دانمارک که هفته گذشته با نگرانی‌هایی به دلیل مشاهده پهپادهایی با منشاء ناشناس بر فراز سایت‌های حساس خود مواجه بود، برای دو روز میزبان ده‌ها رهبر اروپایی است تا درباره موضوعاتی همچون ابتکار دفاعی «دیوار پهپادی» و حمایت از اوکراین در برابر حملات روسیه گفتگو کنند.
۲۷ رهبر اتحادیه اروپا روز چهارشنبه در کپنهاگ در چهارچوب اجلاس غیررسمی شورای اروپا گرد آمدند و روز پنجشنبه نیز گردهمایی جامعه سیاسی اروپا با حضور بیش از ۴۰ رئیس دولت از سراسر اروپا برگزار خواهد شد.
مته فردریکسن، نخست‌وزیر دانمارک در آستانۀ این نشست هشدار داد که اروپا هم اکنون «در سخت‌ترین و خطرناک‌ترین وضعیت از زمان جنگ جهانی دوم» است و این وضعیت، از دوران جنگ سرد هم بدتر است.
او گفت: «به نظر من این وضعیت جدی است. به نظر من جنگ در اوکراین بسیار جدی است. وقتی به اروپای امروز نگاه می‌کنم، فکر می‌کنم ما در سخت‌ترین و خطرناک‌ترین وضعیت از زمان پایان جنگ جهانی دوم هستیم، نه حتی از زمان جنگ سرد.»
او در پاسخ به سوالی درباره تجاوز پهپادها به کشورش نیز گفت که عموماً طرفدار سرنگونی آنهاست، اما هشدار داد که «این کار باید به روش صحیح انجام شود».
مقامات دانمارک این هفته پرواز تمام پهپادهای غیرنظامی با هدف تسهیل فعالیت‌های امنیتی را ممنوع کرده‌اند. این تصمیم پس از آن گرفته شد که پهپادهای ناشناس هفته گذشته باعث تعطیلی موقت فرودگاه‌ها شدند و برخی نیز بر فراز چند پایگاه نظامی مشاهده شدند.
زمان مشاهده پهپادها باید به تیزبینی رهبران اتحادیه اروپا کمک کند؛ رهبرانی که قرار است مذاکراتشان عمدتا بر تقویت مواضع دفاعی اتحادیه از جمله بهترین روش دفاع از جناح شرقی آن متمرکز باشد.
پیش از این گردهمایی، کمیسیون اروپا سندی به نام «گزارش چشم‌انداز» منتشر کرد. در چهارچوب این گزارش، ایده‌های متعددی مطرح شده است از جمله چهار پروژه شاخص که باید بصورت فوری تأمین مالی و اجرا شوند. این پروژه‌ها عبارتند از دیوار پهپادی اروپایی، دیده‌بانی جناح شرقی، سپر دفاع هوایی و سپر دفاع فضایی.
چگونه یک دیوار پهپادی «پایدار» بسازیم؟
مذاکرات برای ایجاد یک دیوار پهپادی هفته گذشته آغاز شد، زمانی که مقامات ۱۰ کشور عضو از جناح شرقی، به همراه مارک روته، رئیس ناتو به عنوان ناظر، پس از نقض حریم هوایی در لهستان، استونی و رومانی که همگی به روسیه نسبت داده شدند، با یکدیگر ملاقات کردند. مشاهدات در دانمارک هنوز به کسی نسبت داده نشده است.
کاخ الیزه، مقر ریاست جمهوری فرانسه این هفته پیش از این اجلاس اعلام کرد که ایجاد چنین دیواری «موضوعی پیچیده» است، زیرا برای شناسایی و ردیابی همچنین برای سرنگونی تهدیدها، به رویکردی چندلایه (با سامانه‌های پدافند هوایی برد بلند و کوتاه) نیاز دارد.
استفاده از جت‌های جنگنده برای خنثی‌سازی پهپادهای گاه بسیار ارزان را نمی‌توان یک استراتژی پایدار برای درازمدت دانست، بنابراین سوال رهبران این خواهد بود که «چگونه می‌توانیم سیستمی داشته باشیم که مؤثر و از نظر مالی مقرون به‌صرفه باشد» و از آنچه در اوکراین می‌بینیم درس بگیریم؟
برلین نیز انتظارات برای ایجاد سریع چنین دیواری را کاهش داده و بوریس پیستوریوس، وزیر دفاع آن، روز دوشنبه در مجمع امنیتی ورشو گفت که بعید است چنین چیزی «طی سه تا چهار سال آینده محقق شود».
نکات مورد اختلاف
در حوزه توانایی‌ها، رهبران باید برنامه وام دفاعی ۱۵۰ میلیارد یورویی SAFE را مورد بحث قرار دهند. این وام با هدف تقویت تدارکات مشترک، افزایش قابلیت همکاری بین کشورهای عضو اتحادیه اروپا و تقویت پایگاه صنعتی دفاعی اروپا طراحی شده است.
