۱۲ عضو شورای نگهبان متشکل از ۶ روحانی که از سوی رهبر ایران به صورت مستقیم تعیین میشوند و ۶ حقوقدان که با پیشنهاد رئيس قوه قضائيه و تایید مجلس راهی شورای نگهبان میشوند وظیفه انتخاب و حذف نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری در ایران را بر عهده دارند.
آگهیاجازه حضور یا عدم حضور در انتخابات ریاست جمهوری در ایران را ۱۲ نفر صادر میکنند. ۶ روحانی و ۶ فقیه شورای نگهبان قانون اساسی که هیچکدام از آنها از سوی مردم انتخاب نمیشوند که البته چیز غریبی نیست چرا که هیچ جای دنیا شهروندان مستقیما اعضای شورا یا دادگاه قانون اساسی را انتخاب نمیکنند. اما نظارت بر انتخابات و تعیین صلاحیت نامزدها هم در هیچ کجای دنیا وظیفه چنین مجموعهای نیست. طبق قانون اساسی جمهوری اسلامی، رهبر هر ۶ سال یک بار ۶ روحانی را برای عضویت در شورای نگهبان منصوب میکند. همچنین ۶ حقوقدان دیگر از سوی رئيس قوه قضائيه به مجلس شورای اسلامی معرفی میشوند و در صورت رای اعتماد نمایندگان این ۶ نفر هم به جمع اعضای شورای نگهبان اضافه میشوند.
سالهاست که احمد جنتی به عنوان دبیر شورای نگهبان فعالیت میکند و همه با او آشنا هستند. اما به جز او ۵ روحانی دیگری که در حال حاضر در این مجموعه حضور دارند عبارتند از: احمد خاتمی، صادق آملی لاریجانی، محمدرضا مدرس یزدی، مهدی شب زندهدار و بالاخره علیرضا اعرافی.
از سوی دیگر ۶ حقوقدان کنونی این شورا، عباسعلی کدخدایی، سیامک ره پیک، فضل الله موسوی، محمد دهقان، محمدحسن صادقی مقدم و هادی طحان نظیف هستند.
اما ریشه و سابقه این افراد چگونه قابل تحلیل و ارزیابی است و چه زمانی به جمع شورای نگهبان اضافه شدهاند؟ به جز احمد جنتی که از ابتدای شکلگیری این نهاد در سال ۵۹ عضو این مجموعه بوده و سابقه و مواضع این چهره ۹۵ ساله روشن و شفاف است، ۱۱ عضو دیگر این شورا را مرور و سابقه و مواضع آنها را واکاوی میکنیم.
صادق آملی لاریجانی
رئيس پیشین قوه قضائيه ایران در دی ماه ۱۳۹۷ و پس از درگذشت محمد هاشمی شاهرودی طی حکمی از سوی رهبر ایران به عضویت شورای نگهبان در آمد. عملکرد آقای آملی در دوران ریاستش بر قوه قضائیه انتقادات بسیاری را برانگیخته بود. او درگیریهای مهمی با محمود احمدی نژاد و همچنین حسن روحانی دو رئیس جمهوری کنونی و پیشین ایران داشت.
همچنین پرونده فساد گسترده در دوران او که به دستگیری اکبر طبری، مسئول دفتر شخص آملی لاریجانی منتهی شد حواشی زیادی را در خصوص دوران مدیریت این روحانی ۶۰ ساله در راس قوه قضائیه ایران به همراه داشته است. عباسعلی کدخدایی، سیامک ره پیک و فضل الله موسوی سه حقوقدانی هستند که در دوران ریاست آملی به عنوان اعضای حقوقدان شورای نگهبان به مجلس معرفی و انتخاب شدهاند.
آملی لاریجانی و ابراهیم رئيسی در دو جهبه کاملا متفاوت و مقابل یکدیگر تعریف میشوند. رئيسی از زمان حضور در قوه قضائيه تلاش کرده فسادهای نزدیکان آملی را فاش و نیروهای نزدیک به رئيس پیشین قوه قضائيه را از این مجموعه کنار گذارد.
