پهپادهای شاهد ایرانی یا گران-۲ روسیه؛آیا پایتخت‌های اروپا در معرض تهدید «موشک‌های کروز فقرا» هستند؟

آگهی

برای نخستین بار از زمان آغاز تهاجم همه‌جانبه روسیه به اوکراین، لهستان شبانه پهپادهای تهاجمی روسیه را بر فراز قلمرو ناتو سرنگون کرد.

دولت لهستان ۱۹ پهپاد را ثبت کرده است که برخی از آنها از حریم هوایی بلاروس پرتاب شده بودند.

هیچ تلفات جانی گزارش نشده است. اما خانه‌ای در ویریکی-وولا، حدود ۱۶ کیلومتری مرز اوکراین، بر اثر اصابت یکی از پهپادها به‌شدت آسیب دید.

دونالد توسک، نخست‌وزیر لهستان، گفت که ائتلاف ناتو این تهدید را «بسیار جدی» تلقی می‌کند.

وزارت دفاع بلاروس ادعا کرد که این کشور نیز پهپادهای روسی را بر فراز قلمرو خود سرنگون کرده و بین ساعت ۱۱ شب سه‌شنبه تا ۴ بامداد چهارشنبه، اطلاعات مربوط را با لهستان به اشتراک گذاشته است.

با این حال، توسک ورود مستقیم چندین پهپاد از طریق حریم هوایی بلاروس به لهستان را محکوم کرد.

ولی آیا پهپادهای روسیه تا اروپا می‌رسند؟ در اصل، بله. گمان می‌رود پهپادهای شاهد ساخت ایران که در روسیه با نام «گران-۲» تغییر برند داده‌اند، تا ۲۵۰۰ کیلومتر برد و حداکثر سرعت ۱۸۵ کیلومتر در ساعت داشته باشند.

ورشو با فاصله کمتر از هزار کیلومتر و هم‌مرز بودن با هر دو کشور بلاروس و اوکراین، بیشتر در معرض حملات احتمالی است. یک گران-۲ اگر به دام پدافند نیفتد، حدود چهار ساعت طول می‌کشد تا به پایتخت لهستان برسد.

به فیس‌بوک یورونیوز فارسی بپیوندید

فاصله بین بریانسک در روسیه تا برلین حدود ۱۵۰۰ کیلومتر است، یعنی پروازی تقریباً هشت‌ساعته برای یک پهپاد. هر پهپادی که قصد رسیدن به آلمان را داشته باشد ناگزیر باید از حریم هوایی لهستان عبور کند و احتمالاً سامانه‌های پدافند این کشور را فعال خواهد کرد.

از نظر جغرافیایی، نزدیک‌تر منطقه برون‌بوم روسیه در کالینینگراد است. فاصله آن تا برلین کمی بیش از ۵۰۰ کیلومتر است و پهپادها می‌توانند در کمتر از سه ساعت به پایتخت آلمان برسند. البته باز هم باید ابتدا از لهستان عبور کنند.

فاصله بین بروکسل و بریانسک فقط دو هزار کیلومتر است، که همچنان در محدوده برد گران-۲ قرار می‌گیرد، گرچه رسیدن به پایتخت بلژیک و مقر اتحادیه اروپا بیش از ۱۰ ساعت طول خواهد کشید.

علاوه بر این، پهپاد باید هم از حریم لهستان و هم آلمان عبور کند. اگر پرواز از کالینینگراد آغاز شود، این زمان به حدود ۶ ساعت کاهش می‌یابد (با طی کردن حدود ۱۲۰۰ کیلومتر).

حتی پایتخت فرانسه نیز از نظر فنی همچنان در محدوده برد گران-۲ قرار دارد. برای رسیدن به پاریس، پهپاد باید ۱۱ ساعت بدون شناسایی از لهستان و آلمان عبور کند و بیش از ۲۲۰۰ کیلومتر بپیماید.

بامداد چهارشنبه گزارش شد که ارتش لهستان چندین گران-۲ را سرنگون کرده است.

کانال‌های نظارتی اوکراین که حملات روسیه به اوکراین را پایش می‌کنند، نقشه‌ای منتشر کردند که نشان می‌دهد این پهپادها احتمالاً از مناطق کورسک و بریانسک در روسیه پرتاب شده بودند. آنها زمانی که به لهستان رسیدند، تقریباً هزار کیلومتر را پیموده بودند.

یک پهپاد گران-۲ حدود ۳٫۵ متر طول و ۲٫۵ متر دهانه بال دارد و می‌تواند بین ۵۰ تا ۹۰ کیلوگرم مواد منفجره حمل کند.

