اظهارات آنتونیو تایانی، وزیر خارجه ایتالیا، درباره ریشه‌های یهودی-مسیحی پرچم اتحادیه اروپا، موجی از واکنش‌ها را در شبکه‌های اجتماعی به همراه داشته است.
آگهی
تایانی که هم‌زمان معاون نخست‌وزیر ایتالیاست، به مناسبت چهلمین سالگرد رسمی شدن این پرچم به‌عنوان نماد اتحادیه اروپا، در شبکه اجتماعی ایکس نوشت:«پرچمی آبی، به رنگ ردای حضرت مریم، با دوازده ستاره که نماد قبایل اسرائیل هستند و دور حلقه‌ای چیده شده‌اند؛ نمادی از ارزش‌های آزادی و ریشه‌های یهودی-مسیحی ماست.»
این سخنان واکنش‌های بسیاری در فضای مجازی به همراه داشت، چرا که اتحادیه اروپا خود بارها تاکید کرده که این پرچم نماد «ارزش‌ها و هویت مشترک میلیون‌ها اروپایی است که با وجود تفاوت‌ها، متحد هستند» و آن را «نمادی از وحدت، دموکراسی و صلح» معرفی کرده است.
این نخستین‌بار نیست که تایانی چنین تفسیری از پرچم اروپا ارائه می‌دهد. دو پست دیگر از او در شبکه اجتماعی ایکس، مربوط به سال‌های ۲۰۱۳ و ۲۰۲۱ را شناسایی کرده که در آنها، رنگ آبی پرچم را به ردای حضرت مریم و ستاره‌ها را به قبایل دوازده‌گانه اسرائیل نسبت داده بود.
با این حال، یک مورخ به ما گفته که این برداشت تایانی «اساسا نادرست» است.
پرچمی با هویتی غیردینی
پیشینه طراحی پرچم اروپا به دهه ۱۹۵۰ بازمی‌گردد؛ زمانی که شورای اروپا، نهادی مستقر در استراسبورگ با محوریت حقوق بشر که ۴۶ کشور عضو دارد و جزو نهادهای اتحادیه اروپا محسوب نمی‌شود، بررسی ده‌ها طرح پیشنهادی را آغاز کرد.
این طرح‌های پیشنهادی در وب‌سایت شورای اروپا بایگانی و نگهداری شده‌اند. در این وب‌سایت گفته شده که تعدادی از این طرح‌ها به دلیل داشتن مضامین مذهبی، از جمله اشاره به حضرت مریم، رد شده‌اند.
در این وب‌سایت آمده است: «این طرح‌ها کنار گذاشته شدند تا پرچم ماهیتی سکولار داشته باشد.»
شورای اتحادیه اروپا در نهایت دو گزینه را در فهرست نهایی خود قرار داد که یکی از آنها حلقه‌ای از دوازده ستاره زرد بر زمینه آبی بود که توسط آرسن هایتز، یکی از اعضای شورا پیشنهاد شده بود. این طرح در سال ۱۹۵۵ به تصویب شورای وزیران اروپا رسید.
پارلمان اروپا در سال ۱۹۸۳ تصمیم گرفت همین پرچم را به‌عنوان نماد جوامع اروپایی که بعدها اتحادیه اروپا تبدیل شد، انتخاب کند. این تصمیم در سال ۱۹۸۵ از سوی رهبران اتحادیه تصویب شد.
معنا و نمادهای عدد ۱۲
بر پایه اطلاعات وب‌سایت شورای اروپا، عدد دوازده به‌دلیل بار نمادینش انتخاب شده است؛ عددی که نمایانگر «هماهنگی و کمال» در فرهنگ اروپایی است.
پروفسور پیه‌رو گرالیا، استاد روابط بین‌الملل در دانشگاه میلان، به یوروریفای گفته که تعبیر تایانی از پرچم، «برداشتی نادرست» است. به گفته او، عدد دوازده در فلسفه یونان باستان، ریاضیات و اسطوره‌شناسی اروپایی هم جایگاهی نمادین دارد.
شورای اروپا هنگام تصویب پرچم اعلام کرده بود که رنگ آبی آن، نماد «آسمان غربی در هنگام غروب» است و دوازده ستاره به‌معنای کمال و تمامیت هستند.
بر اساس وب‌سایت شورای اتحادیه اروپا، تعداد ستاره‌ها به دلیل بار نمادین آن که نشان‌دهنده «هماهنگی و کمال» است، انتخاب شده است.
پرچمی سکولار
پیه‌رو گرالیا، استاد تاریخ روابط بین‌الملل در دانشگاه میلان، به یورووریفای گفته که تفسیر تایانی از پرچم «نادرست» است.
او توضیح داد که عدد دوازده به این دلیل انتخاب شده که نماد «کمال» است و در فرهنگ اروپایی معنایی نمادین و گسترده دارد. به گفته او، این عدد در فلسفه یونان باستان، ریاضیات و اسطوره‌شناسی نیز بار نمادین دارد.
به گفته او «شورای اروپا هنگام تصویب پرچم اعلام کرد که رنگ آبی نماد آسمان غربی در هنگام غروب و دوازده ستاره، نمایانگر کمال هستند. این تنها تفسیر قابل‌قبول از این پرچم است.»
با این حال، هرچند شورای اروپا گفته بود در دهه ۱۹۵۰ برخی طرح‌های پرچم را به دلیل مضامین مذهبی کنار گذاشته، اما در توضیحات امروزی‌اش درباره پرچم در وب‌سایت رسمی، به‌طور ضمنی به برخی مفاهیم مذهبی نیز اشاره دارد.
در این وب‌سایت، عدد دوازده یادآور «حواریون مسیح، پسران یعقوب، دوازده کار هرکول و دوازده ماه سال» توصیف شده است.
پسران یعقوب همان قبایل دوازده‌گانه اسرائیل هستند که تایانی در اظهاراتش در شبکه ایکس به آنها اشاره کرده است.
اگرچه این پرچم به‌عنوان نمادی سکولار شناخته می‌شود اما طراح آن گفته که از باورهای مذهبی در طراحی آن الهام گرفته است.
به گفته پروفسور گرالیا، مشخص است که تندیس حضرت مریم در کلیسای جامع استراسبورگ، شهری که هایتز در آن زندگی می‌کرد، الهام‌بخش طراحی او بوده است. این تندیس شباهت آشکاری به طرح پرچم دارد.
به اینستاگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
در مقاله‌ای که در سال ۲۰۰۴ در نشریه اکونومیست منتشر شد، به نقل از آرسن هایتز آمده که او از آیه‌ای در کتاب مکاشفه یوحنا در انجیل الهام گرفته بود؛ آیه‌ای که از «زنی که با خورشید پوشیده شده، ماه زیر پای اوست و تاجی از دوازده ستاره بر سر دارد» سخن می‌گوید.