وعدههای انتقامجویی علیه اسرائیل کمتر از یک هفته پس از کشته شدن یکی از رهبران ارشد حماس در تهران، و یکی از فرماندهان ارشد حزب الله در بیروت باعث شده تا هر لحظه خطر وقوع جنگ منطقهای گستردهتر بیشتر و بیشتر شود.
آگهیوال استریت ژورنال روز سهشنبه ۶ اوت (۱۶ مرداد ۱۴۰۳) به نقل از مقامات آمریکایی گزارش داد که ایران به تلافی ترور اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی جنبش فلسطینی حماس، به طور فعالانه در حال آماده شدن برای حمله به اسرائیل در ظرف چند روز آینده است.
به نوشته این روزنامه آمریکایی، ایران در حال جابجایی و استقرار پرتابگرهای موشکی خود است و از اوایل این هفته چند مانور نظامی انجام داده که «میتواند نشان دهنده آماده شدن تهران برای حمله در روزهای آینده باشد.»
پیام پوتین به خامنهای و فشار ایران برای تحویل جنگنده
این در حالی است که خبرگزاری رویترز به نقل از دو منبع بلندپایه ایرانی روز سهشنبه گزارش داد که ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه از علی خامنهای، رهبر ایران خواسته تا نسبت به انتقامجویی از اسرائیل واکنشی محتاطانهتر داشته باشد و توصیه کرده است تا از مواظب تلفات غیرنظامیان اسرائیلی باشند.
به گفته این منابع، این پیام روز دوشنبه توسط سرگئی شویگو، دبیر شورای امنیت روسیه در دیدار با مقامات عالی رتبه ایران ارائه شده است. این منابع همچنین به رویترز گفتهاند که تهران مسکو را برای تحویل جنگندههای سوخو-۳۵ ساخت روسیه تحت فشار قرار داده است.
شویگو به خبرنگاران رسانه ها گفت: «البته مسائلی که در دیدار با رئیس جمهوری جدید و دبیر شورای امنیت ایران مطرح شد، همه دنیا را در بر گرفت. طیف وسیعی از مسائل، از سوریه تا تحولات نگران کننده در مرز لبنان با اسرائیل در دستور کار قرار داشت. البته به اتفاقات تلخ اخیر که در تهران نیز پرداخته شد. نپرداختن به این موضوع غیرممکن بود.»
هنوز کرملین نسبت به این موضوع اظهار نظر نکرده است.
به فیسبوک یورونیوز فارسی بپیوندید
همزمان با سفر دبیر شورای امنیت ملی روسیه به تهران، روزنامه «نیویورک تایمز» از آغاز ارسال سامانههای پیشرفته ضدهوایی روسیه به ایران خبر داده است. این روزنامه آمریکایی به نقل از منابع خود در ایران نوشت که روسیه ارسال رادارها و تجهیزات دفاع هوایی به ایران را آغاز کرده است.
در همین حال روزنامه اسرائیلی «معاریو» نیز خبر داده است که در دو روز گذشته چندین فروند هواپیمای ترابری نظامی ایلیوشین -۷۶ روسیه وارد ایران شدهاند.
در حالی که ایران تهدید کرده است که پاسخ اسرائیل را به دلیل ترور مشکوک رهبر سیاسی گروه فلسطینی حماس در تهران خواهد داد، شبه نظامیان منطقهای که جمهوری اسلامی برای دههها مسلح کرده است، می توانند در هر حملهای نقش داشته باشند.
در ادامه نگاهی به تاریخ تسلیح این شبهنظامیان و نقشی که میتوانند در خونخواهی از اسرائیل ایفا کنند خواهیم انداخت.
اگر ایران به اسرائیل حمله کند چه اتفاقی میافتد؟
ایران در پاسخ به حمله اسرائیل به محوطه سفارت ایران در سوریه در ماه آوریل، ۱۷۰ پهپاد حامل بمب، بیش از ۳۰ موشک کروز و بیش از ۱۲۰ موشک بالستیک به سمت اسرائیل پرتاب کرد. بسیاری از این پرتابه ها که برخی از آنها از یمن میآمدند، توسط اسرائیل، آمریکا و دیگر کشورها سرنگون شدند.