کشورهای عضو در صورتی می‌توانند واجد شرایط دریافت بخشی از این پول شوند که حداقل دو کشور عضو، تجهیزاتی مشابه و ساخت اروپا را از فهرستی از ۹ حوزه اولویت‌دار از جمله پهپادها، فناوری ضد پهپاد و مهمات خریداری کنند و یک کشور نیز رهبری مذاکره برای قرارداد را بر عهده بگیرد.
دو سوم این پول به کشورهای شرقی این بلوک اختصاص داده شده که برخی از آنها قبلاً درخواست خود را برای کمک‌های مالی با هدف تأمین مالی پروژه‌های دفاعی ارائه کرده‌اند؛ درخواست‌هایی که می‌تواند آنها را در تضاد با سایر کشورهای عضو قرار دهد.
یکی دیگر از موارد اختلاف احتمالی، پیشنهاد کمیسیون برای ایفای نقش بیشتر در دفاع توسط سرویس‌هایش است، به ویژه در موضوع بررسی سالانه خریدهای کشورهای عضو به منظور تسهیل هماهنگی و از بین بردن شکاف‌های توانایی.
کشورهای بزرگتر مانند آلمان، فرانسه و ایتالیا، احتمالاً با این ایده موافق نیستند، در حالی که کشورهای کوچکتر و دارای ارتش‌های کوچکتر، احتمالاً از آن استقبال می‌کنند.
تامین مالی اوکراین
اوکراین نیز از موضوعات اصلی مورد بحث در این نشست است و قرار است رهبران اتحادیه با ولادیمیر زلنسکی، رئیس جمهور این کشور درباره تحولات در خطوط مقدم گفتگو کنند.
رهبران با دو چالش کلیدی روبرو هستند: چگونگی ادامه تأمین مالی کشور جنگ‌زده اوکراین تا بتواند به دفاع از خود در برابر روسیه متجاوز ادامه دهد، و چگونگی حفظ روند الحاق آن به اتحادیه اروپا.
یک مقام ارشد اتحادیه اروپا که نخواست نامش فاش شود به یورونیوز گفت: «با توجه به اینکه چشم‌انداز مذاکرات صلح به دلیل امتناع ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه از دیدار دوجانبه با زلنسکی ضعیف به نظر می‌رسد، باید از سال آینده امکان تأمین مالی اوکراین را سازماندهی کنیم.»
این مقام افزود: «طرح استفاده از حدود ۲۰۰ میلیارد یورو پول روسیه که از زمان آغاز این تهاجم در اتحادیه اروپا مسدود شده، طبیعتاً روی میز است.» با این حال او تأکید کرد که «این یک مسئله بسیار پیچیده با پیامدهای مالی و حقوقی فراوان است» و رهبران باید در مورد نحوه پیشبرد امور، راهنمایی سیاسی ارائه دهند.
آنتونیو کوستا، رئیس شورای اروپا نیز قرار است در جریان این نشست در این باره بحث کند که شرایط الحاق عضو جدید به اتحادیه اروپا، از اجماع تمام اعضا به رای اکثریت مطلق تغییر کند.
در حال حاضر، هر مرحله از فرآیند الحاق نیاز به اتفاق آرای همه کشورهای عضو دارد؛ اما درخواست عضویت اوکراین توسط مجارستان متوقف شده است؛ آنهم با استدلالاتی همچون امنیت انرژی، نگرانی‌ها درباره کشاورزی یا اقلیت مجارستانی حاضر در اوکراین.
اگرچه حتی اصلاح این قانون نیز نیاز به اتفاق آرا دارد، اما به گفته این مقام ارشد، «رئیس شورای اروپا معتقد است چه چنین چیزی کاملاً غیرممکن نیست».
نشستی بزرگتر به موازات نشست سران اتحادیه
اوکراین و وضعیت امنیتی عمومی اروپا همچنین در مرکز گفتگوهای نشست جامعه سیاسی اروپا (EPC) خواهد بود که قرار است روز پنجشنبه برگزار شود.
در این نشست، رهبران اتحادیه اروپا به همراه بیش از دوازده رئیس دولت از سراسر قاره اروپا حضور خواهند داشت که شامل کی‌یر استارمر نخست‌وزیر بریتانیا، رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و رهبرانی از بالکان غربی و قفقاز می‌شود.
این رهبران در میزگردهایی با تمرکز بر تهدیدات سنتی و ترکیبی، امنیت اقتصادی و مهاجرت شرکت خواهند داشت.
آنها همچنین فرصت خواهند داشت تا در قالب گفتگوهای دو جانبه یا چند جانبه به بحث درباره سایر موضوعات مورد علاقه بپردازند. به عنوان مثال، فرانسه و ایتالیا ریاست جلسه‌ای برای ائتلاف اروپایی علیه قاچاق مواد مخدر را بر عهده خواهند داشت.