سید احمد خاتمی
روحانی ایرانی که به خاطر نطقهای آتشین به ویژه در جریان تحولات سال ۸۸ شناخته میشود جدیدترین عضو در میان فقهای این شورا است که در سال ۹۹ به شورای نگهبان راه یافت. بعد از استعفای محمد یزدی از این نهاد، احمد خاتمی طی حکمی از سوی رهبر ایران جانشین رئيس اسبق قوه قضائیه شد.
آقای خاتمی البته چند سالی است که از جنجالهای همیشگی خود فاصله گرفته و دیگر خبری از سخنرانی های تند او به ویژه درباره میرحسین موسوی و مهدی کروبی نیست. آقای خاتمی در بهمن ۱۳۸۹ و پیش از آغاز حصر دو رهبر جنبش سبز در ایران، طی سخنرانی این افراد را «فتنهگرانی» خوانده بود که محارب و یاغی هستند و حکمشان طبق شرع اسلام روشن است.
آقای خاتمی یکی از ارادتمندان محمود احمدی نژاد در دوران ریاست جمهوری او به شمار میرفت و همواره در سخنرانیهای خود در خطبههای نماز جمعه از این سیاستمدار جنجالی حمایت میکرد.
مهدی شب زندهدار
شب زندهدار بعد از احمد جنتی مسنترین عضو شورای نگهبان قانون اساسی ایران به شمار میرود. این روحانی شیعه متولد سال ۱۳۳۲ است و از سال ۱۳۹۲ به عضویت این شورا در آمده است.
بعد از درگذشت غلامرضا رضوانی، علی خامنهای طی حکمی شبزندهدار به عضویت شورای نگهبان منصوب کرد. او هم یکی از روحانیون تندرویی است که همواره در اظهارات خود به شدت به دولت و حسن روحانی حمله کرده است.
آقای شب زندهدار در دی ماه سال ۹۶ و در پاسخ به حسن روحانی که گفته بود همه باید در کشور نقد شوند و هیچ معصومی نداریم و حتی پیغمبر هم قابل نقد بود، رئيس جمهوری را فردی بیسواد خواند که «در حوزه درست درسش را نخوانده است.»
این روحانی تندرو همچنین در شهریور ۹۸ در درس خارج خود از دستگاههای مسئول برای عدم رعایت مصوبه حجاب و عفاف انتقاد کرد. این عضو شورای نگهبان در این خصوص گفته بود: «امروز وضعیت به گونه ای است که حتی در ادارات و نهادها هم دستور دینی و قانونی حجاب و عفاف رعایت نمیشود. گاهی انسان نمی داند با این وضعیت چه جوابی باید به خدا و اهل بیت بدهد.»
محمدرضا مدرس یزدی
محمدرضا مدرس یزدی، بعد از احمد جنتی، قدیمیترین عضو شورای نگبهان به شمار میرود. این روحانی ۶۶ ساله در سال ۱۳۸۳ به عضویت شورای نگهبان در آمده و از آن زمان تاکنون همواره حضور او در این نهاد از سوی رهبر ایران تمدید شده است.
آگهیمدرس یزدی در سال ۱۳۹۴ در انتخابات مجلس خبرگان از استان تهران نامزد شد که با قرار گرفتن در جایگاه بیست و پنجم نتوانست به این مجلس راه یابد.
محمدرضا مدرس یزدی فرزند جواد مدرسی یزدی است که از روحانیون نزدیک به آیت الله روح الله خمینی به شمار میرفت.
او هم همچون دیگر روحانیون شورای نگهبان مواضع به شدت انتقادی نسبت به اصلاح طلبان داشته است و پیشتر چندین بار به یوسف صانعی مرجع تقلید نزدیک به جریان اصلاح طلبان حمله کرده بود. اما حواشی متعلق به مدرس یزدی بیشتر مربوط به داماد او یعنی مهدی صدرالساداتی است. این روحانی جوان که در سالهای اخیر مطالبی را در صفحه اینستاگرام خود در خصوص آنچه او فساد فرزندان مسئولان جمهوری اسلامی میخواند منتشر کرده است. همین مطالب برای او شهرتی به همراه داشته است.