اکنون، ایران میتواند حمله مشابهی را علیه اسرائیل آغاز کند، اما این بار حزبالله هم ممکن است درگیر شود چرا که حزبالله نیز همزمان به دنبال انتقام حمله هفته گذشته اسرائیل و کشته شدن فواد شکر، فرمانده ارشد این گروه شبهنظامی لبنانی هستند.
در این صورت، چنین حملهای میتواند پدافند هوایی اسرائیل را تحت فشار قرار دهد، به این معنی که حملات موشکی بیشتر خطر تلفات را افزایش میدهد - و کارشناسان نگرانند تشدید تنش بیشتر به جنگ منطقهای گستردهتر منجر شود.
چرا ایران نیروهای نیابتی مسلح کرده است؟
سیاست ایران برای تسلیح شبه نظامیان منطقهای پس از انقلاب اسلامی ۱۹۷۹ میلادی ریشه دوانید.
آگهیپیش از آن، ایالات متحده سیستمهای تسلیحاتی مهمی از جمله جنگندههای اف-۱۴ تامکت را در اختیار دولت شاه محمدرضا پهلوی قرار داد. اما پس از انقلاب و بحران گروگانگیری سفارت ایالات متحده، ارسال این محمولهها و برنامههای تعمیر و نگهداری مورد نیاز آنها متوقف شد.
جنگ هشت ساله ایران با عراق در دهه ۱۹۸۰ میلادی بسیاری از زرادخانههای ایران را خالی کرد. مضافا اینکه تحریمهای بینالمللی علیه ایران، از جمله بر سر برنامه هستهای آن، تهران را از دریافت تسلیحات جدید باز داشته است، در حالی که اسرائیل و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس که متحد آمریکا بودند در همین مدت سلاحهای پیشرفته دریافت کردهاند.
درست است که ایران توانسته است برنامه موشکی خود را توسعه دهد، اما موشک نمیتواند با آن سلاحهای پیچیده برابری کند. در عوض، ایران به شبه نظامیان به عنوان یک تهدید نامتقارن برای تحت فشار گذاشتن اسرائیل و ایالات متحده متکی است.
متحدان منطقه ای ایران چه کسانی هستند؟
ایران از دهه ۱۹۸۰ میلادی به طور جدی شروع به تسلیح نیروهای شیعه لبنان علیه اسرائیل کرد. این نیروها بعدا به شبهنظامیان حزب الله تبدیل شدند. ه
آگهیمزمان با تهاجم نیروهای تحت رهبری ایالات متحده به عراق در سال ۲۰۰۳ که باعث سرنگونی دیکتاتوری صدام حسین، دشمن دیرینه تهران شد، فرایند تسلیح گروههای شبهنظامی عراقی هم گسترش یافت.
ایران همچنین قویا از بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه در جنگ داخلی طولانیمدت در کشورش حمایت کرد. و هر زمانی که فرصت پیش آمده است، حتی ستیزهجویان سنی را هم مسلح میکند.
این روابط توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران، یکی از قدرتمندترین گروه های مسلح در خاورمیانه، مدیریت میشود.
شبه نظامیان «محور مقاومت» شامل موارد زیر است:
آگهیشبهنظامیان عراقی
در عراق، ایران از شمار زیادی از نیروهایی که در سال ۲۰۱۴ برای مبارزه با گروه داعش بسیج شدند، حمایت کرد. این شبهنظامیان عمدتاً شیعه و مورد تأیید دولت، به نام نیروهای بسیج مردمی (حشد الشعبی) فعالیت میکنند و به یک نیروی سیاسی قدرتمند مجهز به راکت، هواپیماهای بدون سرنشین و سایر سلاحها تبدیل شدهاند.
اندیشکده بریتانیایی «موسسه بینالمللی مطالعات راهبردی - IISS»، قدرت این گروهها را در نزدیک به ۱۸۰ هزار رزمنده برآورد کرده است.
گروههای شبهنظامی کوچکتر یا کمتر شناختهشده دیگری نیز ظهور کردهاند و در گرماگرم جنگ اسرائیل و حماس ادعا کردهاند که حملاتی علیه نیروهای آمریکایی انجام دادهاند. به گزارش سرویس تحقیقات کنگره، گروههای مسلح مورد حمایت ایران بین هفتم اکتبر تا چهارم فوریه (۱۵ مهر تا ۱۵ بهمن ۱۴۰۲) بیش از ۶۰ مرتبه به پرسنل آمریکایی در عراق حمله کردند.
