با تهاجم روسیه به اوکراین، میلیون‌ها نفر آواره شده و خانواده‌ها در سراسر این کشور و خارج از مرزها پراکنده شده‌اند. برای بسیاری از آنان، درگیری‌های سنگین در شرق به معنای پناهگاه‌های شلوغ، تخت‌های قرضی و امیدی رو به زوال است.
آگهی
حدود ۴۰۰ مایل غرب‌تر از خط مقدم، در نزدیکی کی‌یف، مجموعه‌ای مسکونی که توسط بخش خصوصی ساخته شده، پناهگاهی امن و باثبات برای صدها خانواده فراهم کرده است، جایی با خانه‌های شخصی و مستقل و فضای شخصی که «روستای هانسن» نامیده می‌شود.
در این جا مجموعه‌ای از خانه‌های پیش‌ساخته برای حدود ۲ هزار نفر از آوارگان مناطق اشغالی سرپناه فراهم کرده است. در خیابان‌های سنگفرش‌شده آن، کودکان با دوچرخه رفت‌و‌آمد می‌کنند و از کنار امکاناتی چون استخر شنا، زمین بسکتبال، درمانگاه و مدرسه می‌گذرند.
این روستا ساخته‌ی «دل لوئی هانسن»، کارآفرین و توسعه‌دهنده املاک از ایالت یوتا در آمریکاست که از سال ۲۰۲۲ تاکنون بیش از ۱۴۰ میلیون دلار صرف ساخت و بازسازی خانه‌ها در سراسر اوکراین کرده است. او در ۷۲ سالگی همچنان پرانرژی و مشتاق برای ادامه این کار است.
ماموریتی تازه از سوی یک آمریکایی
حضور هانسن در اوکراین پس از یک دوره بحرانی در زندگی شخصی‌اش رقم خورد. در سال ۲۰۲۰، او تیم فوتبال حرفه‌ای خود در لیگ آمریکا به نام «رئال سالت‌لیک» را پس از انتشار گزارش‌هایی درباره اظهارات نژادپرستانه‌اش فروخت. او این اتهامات را در گفت‌وگو با خبرگزاری آسوشیتدپرس رد کرد، اما گفت که این تجربه برایش درسی بزرگ بود: «دوره‌ای دردناک بود، اما به من فروتنی آموخت و همین فروتنی مرا به اوکراین رساند.»
هانسن می‌گوید وقتی دید مردم همه‌چیز خود را از دست داده‌اند، احساس مسئولیت کرد: «برای من این کار خیریه نیست، وظیفه است. اگر می‌توانی بسازی، پس بساز. فقط تماشا نکن.»
اکنون او بر بیش از دوازده پروژه در اوکراین نظارت دارد، از گسترش «روستای هانسن» گرفته تا کمک نقدی و حمایتی به سالمندان و خانواده‌ها، و پشتیبانی از یک کلینیک ساخت اعضای مصنوعی. او همچنین در حال برنامه‌ریزی برای ایجاد گورستانی به یاد آوارگان و اجرای طرحی غیرانتفاعی برای تأمین مسکن ارزان‌قیمت در سراسر کشور است.
بحرانی بی‌سابقه در مسکن اوکراین
بحران مسکن در اوکراین ابعادی گسترده دارد: تقریباً از هر سه شهروند، یک نفر خانه خود را ترک کرده است. از جمله ۴.۵ میلیون نفری که به‌صورت رسمی به‌عنوان آوارگان داخلی ثبت شده‌اند.
در اطراف شهر دنیپرو در شرق کشور، داوطلبان ساختمان‌های قدیمی را به پناهگاه برای افراد تازه‌وارد از مناطق جنگ‌زده دونباس تبدیل می‌کنند. در یکی از این مراکز، در خوابگاه فرسوده‌ای از دوران اتحاد جماهیر شوروی سابق، اکنون ۱۴۹ سالمند زندگی می‌کنند که اغلب در دهه‌های هفتم و هشتم عمر خود به سر می‌برند.
تامین بودجه این مراکز از منابع پراکنده‌ای شامل کمک‌های خارجی، خیریه‌های محلی و مشارکت‌های مردمی شامل پول نقد، کار داوطلبانه یا وسایل خانگی و مواد غذایی صورت می‌گیرد.
