با ممنوعیت دختران از دبیرستان و دانشگاه، بسیاری به مدارس مذهبی روی می‌آورند؛ اما برخی از این دختران راه دیگری را برای فرار از محدودیت‌ها و ادامه یادگیری در پیش گرفته‌اند؛ آنها به آموزش آنلاین روی آورده‌اند.
آگهی
فرصت‌ها یکی‌یکی از بین رفت. سودابه مثل بسیاری از زنان افغان تنها نظاره‌گر بود؛ نظاره‌گر حکومتی که گام‌به‌گام زندگی زنان را محدودتر می‌کرد.
پس از تسلط طالبان بر افغانستان در سال ۲۰۲۱ فهرستی بی‌پایان از ممنوعیت‌ها علیه زنان وضع شد از ممنوعیت ورود به پارک و باشگاه گرفته تا ممنوعیت غذا خوردن در رستوران و اشتغال در بسیاری از حرفه‌‌ها؛ قوانینی که زندگی روزمره بسیاری از زنان را فلج کرد. اما یکی از سخت‌ترین محدودیت‌ها برای سودابه که دانشجوی داروسازی بود، ممنوعیت آموزش پس از مقطع دبستان بود.
او از سر ناچاری به فضای آنلاین پناه برد؛ جایی که روزنه‌ای از امید را پیدا کرد؛ یک دوره رایگان آموزش کدنویسی برای زنان افغان به زبان فارسی دری که توسط یک پناهجوی جوان افغان در یونان، هزاران کیلومتر دورتر تدریس می‌شد.
سودابه می‌گوید: «من باور دارم که نباید تسلیم شرایط شد؛ بلکه باید رشد کرد و رویاهای خود را از هر طریق ممکن به دست آورد.»
او یادگیری برنامه‌نویسی و طراحی وب‌سایت را آغاز کرد. این زن جوان که حالا ۲۴ سال دارد، می‌گوید: «این مهارت‌ها باعث شد اعتماد به نفس و هدفم را دوباره پیدا کنم. خیلی خوشحالم که در این مسیر قرار گرفتم».
این دوره‌ها بخشی از پروژه «افغان گیکس» است؛ شرکتی که مرتضی جعفری، جوان ۲۵ ساله افغان پایه‌گذاری کرده؛ کسی که سال‌ها پیش به عنوان پناهجو با قایق از ترکیه خود را به یونان رسانده است.
چیزی نمی‌دانستم حتی یک کلمه
مرتضی پس از ورود به آتن در یک مرکز پناهجویان زندگی می‌کرد. معلمی به او کمک کرد تا در یک دوره آموزش برنامه‌نویسی شرکت کند. او هیچ چیز درباره کامپیوتر نمی‌دانست و حتی نمی‌توانست به زبان انگلیسی صحبت کند، زبانی که پایه برنامه‌نویسی است.
او می‌گوید: «من واقعا صفر صفر بودم. هیچ چیز از انگلیسی نمی‌دانستم. هم‌زمان سعی کردم یونانی، انگلیسی و مبانی کامپیوتر را یاد بگیرم. این برای من خیلی سخت بود.» اما چند ماه بعد موفق شد مدرک دوره‌ای را که گذرانده بود، بگیرد. برنامه‌نویسی دروازه دنیایی تازه را به روی مرتضی گشود و چند سال بعد او شرکت «افغان گیکس» را تاسیس کرد.
ادای دین
جعفری می‌گوید به عنوان ادای دین برای کمکی که سال‌ها پیش در غربت دریافت کرده بود از دسامبر سال گذشته آموزش آنلاین به زنان افغان را آغاز کرده است.
او می‌گوید: «هدف اصلی این بود که آنچه را که از دیگران به صورت رایگان دریافت کرده بودم، به جامعه به ویژه زنان افغان بازگردانم.» اکنون ۲۸ زن افغان در سه سطح ابتدایی، متوسط و پیشرفته شاگرد مرتضی هستند.
او نه‌تنها به آنها کدنویسی آموزش می‌دهد بلکه برای کارآموزی و پیدا کردن شغل آنلاین نیز به آنها مشاوره می‌دهد؛ فرصت‌هایی نایاب در کشوری که تقریبا همه مشاغل برای زنان ممنوع است.
برخی از دانشجویان ممتازش وارد تیم «افغان گیکس» می‌شوند؛ تیمی که خدمات طراحی وب‌سایت و ساخت چت‌بات ارائه می‌دهد. او در حال حاضر مشتریانی از افغانستان، آمریکا، بریتانیا و اروپا دارد.
جعفری می‌گوید: «مشتری‌ها از اینکه در تحقق هدفی معنادار سهیم هستند، احساس رضایت می‌کنند؛ هدف ما حمایت از زنان است و برای همین پروژه‌های جدیدشان را هم به ما می‌سپارند».
آکادمی آنلاین زنان
با افزایش محدودیت‌های طالبان که زنان را بیش از پیش در خانه‌ها محصور کرده و حتی صدای آنها و چهره بدون حجاب‌شان را در انظار عمومی ممنوع کرده، فضای مجازی به دریچه‌ای تازه از فرصت‌ها برای زنان افغان تبدیل شده است.
زحل ۲۰ ساله که رویای تحصیل در دانشگاه برایش نقش بر آب شده بود، حدود ۱۸ ماه پیش با همکاری یک استاد دانشگاه، یک آکادمی آنلاین برای زنان راه‌اندازی کرد.
به گفته این زن جوان، این کار با تیمی پنج‌نفره آغاز شد اما حالا شمار معلمان و مسئولان به ۱۵۰ نفر رسیده و بیش از چهار هزار دانشجو در این آکادمی مشغول به تحصیل هستند.
زحل که به دلیل تهدیدات امنیتی با نام مستعار صحبت می‌کند، می‌گوید: «همه‌مان داوطلبانه کار می‌کنیم، بدون حقوق و حمایت... تنها هدف‌مان این است که آموزش رایگان را در اختیار دختران قرار بدهیم و سطح پژوهش را در افغانستان بالا ببریم».
این آکادمی که «دانشگاه آنلاین ویژن» نام دارد در حال حاضر در رشته‌های متنوعی از جمله روان‌شناسی، زبان‌های خارجی، مطالعات قرآنی، پرستاری و فن بیان دوره‌های آموزشی برگزار می‌کند.
زحل که پس از اعمال ممنوعیت‌های آموزشی دچار افسردگی شده بود، می‌گوید: «هیچ مدرسه، دانشگاه یا دوره‌ای نبود. این موضوع تاثیر زیادی روی من گذاشت.»
اما بعد تصمیم گرفت دست از تلاش نکشد و می‌گوید: «با خودم گفتم افسردگی چاره کار نیست نه برای من، نه برای بقیه دخترها. نباید تسلیم شوم. باید کاری برای دختران کشورم انجام دهم».
او اکنون از طریق دانشگاه آمریکایی «University of the People» به صورت آنلاین در رشته علوم کامپیوتر تحصیل می‌کند.
این زن جوان می‌گوید شرایط آسان نیست. آکادمی به‌دلیل نداشتن بودجه، توان پرداخت هزینه سرویس‌های آنلاین حرفه‌ای برای برگزاری کلاس‌های پرجمعیت را ندارد. خودش هم بارها برای تهیه هزینه اینترنت با مشکل مواجه شده است.
به اینستاگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
او افزود: «اما این کار را انجام می‌دهم چون هدف دارم. هدفم حمایت از دختران است. اگر متوقفش کنم دوباره چهار یا پنج هزار دختر دچار افسردگی می‌شوند».