مرگبارترین آن در ۲۸ ژانویه (۸ بهمن ۱۴۰۲) اتفاق افتاد. در آن زمان، یک پهپاد پرتاب شده توسط شبه نظامیان عراقی به تاسیساتی موسوم به برج ۲۲ در اردن در نزدیکی مرز سوریه برخورد کرد و سه سرباز آمریکایی را کشت و دهها تن دیگر را زخمی کرد.
آگهیدر پاسخ، حملات هوایی آمریکا بیش از ۸۵ هدف را در هفت نقطه از جمله ستاد فرماندهی و کنترل، مراکز اطلاعاتی، راکتها و موشکها، پایگاههای ذخیرهسازی پهپاد و مهمات و سایر تأسیسات مرتبط با این شبهنظامیان یا نیروی قدس سپاه پاسداران هدف قرار داد.
حزب الله لبنان
حزب الله در سال ۱۹۸۲ میلادی در بحبوحه اشغال جنوب لبنان توسط اسرائیل تشکیل شد. اسرائیل به شدت نسبت به حزبالله محتاط است، بهویژه در مورد زرادخانه موشکی گستردهای که گمان میرود در اختیار دارد و نیروهای جنگ آزموده که از اسد در سوریه نیز حمایت میکنند. درست است که اسرائیل دفاع موشکی پیچیدهای از جمله سامانه گنبد آهنین دارد، رگبار آتش گسترده از سوی حزبالله و سایر گروهها در همان زمان میتواند این کشور را تحت تأثیر قرار دهد.
برآوردها حاکی از آن است که حزب الله زرادخانه ای از ۱۵۰ هزار راکت و موشک، از جمله موشکهای هدایت شونده دقیق، در اختیار دارد. حزبالله در گذشته نیز به بمبگذاریهای انتحاری متهم شده است، از جمله بمبگذاری سال ۱۹۸۳ در بیروت که منجر به کشته شدن ۲۴۱ نظامی آمریکایی شد، اگرچه این گروه خودش میگوید که در این حمله دست نداشته است.
علاوه بر این، حزبالله همچنین دارای پهپاد و سامانههای موشکی زمین به هوا است. بر اساس ارزیابی نظامی اسرائیل، تعداد نیروهای حزب الله به ۲۵ هزار جنگجوی تمام وقت و دهها هزار نیروی ذخیره میرسد. حسن نصرالله، رهبر حزب الله در سال ۲۰۲۱ گفت که این گروه ۱۰۰ هزار جنگجوی آموزش دیده دارد.
آگهی
نیروهای مبارز فلسطینی
دو گروه مبارز فلسطینی حماس و جهاد اسلامی با وجود سنی بودن، تسلیحات و سایر مواد لازم را از ایران دریافت کردهاند. با این حال، این گروهها از زمان آغاز جنگ با اسرائیل ضربه شدیدی خوردند.
شورشیان حوثی یمن
گروه انصارالله (حوثیها) از زمان جنگ ویرانگر یمن در سال ۲۰۱۴ به این سو، صنعا، پایتخت یمن را در اختیار دارند. آنها از مذهب شیعه زیدی پیروی میکنند که شاخهای از اسلام شیعی است ولی تقریباً منحصراً در یمن پیدا میشود. در حالی که این گروه عموما به عنوان یک نیروی شورشی شناخته میشود، اما با حمایت ایران اکنون میتواند حملات پهپادی و موشکیای انجام دهد که حمل و نقل دریایی در دریای سرخ را به شدت مختل کرده و اکنون حتی به اسرائیل نیز میرسد.
تلاشهای نیروی دریایی ایالات متحده برای توقف حملات کشتیرانی منجر به شدیدترین نبرد مستمر ملوانان این کشور از زمان جنگ جهانی دوم شده است، اما هنوز نتوانسته است به این حملات پایان دهد. با این حال، میزان فرمانبرداری مستقیم حوثیها از ایران همچنان محل بحث است.
به گفته مؤسسه بین المللی مطالعات استراتژیک، شورشیان و متحدان آنها دارای نیروی جنگی حدود ۲۰ هزار جنگجو هستند.
آگهی