چند روز بعد از سفر محمد‌بن‌سلمان به واشنگتن و دیدار او با دونالد ترامپ، گمانه‌زنی‌ها در خصوص احتمال شکل‌گیری مذاکره ایران و ایالات متحده و همچنین حصول یک توافق بر سر برنامه هسته‌ای تهران افزایش یافته است.
روزنامه لبنانی الاخبار در گزارشی به این موضوع پرداخته و مدعی شده که دونالد ترامپ، پس از دیدارش با ولیعهد عربستان، مسئولیت مذاکره با ایران را به او سپرده است. بر اساس این گزارش، در واقع بن‌سلمان توانسته اختیار مدیریت مذاکرات برای میانجیگری بین تهران و واشنگتن را دریافت کند.
این رسانه لبنانی اضافه کرده که حضور عباس عراقچی در فرانسه هم بی‌ارتباط با این مسئله نیست و وزیر خارجه ایران قرار است در سفر خود به پاریس با مقام‌های عالیرتبه سعودی ملاقات کند و در صورت موفقیت‌آمیز بودن این جلسه، تماس‌های ریاض برای میانجیگری میان تهران و واشنگتن شدت خواهد یافت.
نامه پزشکیان به بن سلمان
یک روز پیش از سفر ولیعهد عربستان به کاخ سفید، مسعود پزشکیان نامه‌ای به محمد بن‌سلمان نوشت که مقام‌های ایرانی مدعی شدند تنها بر روابط دوجانبه متمرکز بوده است. اما زمان‌بندی ارسال این نامه، گمانه‌زنی‌ها در خصوص اینکه رئیس‌جمهور ایران در این نامه خواستار میانجیگری عربستان در اختلافات میان تهران و واشنگتن شده را افزایش داد.
حسین شریعتمداری، مدیرمسئول روزنامه کیهان، روز سه‌شنبه در مطلبی ضمن انتقاد از پزشکیان در خصوص این نامه، این‌طور از رئیس‌جمهور ایران انتقاد کرده است: «پیشنهاد ارسال نامه یادشده به محمد بن‌سلمان از سوی چه کسانی مطرح شده است؟ و آیا این پیشنهاد، در حالی که بن‌سلمان عازم سفر به آمریکا و دیدار با ترامپ بوده است، مشکوک به نظر نمی‌رسد؟!»
آقای شریعتمداری که از مخالفان سفت‌وسخت هرگونه مذاکره با آمریکا است، البته در ادامه اضافه کرده که درخواست ایران از عربستان برای میانجیگری دروغ است و آن را تلاشی از سوی «جریان‌های مشکوکی» معرفی کرده که هم پیشنهاد ارسال نامه را داده‌اند و هم از سوی دیگر، به گفته او «شایعه دروغِ درخواست ایران برای میانجیگری از عربستان» را مطرح کرده‌اند.
آیا مذاکراتی آغاز شده است؟
دونالد ترامپ، در حضور خبرنگاران و بعد از ملاقات با ولیعهد عربستان، جملات کوتاهی در خصوص مسئله ایران به زبان آورد و مدعی شد که تهران به‌شدت به دنبال توافق است و طرفین روندی را آغاز کرده‌اند. او همچنین افزود که مشکلی برای توافق با ایران ندارد.
با این حال، سخنگوی وزارت خارجه ایران آغاز هرگونه روند جدید میان ایران و آمریکا را رد کرده است؛ موضوعی که می‌تواند دو مفهوم داشته باشد: یا رئیس‌جمهور آمریکا چیزی جز واقعیت می‌گوید و هدف او تحت فشار گذاشتن ایران است، و یا اینکه واقعا اقداماتی در دست انجام است و مقام‌های جمهوری اسلامی ترجیح می‌دهند در مرحله فعلی خبری رسانه‌ای نشود و به همین دلیل هم موضوع را تکذیب می‌کنند.
