یک گزارش نشان می‌دهد که اروپا باید برای ساخت و به‌کارگیری مراکز داده فضایی نقشه راهی تدوین کند تا پیش از آن‌که از یک صنعت نو و کلیدی جا بماند.
اروپا در خطر عقب‌ماندن در رقابت برای استقرار مراکز داده در فضاست، مگر اینکه برای استقرار آن‌ها فوراً نقشه راهی تدوین کند، طبق یک گزارش.
مؤسسه سیاست فضایی اروپا (ESPI) تحلیلی درباره مراکز داده مبتنی بر فضا را منتشر کرد و گفت اگر اروپا اکنون اقدام نکند، این بلوک در خطر از دست دادن یک فرصت «قابل توجه و نوظهور» برای صنایع دیجیتال و فضایی خود است.
این گزارش برآورد می‌کند که ارزش این صنعت تا سال ۲۰۳۰ به حدود ۵۳۵ میلیارد یورو جهش کند. اما هشدار داد برای پیشتاز ماندن، اروپا باید طرحی تدوین کند.
جِرمین گوتیه‌رس، نویسنده اصلی گزارش، گفت: «اروپا فناوری فضایی در کلاس جهانی و نهادهای قدرتمندی دارد… پرسش این است که از آن‌ها برای رهبری این انقلاب استفاده خواهیم کرد یا تماشا می‌کنیم تا دیگران آینده رایانش را تعریف کنند.»
مراکز داده تاسیساتی هستند که سخت‌افزار محاسباتیِ مورد استفاده برای آموزش و به‌کارانداختن هوش مصنوعی مولد (AI) را در خود جای می‌دهند.
مزیت‌های ارسال مراکز داده به فضا چیست؟
در سال ۲۰۲۴، کمیسیون اروپا و شرکت هوافضا «تالس» امکان‌سنجی ارسال مراکز داده اروپایی به فضا را مطالعه کردند.
در این بررسی نتیجه‌گیری شد که مراکز داده مبتنی بر فضا می‌توانند «چهره دیجیتال اروپا را دگرگون کنند»، زیرا نسبت به مدل‌های زمینی، راهکاری سازگارتر با محیط‌زیست و مطابق با حاکمیت دیجیتال برای تأمین داده‌های مورد نیاز شرکت‌های هوش مصنوعی جهت مدل‌هایشان در اختیار این بلوک می‌گذارند.
این مطالعهنشان داد که مراکز داده‌ای که در فضا با انرژی خورشیدی تغذیه می‌شوند، می‌توانند ردپای کربنیِ مرتبط با بهره‌برداری از این سامانه‌ها روی زمین را به‌طور چشمگیری کاهش دهند.
این مراکز داده برای خنک‌سازی به آب وابسته نخواهند بود، برخلاف مراکز داده زمینی. تالس گفت این تصمیم از نظر مالی نیز منطقی است و تا سال ۲۰۵۰ می‌تواند «بازگشت سرمایه‌ای چندین میلیارد یورویی» داشته باشد.
برای رسیدن به اهداف انتشار، گزارش ۲۰۲۴ توصیه کرد که اروپا پرتابگری با انتشار کمتر در سراسر چرخه عمر بسازد.
رویکرد اروپا چه باید باشد؟
نویسندگان گزارش ESPI از Europa خواستند از برخی پروژه‌های تأمین مالی فعلی خود، مانند «نمایش در مدار/اعتبارسنجی در مدار» و برنامه «پشتیبانی عمومی فناوری» آژانس فضایی اروپا (GSTP)، به‌عنوان «بسترهای آزمایشی» برای فناوری‌های نو استفاده کند.
این برنامه اروپایی پروژه‌ای پژوهشی است که با ارائه خدمات پرتاب و کمک به هزینه‌های عملیاتی، از شرکت‌ها برای آزمودن فناوری‌های جدید در مدار حمایت می‌کند.
از سوی دیگر، پروژه GSTP آژانس فضایی اروپا مفاهیم مهندسی را به محصولاتی تبدیل می‌کند که بتوان آن‌ها را در مأموریت‌های آینده آزمود.
این آژانس، GSTP را «یکی از بهترین ابزارها در ESA برای کمک به تضمین رقابت‌پذیری اروپا در بازار جهانی» معرفی می‌کند و آن را در صف مقدم نوآوری فناورانه نگه می‌دارد.
نویسندگان همچنین امیدوارند اتحادیه اروپا ابتکاری اروپایی معرفی کند که نقشه راه روشنی برای چگونگی آغاز استقرار تجاری مراکز داده ارائه دهد.
چالش‌های مهم همچنان باقی است
به‌گفته این گزارش، پیش از پرتاب نخستین مرکز داده به فضا، هنوز چالش‌های مهمی برای شرکت‌های اروپایی باقی خواهد ماند تا آن‌ها را حل کنند.
به‌گفته اندیشکده آمریکایی «مرکز مطالعات راهبردی و بین‌المللی» (CSIS)، کم‌هزینه‌ترین مأموریت پرتاب به ازای هر کیلوگرم، موشک «فالکون هِوی» اسپیس‌اکس است با برآورد ۱٬۵۰۰ دلار (۱٬۲۹۸ یورو) به ازای هر کیلوگرم.
با این هزینه، این موشک محموله را به مدار پایین زمین (LEO) در ارتفاع‌های کمتر از ۲٬۰۰۰ کیلومتری از زمین می‌فرستد.
به‌گزارش ESPI، برای توجیه‌پذیری مالی، هزینه پرتاب‌ها باید به کمتر از ۴۰۰ دلار (۳۴۶٫۳۲ یورو) به ازای هر کیلوگرم برسد.
ایلان ماسک، بنیان‌گذار اسپیس‌اکس، در سال ۲۰۲۰ گفته بود هزینه نهایی پرتابگر «استارشپ» او برای رساندن بیش از ۱۰۰ تن به مدار، کمتر از ۱ میلیون دلار (۸۶۵ هزار یورو) به ازای هر مأموریت خواهد بود؛ یعنی ۱۰ دلار (۸٫۶۵ یورو) به ازای هر کیلوگرم.
این گزارش افزود اگر استارشپ نتواند به وعده‌هایش عمل کند، مزایای یک مرکز داده مبتنی بر فضا به‌طور قابل توجهی کاهش خواهد یافت.
شرکت‌های اروپاییِ فعال در حوزه مراکز داده فضامحور باید راهکارهایی برای خنک نگه‌داشتن سامانه‌ها بیابند، زیرا از آب استفاده نخواهد شد.
چالش دیگر، چگونگی انجام مأموریت‌های تعمیر و نگه‌داری از مراکز داده در حالی است که آن‌ها در مدار قرار دارند.
به‌گفته ESPI، صنایع هوافضا و فناوری اروپا در حل این مشکلات برای رساندن مراکز داده به مدار «سرآمد خواهند بود».