«تصمیم گرفتم جمله "تا قبر چهار قدم داریم" را به گونهای ترجمه کنم که فارسی آن تقریبا میشود "تا قبر چهار قدم داریم"، جملهای که در فرانسه بار طنز بیشتری دارد.»
آگهیترجمه فرانسوی «دائی جان ناپلئون»، رمان معروف ایرج پزشکزاد برای دومین بار در فرانسه منتشر و راهی بازار شد.
سرور کسمایی، مترجم این رمان سترگ فارسی روز جمعه دوم شهریور در گفتگوی تلفنی با یورونیوز گفت که دلیل بازنشر این کتاب، استقبال زیاد از چاپ نخست آن در فرانسه بوده است.
کسمایی در مورد مشکلاتی در ترجمه این اثر با آن روبرو بوده گفت: «برای ترجمه اثر با دشواریهای زیادی روبرو بودم، اما مهمترین چالش این ترجمه برای من برگردان دقیق از زبان شخصیتهای مختلف بود. در ترجمه لازم بود که زبان ویژه هر یک از شخصیتها و تکیه کلامهای آنها را با همان معنا و حس فارسی منتقل کنم.»
وی با اشاره به ویژگیهای زبانی فارسی و فرانسه و راه حلی که برای این کار پیدا کرده گفت: «برای یافتن برابرهای هر چه دقیقتر از دیالوگهای رمان، آنها را با شخصیتهای مشابهشان در ادبیات فرانسه مقایسه کردم و از شیوه سخن گفتن آنها الهام گرفتم.»
دیالوگهای شخصیت «مش قاسم»
یکی از شخصیتهای مهم و در عین حال بامزه رمان «دائی جان ناپلئون»، «مش قاسم» است. او یک خدمتکار روستایی ساده است که به شهر آمده و زبان و تکیه کلامهای خاصی دارد.
مترجم این رمان به فرانسه، درباره ترجمه دیالوگهای این شخصیت میگوید: «شخصیت نزدیک به مش قاسم را در یکی از نمایشنامههای مولیر، نویسنده فرانسوی یافتم. او خدمتکار "دون ژوان" است که خود شخصیت اصلی یکی مهمترین نمایشنامههای مولیر به همین نام است.»
سرور کسمایی در مورد ترجمه جمله معروف و تکیه کلام مش قاسم یعنی «دروغ چرا؟ تا قبر آ آ آ آ» میگوید: «این جمله را در زبانهای دیگر به همان صورت آوایی ترجمه کردهاند. من هم ابتدا همان طور ترجمه کردم. اما متوجه شدم که ویراستاران فرانسوی با خواندن این جمله نمیخندند و گویا نمک و طنز آن را نمیگیرند. بنابراین تصمیم گرفتم آن را عوض کنم و به گونهای ترجمه کنم که فارسی آن تقریبا میشود "تا قبر چهار قدم داریم"، جملهای که در فرانسه بار طنز بیشتری دارد.»
نوبل برای «دائی جان ناپلئون»؟
رمان پزشکزاد اتفاق مهمی در تاریخ ادبیات معاصر ایران محسوب میشود و بعضی حتی بر این باورند که این کتاب شایسته دریافت جایزه نوبل ادبیات است.
کسمایی در این زمینه به خبرنگار یورونیوز میگوید: «به جز چند مورد استثنا مانند میخائیل شولوخوف روسی که برای کتاب "دُن آرام" جایزه نوبل ادبیات را برد و احتمالا دلیل آن سیاسی بوده است، نوبل ادبیات به یک اثر ترجمه شده از نویسنده تعلق نمیگیرد و داوران نوبل معمولا مجموعهای از چند اثر ترجمه شده نویسنده را در نظر میگیرند. در حالی که تاکنون تنها یکی از رمانهای پزشکزاد ترجمه شده است.»
وی در عین حال معتقد است که رمان این نویسنده ایرانی شایسته دریافت «تمام جایزههای ادبی جهان» است.
مجموعه «افقهای پارسی»
رمان «دایی جان ناپلئون» که روایت و زبانی طنزگونه دارد، در سال ۱۳۴۹ نوشته شد. این رمان که از پرفروشترین کتابهای ایرانی است، با لحنی طنز تیپهای شخصیتی جامعهٔ ایرانی را به ریشخند میگیرد. ناصر تقوایی در سال ۱۳۵۵ مجموعهٔ تلویزیونی دایی جان ناپلئون را از روی این کتاب ساخت که تا امروز محبوبیت بسیار زیادی نزد ایرانیان دارد.
این رمان تاکنون به ۱۵ زبان خارجی از جمله انگلیسی، فرانسه و عبری ترجمه شده است.
نسخه فرانسوی «دائی جان ناپلئون» یکی از آثار منتشر شده در قطع جیبی از مجموعه «اوریزون پرسان» (افقهای پارسی) انتشارات «اکت سود» فرانسه است. «اکت سود» از بزرگترین و معروفترین بنگاههای نشر فرانسه به شمار میرود و سرور کسمایی بنیانگذار و مدیر مجموعه «افقهای پارسی» در این انتشارات است.
وی از سال ۲۰۰۲ میلادی که این مجموعه را بنیاد نهاده و تا کنون چندین اثر از ادبیات ایران و افغانستان را به خوانندگان فرانسوی شناسانده است.
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