میانجیگری عربی
ضمن اینکه عباس عراقچی پیش از سفر خود به اروپا، راهی عمان شد و با مقام‌های این کشور دیدار و گفتگو کرد. کشوری که قرار بود میزبان آخرین دور مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا باشد، اما حملات اسرائيل باعث شد تا آن دور هرگز برگزار نشود. علاوه بر این، عمان سالهاست که بازیگری کلاسیک در میانه تنش‌های بین ایران و آمریکا بوده است.
هرچند گزارش روزنامه الاخبار لزوما نمی‌تواند مبنایی برای قضاوت در نظر گرفته شود و گزاره‌های مطرح‌شده در این مقاله هم ممکن است چندان دقیق نباشند، اما عزم کشورهای عربی برای جلوگیری از شکل‌گیری یک جنگ تازه منطقه‌ای جدی به نظر می‌رسد.
در طول ماه‌های اخیر، کانال‌های مختلفی از سوی پایتخت‌های عربی، از قطر و عمان تا مصر و عربستان سعودی، فعال شده‌اند تا بتوانند گامی در جهت مهار تنش‌های روزافزون میان ایران در مقابل اسرائیل و ایالات متحده بردارند. تلاش‌هایی که نشان از نگرانی آنها از شعله‌ور شدن دوباره آتش در منطقه دارد؛ چرا که پایتخت‌های عربی چنین رخدادی را به ضرر منافع ملی و همچنین برنامه‌های اقتصادی و توسعه‌محور خود در منطقه می‌دانند.
گروسی: با ایران وارد تعامل کامل می‌شویم
در همین حال و چند روز پس از صدور قطعنامه شورای حکام درباره برنامه هسته‌ای ایران، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در گفتگو با خبرنگاران بار دیگر خواستار همکاری بیشتر ایران با بازرسان این نهاد بین‌المللی شد. آقای گروسی که در فیلیپین به سر می‌برد، همچنین اضافه کرد که آژانس قصد دارد بار دیگر وارد تعامل کامل با ایران شود تا فعالیت‌های بازرسی از سر گرفته شود.
او البته اشاره‌ای نکرد که توافق یا تفاهمی جدید با تهران شکل گرفته یا خیر. در آخرین تحول، مقام‌های ایرانی پس از صدور قطعنامه در شورای حکام گفته بودند که تفاهم شکل‌گرفته میان ایران و آژانس که بعد از جنگ ۱۲ روزه در قاهره شکل گرفته بود دیگر اعتباری ندارد. مقام‌های جمهوری اسلامی دلیل این تصمیم را «فعال‌سازی مکانیسم ماشه» از سوی کشورهای اروپایی معرفی کرده بودند.
با این حال اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، در نشست هفتگی خود با خبرنگاران تأکید کرده بود که ایران در سازوکار جدیدی به همکاری‌های خود با آژانس ادامه خواهد داد.
جمعه هفته قبل، شورای حکام با صدور قطعنامه‌ای از ایران خواسته بود که سریعاً اطلاعات لازم را در خصوص وضعیت ذخایر اورانیوم غنی‌شده با غنای بالا به آژانس ارائه دهد و در عین حال به بازرسان این نهاد بین‌المللی اجازه دهد تا از مراکزی که در حملات آمریکا و اسرائیل آسیب دیده‌اند بازدید کنند.
اظهارنظر آقای گروسی و اطمینان او از شکل‌گیری دوباره همکاری میان تهران و آژانس می‌تواند سیگنال دیگری باشد که از تلاش‌های پشت‌پرده برای شکل‌گیری دوباره بسترهای لازم گفت‌وگو میان ایران و قدرت‌های غربی خبر می‌دهد.
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
از سوی دیگر، سفر وزیر خارجه ایران به فرانسه، آن هم در شرایطی که در ماه‌های بعد از جنگ ۱۲ روزه و به‌ویژه پس از فعال شدن مکانیسم ماشه، روابط میان تهران و پایتخت‌های اروپایی سردتر از سال‌های پیش دنبال شده، معنادار است و نمی‌توان به سادگی از آن عبور کرد.