ورونیکا چومک، مدیر یکی از این مراکز، می‌گوید: «من به آن گدایی می‌گویم، در زدن به در هر خانه و توضیح دادن اینکه هر چیز کوچکی چرا حیاتی است. اما ادامه می‌دهیم، چون ماموریت ما بازگرداندن احساس زندگی به مردم است.»
والنتینا خوساک، ۸۶ ساله، یکی از ساکنان این پناهگاه است. او که از شهر معدنی میرنوهراد به‌دست داوطلبان نجات یافته، همسر و پسرش را پیش از جنگ از دست داده است. «شاید روزی به خانه برگردیم، شاید نه. مهم این است که جاهایی مثل این وجود دارد، جایی که با سالمندان تنها و درمانده با گرمی و احترام رفتار می‌شود.»
کشوری زیر فشار
دولت اوکراین در حالی با کمبود منابع برای ساخت پناهگاه‌ها و بازسازی خانه‌ها دست‌و‌پنجه نرم می‌کند که بودجه امدادی‌اش زیر حملات بی‌وقفه موشکی و پهپادی به زیرساخت‌ها خم شده است.
طبق ارزیابی سازمان ملل تا اواخر سال ۲۰۲۴، حدود ۱۳ درصد از خانه‌های کشور آسیب دیده یا ویران شده‌اند. هزینه بازسازی اوکراین به ۵۲۴ میلیارد دلار معادل تقریبی سه برابر تولید ناخالص داخلی سالانه کشوربرآورد می‌شود.
از ماه ژوئن تاکنون، بیش از ۱۰۰ هزار نفر دیگر از شرق تخلیه شده‌اند و دولت مراکز اسکان موقت جدیدی راه‌اندازی کرده است. به هر آواره تازه‌وارد، کمک نقدی اضطراری معادل ۲۶۰ دلار پرداخت می‌شود.
یِوهن تُزوف، یکی از داوطلبانی که در زمان محاصره ماریوپل در سال ۲۰۲۲ به هزاران نفر پناه داده بود، می‌گوید بسیاری از مردم احساس فراموش‌شدگی دارند: «گاهی شش غریبه باید در یک اتاق کوچک با هم زندگی کنند. برای سالمندان، این تحقیرآمیز است.»
او افزود: «کاری که هانسن می‌کند عالی است، ساختن روستاها، اما چرا ما خودمان نتوانیم چنین کنیم؟»
«مردم اینجا به معجزه نیاز ندارند، فقط به سقفی بالای سر، امنیت و کسی که ناامیدشان نکند»
هانسن فعالیت خود را پس از سفر به اوکراین در اوایل سال ۲۰۲۲ آغاز کرد. ابتدا با ارسال کمک نقدی به خانواده‌ها شروع کرد و سپس از تجربه چند دهه‌ای خود در ساخت‌وساز برای ایجاد خانه‌های پیش‌ساخته بهره گرفت.
میکیتا بوگومول، نوجوان ۱۶ ساله، اکنون در آپارتمان‌های مخصوص کودکان بی‌سرپرست همراه با هفت کودک دیگر و دو سگ در روستای هانسن زندگی می‌کند. او از منطقه جنوبی خرسون گریخته، جایی که نیروهای روس پس از اشغال و سیل، اوضاع را نابسامان کردند. او می‌گوید: «زندگی اینجا خوب است. در زمان اشغال، وحشتناک بود. سربازها بچه‌ها را مجبور می‌کردند به مدارس روسی بروند. اینجا بالاخره احساس امنیت می‌کنم.»
هانسن چند بار در سال به اوکراین سفر می‌کند و از شهر سالت‌لیک در آمریکا، ساعت‌ها با تماس‌های تصویری، روند کمک‌رسانی، بازسازی و حتی لابی با قانون‌گذاران آمریکایی را پیگیری می‌کند. او می‌گوید: «تمام عمرم خانه ساخته‌ام، اما هیچ‌کدام به این اندازه معنا نداشت. مردم اینجا به معجزه نیاز ندارند، فقط به سقفی بالای سر، امنیت و کسی که ناامیدشان نکند.»