آیا ناتو آماده است؟

روسیه تقریباً هر روز اوکراین را با صدها پهپاد هدف قرار می‌دهد که با استفاده از انواع سلاح‌ها از جمله واحدهای متحرک مجهز به سلاح‌های خودکار رهگیری می‌شوند.

سال گذشته، طراحان پهپادهای موسوم به «زنبورهای وحشی» به یورونیوز گفتند که معتقدند کشورهای ناتو بیش از حد به سامانه‌های دفاع هوایی بسیار گران‌قیمت برای مقابله با پهپادهای ارزان متکی هستند که تازه در تعداد زیاد هم به کار گرفته می‌شوند.

در لهستان از جمله جنگنده‌ها را برای خنثی‌سازی پهپادها به کار گرفتند.

بن هاجز، ژنرال پیشین آمریکایی در شبکه ایکس نوشت که اگر ناتو همچنان از هواپیماهای جنگنده گران‌قیمت برای مقابله با پهپادهای ارزان استفاده می‌کند، یعنی برای چنین سناریوهایی آماده نیست.

او نوشت: «ناتو و فرماندهی ایالات متحده در اروپا باید فوراً رزمایش‌های دیرهنگام دفاع هوایی و موشکی را در سراسر منطقه انجام دهند تا حملات آتی روسیه را خنثی و بازدارندگی کنند»، و افزود که کرملین در حال حاضر «زمان واکنش و توانایی‌های ما را می‌آزماید».

به‌کارگیری جنگنده علیه پهپادها تقریباً همیشه از نظر اقتصادی غیرمنطقی است: گزارش‌ها نشان می‌دهد که ساخت پهپادهای شاهد تنها بین ۱۷ هزار تا ۴۳ هزار یورو هزینه دارد. به دلیل ارزان بودن، پرواز در ارتفاع پایین و طراحی برای عملیات انتحاری، گاهی به آنها «موشک کروز فقرا» نیز می‌گویند.

فرماندهی عملیات نیروهای مسلح لهستان در واکنش به رویداد ورود پهپادهای بیگانه، سطح آمادگی خود را بالا برد. علاوه بر سامانه‌های زمینی، هواپیماهای هشدار زودهنگام نیز به گشت‌زنی پرداختند.

اقدام مشترک متحدان ناتو شامل اعزام دو فروند اف-۳۵، دو فروند اف-۱۶، بالگردهای ام‌آی-۲۴ و ام‌آی-۱۷ و یک بلک‌هاوک به منطقه بوده است.

آیا آلمان می‌تواند پهپادها را بر فراز قلمرو خود سرنگون کند؟

کارستن بروئر، بازرس کل ارتش آلمان، اوایل امسال به شبکه ARD گفت که سرنگونی پهپاد «آن‌قدرها هم ساده نیست»، همان‌طور که در یک حادثه در سال ۲۰۲۳ بر فراز یکی از پادگان‌های ارتش آلمان دیده شد.

آن مورد، یک پهپاد رزمی روسی حامل مواد منفجره نبود، بلکه یک پهپاد شناسایی بود که معمولاً از آن برای عکسبرداری از تأسیسات نظامی یا زیرساخت‌های حیاتی استفاده می‌شود.

تا کنون هیچ پهپاد تهاجمی روسی وارد حریم هوایی آلمان نشده است. در آلمان، زنجیره مسئولیت‌ها در مورد پهپادهای شناسایی یا جاسوسی پیچیده‌تر است.

به اینستاگرام یورونیوز فارسی بپیوندید

اگر پهپادهایی بر فراز زیرساخت‌های ارتش آلمان دیده شوند، ارتش باید واکنش متناسب نشان دهد و اطمینان یابد که خطری متوجه غیرنظامیان نیست، به‌ویژه اگر مشخص نباشد که پهپاد مسلح است یا خیر. اگر پهپادها بر فراز زیرساخت‌های حیاتی مشاهده شوند، مسئولیت بر عهده پلیس است.

وزارت کشور آلمان در بیانیه‌ای کتبی به یورونیوز گفت که مقامات فدرال و ایالتی در «ارتباط دائمی» با یکدیگر هستند، از جمله با اپراتورهای زیرساختی و سایر ذینفعان.

این وزارتخانه افزود که کانال‌های گزارش‌دهی و ارتباطی تثبیت‌شده‌ای وجود دارد، اما «همکاری بر اساس شرایط تهدید در حال انجام تنظیم می‌شود».