اقتصاد دیجیتال بر دنیای مشاغل و زندگی حرفهای ما بهشدت تاثیر گذاشته است. طبق نتایج یک تحقیق، سرعت تغییرات ۱۰ برابر و شدت آن ۳۰۰۰ برابر اولین انقلاب صنعتی است. برای کار و زندگی در دنیای دیجیتال به چه تغییراتی در قراردادهای اجتماعی نیاز است؟
از چند سال گذشته اقتصاد دیجیتال بر دنیای مشاغل و زندگی حرفهای ما بهشدت تاثیر گذاشته است. طبق نتایج یک تحقیق، سرعت تغییرات ۱۰ برابر و شدت آن ۳۰۰۰ برابر اولین انقلاب صنعتی است.
روباتها در آینده ممکن است ۵ میلیون شغل را در ۱۵ اقتصاد برتر جهان از بین ببرند. انتظار می رود در اروپا، از هر ۱۰ شغل، ۴ الی ۶ شغل اتوماتیک شود. خطر از دست رفتن مشاغل در کشورهای جنوب اروپا بیشتر است.
در کشورهای عضو گروه بیست، از هر ۵ کارفرما، ۲ کارفرما ادعا میکنند که افراد واجد شرایط را برای استخدام پیدا نمیکنند. یعنی در اروپا تا سال ۲۰۲۰ میلادی، شاید ۸۲۵ هزار فرصت شغلی خالی بماند.
اتوماسیون مشاغل همچنین باعث خواهد شد که هر کدام از ما در طول زندگی حرفهای خود، ۱۵ الی ۲۰ شغل مختلف داشته باشیم.
امسال مجمع اقتصادی بروکسل با موضوع تاثیر فناوریهای دیجیتال و اتوماسیون مشاغل بر بهره وری اقتصادی و زندگی شهروندان برگزار شد.
مجمع اقتصادی بروکسل رویداد اقتصادی کمیسیون اروپاست که هر سال با حضور سیاستمداران اروپایی و بین المللی، اساتید علم اقتصاد، نمایندگان جامعه مدنی و رهبران کسب و کار برای بحث پیرامون موضوعات اقتصادی و به چالش کشیدن دیدگاه های روز و به اشتراک گذاشتن دیدگاههای جدید اقتصادی برگزار میشود.
خبرنگار یورونیوز در حاشیه این نشست با تعدادی از کارشناسان حوزه مشاغل و اساتید اقتصاد گفتگو کرده و نظر آنها را درباره پیامدهای اقتصاد بر آینده مشاغل را جویا شده است.
«انقلاب دیجیتال قابل مقایسه با اولین و دومین انقلاب صنعتی نیست»
یکی از پرسشهایی که به دنبال دیجیتالی شدن و اتوماسیون مشاغل مطرح میشود این است: آیا دستمزدها ثابت خواهد میماند؟ یا شبیه به آنچه در آلمان پس از اتوماسیون در صنایع رخ داد، دستمزدها کاهش خواهد یافت؟
جرنی ریفکین، مدیر بنیاد گرایشات اقتصادی در پاسخ به این سوال میگوید: «زمانیکه بدانید یک فناوری جدید چطور شکل گرفته است، آنگاه می فهمید آيا به نفع مردم عادی است یا به نفع کسانی است که بالای نردبان اجتماعی قرار دارند. به عنوان مثال در اولین و دومین انقلاب صنعتی، در قرن ۱۹ و ۲۰ میلادی، فناوریهای روز از بالا به پایین و بهصورت متمرکز متحول شد. در نتیجه کمپانیهای بزرگ و بین المللی در اروپا یا در کشورهای کمونیستی برای پرداخت سود سهام به سهامداران، شیوه واحدی داشتند. نکته جالب درباره انقلاب صنعتی سوم این است که تحولات تکنولوژی و فناوریهای دیجیتال بهصورت متمرکز رخ نمیدهد، بلکه پراکنده است. در نتیجه میتوان برای کنترل یا انحصاری کردن آن، تلاش کرد. دولتها میتوانند این کار را انجام بدهند و تا به حال هم انجام دادهاند: میتوانند تحولات غولهای بزرگ اینترنت، مثل آمازون، فیسبوک، تویتر و گوگل را کنترل کنند. اما اگر این کار را انجام دهند، بهره وری را از دست میدهند، چون در شبکهای که همه جهان در آن درگیر است حضور نخواهند داشت.»
