سبک و سیاق خودش دارد تحقق این قول‌ها را دنبال می‌کند و خیلی هم تشنج در جامعه ایجاد نمی‌کند. من هم احساسم این است که آقای پزشکیان با رهبری جمهوری اسلامی به تفاهم رسیده است.
یورونیوز: نپیوستن به این دو کنوانسیون، چه تاثیری بر روابط مالی ایران و چین دارد؟
اصغر فخریه کاشان: چینی‌ها در روابط بانکی با ایران خیلی سخت‌گیرتر از اروپایی‌ها بوده‌اند. چینی‌ها برای ایرانی‌ها حساب بانکی باز نکرده‌اند و حساب‌های قبلا باز شده را هم بسته‌اند. استدلالشان هم این بوده که شما به این کنوانسیون‌ها نپیوستید و به خاطر شما، بانک‌های ما زیر ذره‌بین رفته است؛ ولی اگر شما به «اف‌ای‌تی‌اف» می‌پیوستید، ما دچار چنین مشکلی نمی‌شدیم. به نظر من چینی‌ها اگر معاملۀ بزرگتری روی ایران نکنند و ایران را نفروشند، در صورت پیوستن ایران به لوایح گروه ویژه اقدام مالی، در زمینۀ روابط مالی با ایران همکاری خواهند کرد. پیوستن ایران به این دو کنوانسیون، حتما بر روابط مالی ایران و چین حتما اثر مثبت دارد.
یورونیوز: به نظرتان روسیه هم خواستار الحاق ایران به این دو کنوانسیون است؟
اصغر فخریه کاشان: بعید می‌دانم؛ برای اینکه روسیه می‌خواهد از شبکۀ بانکی ایران استفاده کند. اگر ما به «اف‌ای‌تی‌اف» بپیوندیم، نقل و انتقالات روس‌ها با بانک‌های ما آشکار می‌شود. بنابراین، چون روسیه خودش در تحریم است، علاقه‌ای به پیوستن ما به «اف‌ای‌تی‌اف» ندارد.