ایده حصارکشی مجازی که موانع فیزیکی را با موانع دیجیتال جایگزین می‌کند، در سال‌های اخیر در سراسر جهان شتاب گرفته و کشورهای اروپایی بیشتری این فناوری را برای هدایت دام تصویب کرده‌اند.
در اروپا، دام‌ها معمولا در مراتع وسیعی چرا می‌کنند که با کیلومترها سیم‌کشی و گاه جریان خفیف برق محصور شده‌اند. اما اگر این حصارها دیگر وجود نداشته باشند چه می‌شود؟
ایده حصارکشی مجازی که موانع فیزیکی را با مرزهای دیجیتال جایگزین می‌کند، در سال‌های اخیر در سراسر جهان رونق گرفته و کشورهای بیشتری مجوز استفاده از این فناوری را صادر کرده‌اند.
در نروژ، استارت‌آپی به نام Nofence با توسعه سامانه‌ای از قلاده‌های هوشمند مجهز به GPS، مرزهای دیجیتال ایجاد کرده است. مطابق با این فناوری بدون استفاده از حتی یک رشته سیم، حیوانات دقیقا در محدوده جایی که دامداران تعیین کنند، می‌مانند. این در حالیست که این مرزهای نامرئی را تنها در عرض چند ثانیه می‌توان تغییر داد.
زمانیکه حیوان به مرز مجازی نزدیک می‌شود، قلاده ابتدا یک هشدار صوتی ملایم پخش می‌کند و اگر نادیده گرفته شود، یک پالس الکتریکی ضعیف اعمال می‌کند. به مرور زمان، دام‌ها یاد می‌گیرند صدا را بشناسند و به آن احترام بگذارند و در محدوده تعیین‌شده خود به‌طور ایمن باقی بمانند.
قلاده‌های خورشیدی از راه دور از طریق اپلیکیشن موبایل کنترل می‌شوند و به کشاورزان امکان می‌دهند مراتع را تعریف کنند و مرزها را با گوشی خود جابه‌جا کنند.
به‌گفته Nofence، این انعطاف‌پذیری موجب صرفه‌جویی قابل توجه در زمان و نیروی کار برای کشاورزان می‌شود و همچنین وابستگی به خوراک تکمیلی را کاهش می‌دهد.
به اعتقاد لوتّه والوند، پژوهشگر مؤسسه‌های پژوهشی RISE در سوئد که از ۲۰۱۹ در حال مطالعه کاربرد و پیامدهای حصارکشی مجازی است، این حصارهای نامرئی را می‌توان در مناطقی برپا کرد که «برپا کردن حصارهای فیزیکی غیرممکن است»، مانند تالاب‌ها، زمین‌های سنگلاخی، صخره‌ای یا در پوشش گیاهی بسیار انبوه.
او می‌گوید:«حصارکشی مجازی امکان چرای دام در زمین‌های بیشتری نسبت به گذشته را فراهم می‌کند و همچنین استفاده از مناطقی را ممکن می‌سازد که به‌اصطلاح می‌توان گفت برای تولید محصولات گیاهیِ قابلِ مصرفِ انسان مناسب نیستند. بنابراین می‌توانیم از انواع دیگری از زمین‌ها برای تولید گوشت استفاده کنیم»، والوند به یورونیوز نکست گفت.
آیا این فناوری برای حیوانات ایمن است؟
مسولان Nofence می‌گویند هدفشان کمک به کشاورزان برای «تصمیم‌گیری‌های مدیریتی بهتر» است.
لارس کوالن، مدیر مالی شرکت، در گفت‌وگو با Euronews Next گفت: «در بلندمدت، ما با محصول‌مان داده‌های زیادی جمع‌آوری می‌کنیم. بنابراین با این داده‌ها، به کشاورزان کمک می‌کنیم تصمیم‌های بهتری بگیرند و شیوه مدیریت دام‌هایشان را بیشتر بهینه کنند»،
در حوزه رفاه حیوانات، Nofence می‌گوید حصارکشی مجازی برای حیوانات راهکار بهتری است، زیرا پالس‌های الکتریکیِ مورد استفادهٔ آن «به‌مراتب ملایم‌تر» از حصارهای برقی‌اند؛ روشی که «از پیش در سراسر جهان جا افتاده» است.