مشاغل دیجیتال؛ نابرابری دستمزد
موضوع کاهش یا افزایش دستمزدها در بازار مشاغل دیجیتال بهویژه برای شرکتهایی مثل اوبر مطرح میشود که اساس کارشان اپلیکیشنهای رایگان است.
آیا در کمپانیهای دیجیتال مثل اوبر دستمزدها افزایش داشته است؟
پییر دیمیتری گور-کوتی یکی از مسئولان ارشد اوبر معتقد است که رقابت سالم میان پلتفورمهایی رایگان بر افزایش دستمزدها -با هدف کاهش نابرابری درآمدها، تاثیر مثبت دارد.
وی در ادامه به یورونیوز میگوید: «گمان نمی کنم اوبر و اپلیکیشنهایی مثل اوبر بخواهند دستمزدها را کاهش بدهند. در نهایت ما پلتفرم رایگان هستیم .در نتیجه بهسرعت می توانیم درآمدها را کنترل میکنیم؛ و میدانیم که در حال حاضر این مسئله برای رانندگان اوبر هم اهمیت دارد. در نتیجه بین شرکتهای فناوری، رقابت نسبتا سالمی برای جذب کاربران وجود دارد.»
شارون بورو، دبیرکل کنفدارسیون بینالمللی اتحادیههای کارگری، معتقد است که در صنعت دیجیتال قوانین کنونی کار مناسب نیروی انسانی نیست.
او ضمن اشاره به غولهای پلتفرمهای اینترنتی مانند آمازون میگوید: «دنیای دیجیتال به خط راهآهن میماند که مسیر آینده را نشان میدهد. بنابراین فرصتهایی را پیش پای مردم میگذارد. نگاهی بیاندازید به ترکیب شرکتهای بزرگ فیزیکی با شرکتهای بزرگ دیجیتال. مثلا آمازون، شرکتهای تولید مواد غذایی، شرکتهای خدمات مالی و حقوقی و انواع و اقسام شرکتهای دیگر را میخرد و همین الان تبدیل به فروشگاه جهانی بزرگی شده است که بسیار قدرتمند است و دست به آن نمی توان زد. نکته این است که آمازون با کارمندانش مثل روبات رفتار میکند و در قوانین موجود هم راهی برای تصحیح این وضعیت وجود ندارد.»
به تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
اقتصاد دیجیتال و نابرابری ثروت
پرسش دیگری که مطرح میشود این است که تحولات دیجیتال در دنیای مشاغل چه تاثیری بر نابرابری ثروت بین جوامع مختلف دارد؟ چگونه میتوان مطمئن شد که آفریقا، آسیا و اقتصادهای فقیرتر از قطار صنعت دیجیتال جا نمیمانند؟
وینی بیانییما، مدیر سازمان بین المللی «آکسفام» معتقد است که این کار بر عهده دولتهاست. او به یورونیوز میگوید: «مهمترین نکته این است که دولتها نقش خود را ایفا کنند و از ابزارهایی که در اختیار دارند برای مهار فناوری، به گونهای استفاده کنند که به نفع اکثریت باشد. دولتها باید در حوزههای اصلی پیشرفت فناوری سرمایه گذاری کنند تا کنترل اجتماعی بر این حوزهها تا حدی حفظ شود.»
در دهه گذشته اتوماسیون مشاغل در اروپا، افزایش فرصتهای شغلی در حوزه های علمی، اداری و فنی را به دنبال داشته و باعث از بین رفتن شغل در حوزه ساخت و ساز و کشاورزی شده است.
شغل افرادی که در حوزهای مشغول به کار هستند که روباتها در آن کارایی بیشتری دارند، بیش از همه در معرض خطر است. اما این خطر شامل حال مشاغلی نمیشود که نیاز به خلاقیت، تخصص و دانش مدیریتی دارد؛ یعنی مشاغلی که نیاز به تعاملات اجتماعی دارند، از عهده روبات بر نمیآید.
افرادی که مهارتهای دیجیتال دارند، میتوانند در حوزه فناوریهای بهداشتی که انتظار می رود رونق بگیرد کار پیدا کنند.