ماجرای عجیب درباره داماد مدرس یزدی، داستان مفقود شدن ناگهانی او و برادرش روحالله صدر ساداتی در شهریور ۱۳۹۸ است. مهدی صدر ساداتی و برادرش روحالله که عضو مجلس خبرگان نیز است در شهریور ۹۸ ناگهان مفقود شدند و با انتشار استوریهای عجیب در اینستاگرام خود بر این گمانه که آنها ربوده شدهاند دامن زدند. کار حتی به مجلس هم رسید و احمد امیرآبادی فراهانی نماینده قم در توییتر خود با انتشار تصاویری از یک دوربین مدار بسته نشان داد که این روحانی جوان و برادرش در حال خرید ذغال قلیان از یک فروشگاه در روستاهای قم بودهاند.
آگهیبه هر ترتیب جنجالهادرباره این موضوع بعد از چند روز به پایان رسید و بالاخره هم مشخص نشد که اصل این داستان چه بوده است اما آنچه واضح است این است که داماد این فقیه عضو شورای نگهبان در چند سال اخیر بیش از خودش حاشیه و جنجال داشته است.
علیرضا اعرافی
این روحانی ۶۲ ساله دیگر عضو فقیه شورای نگهان قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران است. آقای اعرافی از اعضای جدید این شورا به شمار میرود و در تیرماه ۹۲ و بعد از درگذشت محمد مومن از سوی رهبر ایران به عضویت این شورا منصوب شد.
پدر او یعنی محمد ابراهیم اعرافی تا سال ۱۳۷۱ امام جمعه شهر میبد بود. بعد از فوت او، پسرش یعنی علیرضا در این جایگاه قرار گرفت.
این روحانی شیعه از حلقه نزدیکان به محمدتقی مصباح یزدی، تئوریسین جریان تندروی اصولگرا تعریف میشد. اعرافی در مدرسه امام خمینی وابسته به مصباح درس فلسفه خوانده بود و بعدها خودش در همان جا به مدرس فلسفه تبدیل شد. در سال ۱۳۹۰ و با حکم رهبر ایران، اعرافی به عضویت در شورای عالی انقلاب فرهنگی کشور نیز در آمد.
آگهیاو را از نسل جدید روحانیون شیعه میشناسند که میتواند در سالهای آینده نقشهای بیشتری در ساختار جمهوری اسلامی عهده دار شود.
حقوقدانان
عباسعلی کدخدایی
عباسعلی کدخدایی قدیمیترین عضو حقوقدان شورای نگهبان ایران است. این استاد حقوق دانشگاه تهران از سال ۱۳۸۰ تا ۹۲ عضو این شورا بود. او سپس از وقفهای سه ساله بار دیگر در سال ۹۵ به این مجموعه بازگشت و از آن زمان همچنان در عضویت شورای نگهبان است.
کدخدایی همواره حضور پررنگی در رسانهها داشته و میتوان او را رسانهایترین عضو شورای نگهبان دانست. آقای کدخدایی در چندین مقطع عضو این نهاد بوده و پس از مدتی جدایی بار دیگر در کنار احمد جنتی نشسته است.
در زمان دعوای بین محمد یزدی، عضو پیشین این شورا و صادق آملی لاریجانی، کدخدایی تلاش بسیاری کرد تا میان این دو روحانی سرشناس جمهوری اسلامی صلح برقرار کند.
آگهیآقای کدخدایی که حضور فعالی در شبکههای اجتماعی دارد همواره به دلیل اظهارنظرهای جنجالی و البته بی ارتباط با جایگاه شغلیاش شناخته می شود. حساب کاربری او در توییتر پر است از اظهارنظرهای شخصی سخنگوی شورای نگهبان در خصوص تحولات داخلی آمریکا، مسائل خاورمیانه، سیاست داخلی فرانسه و همچنین وضعیت بانک سرمایه و فرار مدیرعامل او از کشور.
کدخدایی در زمره سیاستمدارانی طبقه بندی میشود که روابط نزدیکی با تمام شخصیتهای سیاسی جریان محافظه کار دارد. او که در دوران ریاست هاشمی شاهرودی در قوه قضائيه به عضویت شورای نگهبان در آمده بود، بعدها در دوران آملی لاریجانی هم از سوی رئيس قوه برای حضور در شورای نگهبان به مجلس شورای اسلامی معرفی شد. در عین حال او را به عنوان دست راست احمد جنتی در شورای نگهبان میشناسند.