طبق یافته‌های Nofence، حیوانات معمولا ظرف چند روز یاد می‌گیرند به نشانه صوتی واکنش نشان دهند؛ دوره آموزش در فضایی با حصار فیزیکی انجام می‌شود که مرزهای مجازی درون آن تعریف شده‌اند. با گذشت زمان و به لطف این برنامه آموزشی، تا حدود ۹۶ درصد تعامل حیوانات با مرزها تنها از طریق نشانه صوتی رخ می‌دهد و نیازی به پالس الکتریکی نیست.
والوند در یک مطالعه درسال ۲۰۲۲، سطح استرس حیوانات هنگام استفاده از حصارکشی مجازی را بررسی کرد.
با آن‌که داده‌ها درباره واکنش حیوانات به حصارهای برقی سنتی «بسیار محدود» است، این مطالعه شواهدی دال بر افزایش سطح کورتیزول در حیواناتِ تحت حصارکشی مجازی نسبت به حصارهای فیزیکی پیدا نکرد.
والوند می‌گوید: «نتایج فعلی، چه از نظر رفتارِ حیوانات و چه از نظر شاخص‌های استرس آن‌ها — سطح کورتیزول که یک هورمون استرس است — هیچ تفاوتی با حصارهای برقی سنتی نشان نمی‌دهد».
با این حال، او معتقد است برای تضمین استانداردهای رفاهی به پژوهش‌های بیشتری نیاز است.
«باید تعریف دقیقی از نحوه‌ی عملکرد حصار مجازی وجود داشته باشد تا سطح بالایی از رفاه حیوانات تضمین شود. برای مثال، حیوان باید زمان کافی برای واکنش به هشدار صوتی و چرخش از مرز داشته باشد.»
او افزود: «چون باید برای حیوان انجامِ رفتارِ درست آسان باشد و اگر سیستم به شکل‌های خاصی ساخته شده باشد، ممکن است برای حیوانات بد باشد. مثلاً حیوان باید زمان کافی داشته باشد تا هنگام شنیدن نشانهٔ صوتی بتواند برگردد.»
کجا می‌توان از آن استفاده کرد؟ کاربردها و محدودیت‌ها
هرچند Nofence امیدوار است حصارکشی مجازی به استانداردِ رایج تبدیل شود، پژوهشگران این حوزه معتقدند به‌دلیل پایداری شبکه و عمر باتری، این فناوری جایگزینِ کاملِ سیم‌کشی نیست.
والوند توضیح می‌دهد:«من این سیستم را به‌عنوان تنها گزینه‌ی مدیریت چرا نمی‌بینم. قلاده‌ها به باتری، سیگنال GPS و اتصال موبایل وابسته‌اند و ممکن است در مناطق دورافتاده دچار اختلال شوند.»
او می‌افزاید:«برای برخی کشاورزان این فناوری کاملا کاربردی است، اما برای برخی دیگر می‌تواند مکمل سیستم فعلی باشد. بنابراین یک رویکرد نباید دیگری را حذف کند.»
بیش از ۷ هزار مزرعه از قلاده‌های تولیدی Nofence استفاده می‌کنند و بیش‌ترِ مشتریان هم در نروژ هستند. شرکت می‌گوید این فناوری در حال گسترش به ایالات متحده و کانادا است.
در حالی که در بسیاری از کشورهای اروپایی هنوز حصارکشی مجازی ممنوع است، چند کشور از جمله اسپانیا، هلند، نروژ، ایرلند و بریتانیا استفاده از آن را تایید کرده‌اند.
در سال ۲۰۱۸، هیات کشاورزی سوئد به‌دلیل نگرانی‌ها درباره پیامدهای بلندمدتِ رفاه حیوانات، حصارکشی مجازی را ممنوع کرد. با این حال، سوئد هفته گذشته اعلام کرد از سال آینده حصارکشی مجازی برای گاو و گوسفند را قانونی خواهد کرد و دانمارک نیز برای گاوها همین مسیر را در پیش خواهد گرفت.
والوند در پایان می‌گوید:«اکنون ما نه به‌عنوان نخستین کشور، اما یکی از نخستین‌ها، این فناوری را قانونی می‌کنیم. بنابراین فکر می‌کنم گفت‌وگوهایی میان کشورها شکل بگیرد و درباره دیدگاه‌هایشان نسبت به این روند با سوئد تبادل نظر کنند».