بیشتر بخوانید:
نسل بعدی نیروی کار به مهارتهای دیجیتال نیاز دارد
سوال اصلی که شاید یک میلیارد یورو بیارزد این است: برای ایجاد مشاغل، چه چیزی باید در قوانین اروپا و در مدلهای کسب و کار تغییر کند؟
پییر-دیمیتری گور- کوتی از شرکت اوبر در اینباره می گوید: «آینده مشاغل نیاز به دو تغییر مهم دارد: حمایت اجتماعی باید بیشتر شامل حال افراد باشد، تا کارفرما. به این معنی که اگر مثلا من راننده اوبر هستم و همزمان در پلتفرم دیگری هم کار میکنم و شاید شغل نیمه وقت هم دارم، بتوانم تمام از تمام حقوق و مزایای این مشاغل استفاده کنم، و حتی اگر شغلم را تغییر بدهم، همچنان از این حقوق و مزایا بهرهمند شوم. نکته مهم دیگر، یادگیری و آموزش دائم در طول زندگی و پیدا کردن راهی است برای این که همه افرادی که از نرم افزارهایی مثل اوبر استفاده می کنند، آماده کار کردن با فناوریِ جدیدی باشند که پیشرفت فناوری به همراه میآورد.»
آموزش مهارتهای نرم افزاری به نسل جوان و کسانی که هنوز وارد بازار کار نشدهاند یکی از نکات مهم و کلیدی برای چشمانداز دنیای مشاغل است.
کریستو کارمان، یکی از بنیانگذاران موسسه برتانیایی-استونیایی انتقال ارز موسوم به «ترانسفروایز» میگوید: «امروز، دانشآموزان و دانشجویان باید به مشاغل علمی علاقه نشان بدهند. باید مهارتهای نرمافزاری و کدنویسی را یاد بگیرند و بیاموزند چگونه در آینده، محصولاتی را برای اوتوماسیون مشاغل امروز طراحی کنند.»
به اینستاگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
«به قرارداد اجتماعی جدید نیاز داریم»
برای اینکه دنیای مشاغل و قوانین کار همپای فناوریهای دیجتال پیش برود، و برای گذار به عصر مشاغل دیجیتال چه کارهایی باید انجام بگیرد؟
دبیر کل کنفدراسیونهای بینالمللی اتحادیههای کارگری معتقد است که به قرارداد اجتماعی جدید نیاز داریم. وی در ادامه به یورونیوز میگوید: «در حال حاضر، برخی از عناصر موجود در قرارداد اجتماعی، مانند حق تشکیل اتحادیه و چانه زنی جمعی برای حقوق و دستمزد و حمایتهای اجتماعی کم اثر شده است و باید دوباره بر آنها تأکید شود.ِ در حال ایجاد جامعهای هستیم که به آينده متکی است. هیچکس نمیخواهد فرزندان یا نوادگانش در شرایط انقلاب صنعتی کار و زندگی کنند. واقعیت این است: ایجاد مشاغل جدید از طریق پلتفرمهای دیجیتال.»
مدیر کل امور اقتصادی و مالی کمیسیون اروپا در اینباره به یورنیوز میگوید که سیاستگذاری برای اصلاح تحولات تکنولوژی باید مبتنی بر آموزش باشد. وی میافزاید: «نیاز به سیاستهایی داریم که امکانِ گذار صحیح از کاهش مشاغل به ایجاد فرصتهای شغلی بیشتر را فراهم کند. به نظرم علاوه بر ایجاد تغییر در بازار کار، نیاز به آموزش و یادگیری مدام داریم.»
جهانی شدن؛ یعنی کار کردن با گوشی تلفن همراه
مدیر بنیاد گرایشات اقتصادی میگوید که افزایش مشاغل دیجیتال منجر به تعریف جدیدی از جهانی شدن میشود، زیرا جوامع شهری و منطقهای در سراسر جهان با یک گوشی تلفن هوشمند خواهند توانست با هم کار کنند.
او در ادامه میگوید: «فناوری هیچوقت خنثی عمل نکرده است. زیرساختهای فنی در طول تاریخ هیچگاه خنثی نبوده اند و همیشه هزینهای به همراه داشته است. این نکته ما را به سوی شکل جدیدی از جهانی شدن سوق میدهد: جهانی شدن محلی با این زیرساخت جدید جوامع شهری و منطقه ای در سرتاسر جهان میتوانند با هم کار کنند و درگیر شوند و تنها چیزی که برای این همکاری نیاز دارند گوشی تلفن همراه است.»