سیامک رهپیک
سیامک رهپیک یکی دیگر از حقوقدانانی است که در دوران ریاست آملی لاریجانی به عضویت شورای نگهبان قانون اساسی در آمده است.
این عضو شورای نگهبان که سابقه امنیتی داشته بعد از پایان جنگ ایران و عراق به وزارت اطلاعات میپیوندد و مسئولیتهای مختلفی در زمینه پژوهش و همچنین بررسی صلاحیت اساتید دانشگاههای کشور را عهدهدار بوده است.
آگهیرهپیک ۵۸ ساله البته پیشتر و در سال ۱۳۸۹ از سوی آملی به عضویت در این شورا در آمده بود. او سپس در مرداد سال ۹۷ و بعد از درگذشت محمدرضا علیزاده بار دیگر برای پیوستن به این شورا معرفی و انتخاب شد.
آقای ره پیک که روابط خوبی با احمد جنتی دارد در حال حاضر قائم مقام دبیر شورای نگهبان است.
از اظهارنظرهای مهم و اخیر او میتوان به ماجرای مصوبه اخیر شورای نگهبان در خصوص تعیین محدودیت سنی برای نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری اشاره کرد. آقای رهپیک در این رابطه گفته بود که ممکن است فردی که به طور مثال ۳۸ سال داشته باشد اما واجد ویژگیهای مشخص شده در قانون برای تصدی این پست باشد، تایید صلاحیت شود.
فضل الله موسوی
فضلالله موسوی دیگر حقوقدانی است که محصول دوران ریاست آملی لاریجانی بر قوه قضائیه است. این استاد حقوق دانشگاه تهران نماینده مجلس شورای اسلامی در دوره هفتم بود.
آگهیموسوی از چهرههای نزدیک به محمود احمدی نژاد، رئيس جمهوری پیشین ایران است. آقای موسوی بعد از پایان دوره حضور در مجلس هفتم از سوی احمدی نژاد به عنوان عضو هیئت نظارت بر اجرای قانون اساسی منصوب شد. او همچنین به ریاست کمیته حقوقی دفتر گسترش وزارت علوم منصوب شد. موسوی و در ادامه با حکم فرهاد رهبر، رئيس وقت دانشگاه تهران به ریاست دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران منصوب شد.
احمد جنتی در سال ۸۷ او را به عضویت هیئت مرکزی نظارت بر انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸ درآورد.
آقای موسوی یکبار در مجلس ششم برای عضویت در شورای نگهبان معرفی شده بود که نمایندگان اصلاحطلب در آن زمان به او رای اعتماد ندادند.
او که دکترای حقوق خود را از دانشگاه لیورپول بریتانیا گرفته بالاخره در سال ۹۵ و به پیشنهاد آملی لاریجانی به عضویت شورای نگهبان در آمد.
آگهیمحمدرضا صادقی مقدم
بعد از سه حقوقدانی که با پیشنهاد آملی لاریجانی در شورای نگهبان حضور دارند، سه عضو دیگر و جدید این شورا از سوی ابراهیم رئيسی به مجلس معرفی و وارد این نهاد شدهاند و یار دیرین رئيس کنونی قوه قضائيه ایران به شمار میرود.
صادقی مقدم در تیر ماه ۹۸ توانست با کسب ۱۸۱ رای از مجلس تایید بگیرد و وارد شورای نگهبان شود. او به عنوان مشاور عالی جنتی در این شورا فعالیت میکند. او هم استاد حقوق دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران است. صادقی مقدم که ۶۳ سال دارد از دهه شصت با ابراهیم رئيسی همکاری داشته است. صادقی مقدم تقریبا هرکجا که ابراهیم رئیسی رفته با او همراه بوده است. از حضور در معاونت دادستانی انقلاب تهران گرفته تا حضور در سازمان بازرسی کل کشور در دهه ۸۰.
با معرفی رئيسی به عنوان رئيس سازمان بازرسی کل کشور، صادقی مقدم به عنوان قائم مقام رئيسی معرفی و مشغول فعالیت میشود.
این یار دیرین ابراهیم رئيسی در انتخابات سال ۹۶ ریاست هیئت نظارت بر انتخابات تهران را عهده دار بود.
