بر اساس گزارش نخستین بررسی سالانۀ توان دفاعی اتحادیه اروپا، تنها ۶۰ درصد نیروهای ارتش و تجهیزات نظامی کشورهای عضو، که برای همکاری در قالب ماموریت ناتو فهرست شدهاند، قابلیت و وضعیت مناسب برای استقرار در شرایط نیاز را دارند.
تقویت توان نظامی اتحادیه اروپا همواره از دغدغههای بزرگ رهبران این بلوک اروپایی از جمله سران کشورهای مهم و تعیین کننده آن بوده اما بر اساس اعتراف مسئولان، تاکنون از ظرفیتهای موجود برای دستیابی به این هدف به خوبی استفاده نشده است.
این مسئله در واقع نوعی اذعان به ناکامی در رسیدن به هدفی بلندپروازانه، مبنی بر تشکیل یک قطب نظامی مقتدر و مستقل به موازات ناتو است که کشورهای بزرگ و تاثیرگذار اتحادیه اروپا از دیرباز بر تلاش برای تحقق آن تاکید کردهاند.
قدرت نظامی مستقل و یکپارچهای که اروپا در صدد شکل دادن به آن است، از دید رهبران کشورهای بزرگ باید توان کمک به سازمان پیمان آتلانتیک شمالی، ناتو را داشته باشد و بتواند نیروهایش را به سرعت در جریان بحرانهای منطقهای به مناطق تحت مناقشه اعزام کند.
نخستین بررسی سالانه توان دفاعی اتحادیه اروپا که با هدف برطرف کردن کمبودها و نقایص بزرگ انجام و نتیجه آن روز جمعه در قالب گزارشی به وزرای دفاع اتحادیه ارائه شد، نشان داد که تنها ۶۰ درصد نیروهای ارتش و تجهیزات نظامی کشورهای عضو که برای همکاری در قالب ماموریت ناتو فهرست شدهاند قابلیت و وضعیت مناسبی برای استقرار در شرایط نیاز را دارند.
این گزارش همچنین حاکی است که دولتهای اتحادیه اروپا نیز تمایلی به اعزام نیروهای کشورشان ندارند. بر این اساس تنها ۷ درصد از کل پرسنل نظامی کشورهای عضو در ماموریتهای رسمی اتحادیه اروپا در سراسر جهان مشارکت میکنند.
این نقطه ضعف اتحادیه اروپا از پیش تا حد زیادی شناخته شده بود زیرا بلوک اروپایی هرگز از قدرت نظامی متناسب با توان اقتصادی خود برخوردار نبوده است؛ با این حال دولتهای اصلی اتحادیه اروپا از جمله فرانسه، آلمان، ایتالیا و اسپانیا امیدوارند که بررسی دقیق و به رسمیت شناختن علنی ناکامیها در این حوزه منجر به تغییر رویه و چرخش سریع به سمت تشکیل یک قطب نظامی مقتدر و مستقل شود.
نشانههای نخست این تغییر رویکرد اما خیلی زود در میان نمایندگان ۲۷ کشور عضو نمود پیدا کرده است؛ به نحوی که آنطور که منابع دیپلماتیک در بروکسل اعلام کردهاند اتحادیه اروپا در صدد تدوین یک سند راهبردی در حوزه نظامی است.
این سند که از آن به عنوان «قطب نمای استراتژیک» نام برده شده قرار است خط مشی اصلی اهداف و جاهطلبیهای آینده اتحادیه اروپا را ترسیم کند.
پروژه یاد شده در واقع یک پیمان دفاعی مشترک نظیر ناتو میان کشورهای عضو اتحادیه اروپا خواهد بود که علاوه بر تبیین راهبردهای نظامی، تولید مشترک تجهیزات پیشرفته نظامی را در دستور کار قرار خواهد داد.
جوزپ بورل، مسئول دیپلماسی اتحادیه اروپا روز جمعه با اشاره به نقایص دفاعی و نظامی موجود از «چندپارگی، تکثر و تعهدات ناکافی عملیاتی» به عنوان شاخصترین نقاط منفی در زمینه توان دفاعی اروپا یاد کرد و گفت: «اتحادیه اروپا اکنون همه ظرفیتها و تواناییهای نظامی مورد نیاز برای رسیدن به سطح جاه طلبی مطلوب خود را در اختیار ندارد.»
از سوی دیگر کشورهای کوچکتر عضو اتحادیه از جمله یونان، سوئد و لهستان همواره بر حمایت از صنایع ملی تسلیحاتی خود تاکید کردهاند؛ مسئلهای که منجر به ساخت سلاحهای مشابه و عدم تنوع در تولید تجهیزات پیشرفته شده و هماهنگی مورد نیاز برای تقویت توان دفاعی و حفاظت از قاره را مخدوش میکند.
بر اساس این گزارش، بلژیک و لوکزامبورگ کمترین هزینه کنندگان نظامی در اروپا هستند و دانمارک نیز اعلام کرده که ترجیح میدهد در ابتکارات مشترک دفاعی اتحادیه اروپا مشارکت نکند.
فرانسه و آلمان همچنان در مورد توسعه همکاریهای نظامی اتحادیه اروپا مستقل از ایالات متحده با یکدیگر اختلاف دارند؛ حال آنکه آمریکا هم اکنون قدرتمندترین عضو ناتو محسوب میشود و پس از جنگ دوم جهانی تاکنون همواره از قدرت خود در جهت تضمین امنیت در اروپا استفاده کرده است.
این در حالیست که اتحادیه اروپا پس از تنشهای چهار سال اخیر دولت دونالد ترامپ با سازمان پیمان آتلانتیک شمالی اعلام کرده که دیگر نمیتواند برای حل بحرانهای موجود در همسایگی خود تنها بر حمایت و پشتیبانی ایالات متحده تکیه کند.
اتحادیه اروپا از دسامبر ۲۰۱۷ در تلاش است تا به طور مستقل از ایالات متحده، بر توان دفاعی و قدرت نظامی خود بیفزاید. سردمدار کنونی این تلاش کشور فرانسه است که پس از خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا مهمترین قدرت نظامی اروپا به شمار میرود.
دکترین نظامی و دفاعی اتحادیه اروپا برای تدوین جاهطلبیهای آینده در صورت همراهی ۲۷ کشور عضو قرار است سال ۲۰۲۲ تدوین شود.