آگهیهادی طحان نظیف
جوانترین عضو شورای نگهبان قانون اساسی از دیگر محصولات ابراهیم رئيسی در این شورا است. او که از دانشآموختگان دانشگاه امام صادق است روابط نزدیکی با محمود احمدی نژاد و همچنین عباسعلی کدخدایی داشته است.
آقای طحان نظیف که ۳۹ سال دارد فوق لیسانس خود را از دانشگاه امام صادق دریافت میکند و برای دوره دکترای حقوق وارد دانشگاه تهران میشود.
آقای نظیف رساله دکترای خود را در سال ۱۳۹۲ در دانشگاه تهران دفاع میکند. عباسعلی کدخدایی استاد راهنمای او در دوره دکترا بوده است. طحان نظیف در سال ۸۷ در معاونت حقوقی و پارلمانی ریاست جمهوری دولت محمود احمدی نژاد مشغول کار میشود. او سپس با حکم عباسعلی کدخدایی به عنوان مشاور حقوقی شورای نگهبان فعالیت خود را در این شورا آغاز میکند. گفته میشود آقای نظیف از سال ۸۹ در شورای نگهبان مسئولیت ثبت و ضبط جلسات این شورا را بر عهده داشته است.
او بالاخره در سال ۹۸ از سوی ابراهیم رئيسی به عنوان عضو حقوقدان به مجلس پیشنهاد میشود. در تیر ماه همان سال او در ۳۶ سالگی به عنوان جوانترین عضو به عضویت شورای نگهبان در میآید.
آگهیدر هفتههای اخیر مواضع جنجالی فراوانی از این عضو جوان در رسانههای ایران منتشر شده است. او در ۱۷ اردیبهشت ماه گفته بود که اعضای این شورا حتی در طول مناظرهها هم میتوانند کاندیدایی را رد صلاحیت کنند و از حضور او در انتخابات جلوگیری نمایند. آقای طحان نظیف همچنین اضافه کرده بود که شورای نگهبان حتی تا آخرین لحظات پیش از برگزاری انتخابات از چنین اختیاری برخوردار است.
اما این تنها اظهار نظر جنجالی مرد دست راست عباسعلی کدخدایی نیست، او پیشتر هم تایید کرده بود که ممکن است اعضای شورای نگهبان با برخی از نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری دیدار کنند.
محمد دهقان
آخرین عضو از اعضای حقوقدان شورای نگهبان، رئيس پیشین سازمان بسیج دانشجویی تهران است. محمد دهقان که ۵۹ سال دارد متولد یکی از روستاهای توابع طرقبه مشهد است. او از مجلس هفتم تا دهم عضو پارلمان ایران بود و هر دور از حوزه انتخابیه چناران و طرقبه و شاندیز به بهارستان راه مییافت.
این چهره تندرو یکی از ۲۲۳ نماینده مجلسی بود که در بهمن ۸۹ و پیش از آغاز حصر میرحسین موسوی، زهرا رهنورد و مهدی کروبی، با امضای بیانیهای خواستار اشد مجازات برای رهبران جنبش سبز شدند. آن نامه در مجلس توسط آقای دهقان قرائت شد. او همچنین شخصا خواهان اعدام میرحسین موسوی و مهدی کروبی شده بود. در دوران حضور ۴ دورهای، آقای دهقان در مجلس نطقهای فراوان و تندی درباره اصلاحطلبان به نام خود ثبت کرده است.
آگهیاین عضو شورای نگهبان همچنین از مخالفان جدی توافق هستهای سال ۲۰۱۵(برجام) بود.
اما سابقه حضور نظامی دهقان به جنگ ایران و عراق باز میگردد. جایی که او به مدت بیش از ۵ سال در عراق اسیر بود. آقای دهقان پس از بازگشت به ایران در دانشگاه تهران مشغول تحصیل در رشته حقوق شد. او در سالهای حضورش در دانشگاه تهران به ریاست سازمان بسیج دانشجویی استان تهران و همچنین معاونت سیاسی سازمان بسیج دانشجویی کل کشور رسید. دهقان در سال ۸۲ از رساله دکترای خود دفاع کرد.
این فرمانده پیشین بسیج از تازهرسیدههای شورای نگهبان است که در تیر ماه ۹۸ و به پیشنهاد ابراهیم رئيسی به عضویت شورای نگهبان در آمد.
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
آگهی