اتحادیه اروپا رسماً ابتکاری را برای ایجاد یک دیوار پهپادی در امتداد جناح شرقی خود آغاز کرد؛ اقدامی بی‌پیشینه که در واکنش به موارد متعدد و نگران‌کننده نقض حریم هوایی کشورهای اروپایی از سوی روسیه انجام می‌شود.
آگهی
نشست افتتاحیه این طرح که عصر جمعه ۲۶ سپتامبر (۴ مهر) برگزار شد، ده کشور عضو اتحادیه یعنی بلغارستان، دانمارک، استونی، مجارستان، لتونی، لیتوانی، لهستان، رومانی، اسلواکی و فنلاند را گرد هم آورد. در این مذاکرات که کمیسیون اروپا ریاست آن را بر عهده داشت، ناتو نیز به‌عنوان ناظر حضور داشت.
در این نشست، اوکراین نیز برای مشارکت دعوت شده بود. اوکراین در زمینه این فناوری امتیاز پیدا کرده و برآورد می‌شود ظرفیت تولید سالانه چهار میلیون پهپاد را داشته باشد. این هفته ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، اعلام کرد که کشورش صادرات تسلیحات ساخت داخل را آغاز خواهد کرد و بدین ترتیب محدودیت اعمال‌شده توسط قانون حکومت نظامی را برداشت.
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
قرار است گفت‌وگوها هفته آینده در نشست غیررسمی رهبران اتحادیه اروپا در کپنهاگ ادامه یابد و در آنجا این موضوع در دستور کار اصلی قرار خواهد گرفت.
آندریوس کوبیلیوس، کمیسر دفاع اتحادیه اروپا، در یک نشست مطبوعاتی در فنلاند گفت: «روسیه اتحادیه اروپا و ناتو را به آزمایش گذاشته است و پاسخ ما باید قاطع، متحد و فوری باشد. در نشست امروز توافق کردیم که از بحث نظری به اقدامات عملی گذر کنیم.»
کوبیلیوس روشن کرد که دیوار پهپادی دو هدف خواهد داشت، «شناسایی و مداخله» که اولویت فوری به شناسایی داده می‌شود و افزود: «قطعاً باید به روش‌های مؤثر برای انهدام هم بیندیشیم.»
به گفته او، دیوار پهپادی یکی از سه ستون «نظارت بر جبهه شرقی» خواهد بود؛ دو ستون دیگر، دیوار زمینی و دیوار دریایی هستند.
هنوز مشخص نیست اجرای این پروژه در عمل چه مدت زمان خواهد برد. کوبیلیوس با استناد به تحلیل کارشناسان از بازه‌ای یک‌ساله سخن گفت، اما تأکید کرد که خودش چندان به این برآورد مطمئن نیست. کمیسیون قصد دارد با کشورهای عضو، صنعت دفاعی و اوکراین همکاری کند تا نقشه راه دقیق‌تری طراحی شود.
او افزود: «ما هم به مفاهیم فناورانه نیاز داریم و آن هم در آینده نزدیک، و هم به یک چارچوب مفهومی: اینکه چنین دفاعی چگونه باید به بهترین شکل سازمان‌دهی شود.»
نفوذهای پهپادی و آماده‌باش کامل اروپا
بحث درباره این طرح به دنبال سلسله‌ای از موارد نقض حریم هوایی آغاز شد که کل قاره اروپا را در وضعیت هشدار کامل قرار داده است.
نخستین نفوذ دو هفته پیش در لهستان رخ داد که طی آن ۱۹ پهپاد روسی وارد حریم این کشور شدند و این اقدام منجر به عملیات رهگیری و سرنگونی آن‌ها شد. سپس در رومانی یک پهپاد روسی و در استونی سه جنگنده روسی میگ-۳۱ مشاهده شدند.
دوشنبه گذشته سه پهپاد بزرگ در فرودگاه کپنهاگ مشاهده شدند که منجر به توقف کامل فعالیت‌ها به مدت نزدیک به چهار ساعت شد. روز چهارشنبه فعالیت پهپادها باعث اختلال در فرودگاه آلبورگ دانمارک شد. پس از آن رسانه‌های سوئدی نیز از مشاهده مورد مشابهی در منطقه کارلسکرونا در جنوب این کشور خبر دادند.
دانمارک تاکنون نتوانسته عاملان این نفوذ پهپادی را شناسایی کند. مت فردریکسن، نخست‌وزیر دانمارک، گفت که نمی‌تواند دخالت روسیه را «منتفی بداند»، اما مقامات هیچ مدرکی علیه کرملین پیدا نکرده‌اند. ترولس لوند پلسن، وزیر دفاع دانمارک، از یک «حمله ترکیبی» در چارچوب «عملیاتی سیستماتیک» سخن گفت و افزود که پهپادهای دیده‌شده در آلبورگ از داخل خاک دانمارک به پرواز درآمده بودند.
این سلسله رخدادها پرسش‌های ناخوشایندی را درباره کمبود آمادگی اتحادیه اروپا برای مقابله با جنگ پهپادی برانگیخته است؛ جنگی که با تهاجم روسیه به اوکراین وارد مرحله تازه‌ای شده است. برای نمونه، لهستان مجبور شد از موشک‌هایی چندمیلیارددلاری برای سرنگونی پهپادهای ارزان‌قیمت استفاده کند و دانمارک نیز اعتراف کرد فاقد سامانه زمینی پدافند هوایی است.
لوند پلسن گفت: «هیچ توانمندی واحدی وجود ندارد که بتواند این مشکل را به‌طور کامل حل کند.»
نشست آغازین روز جمعه بر شناسایی شکاف‌های مادی و مالی متمرکز بود تا مشخص شود چه دارایی‌هایی هم‌اکنون برای ایجاد دیوار پهپادی در دسترس است و برای چه عناصری همچنان کمبود وجود دارد.
کوبیلیوس رادارها، حسگرهای صوتی، سامانه‌های اخلال سیگنال، رهگیرها و توپخانه سنتی را از جمله توانمندی‌های کلیدی لازم برای تحقق این پروژه برشمرد. او گفت: «باید دریابیم چه نوع سامانه‌هایی باید توسعه یابد تا بیشترین کارایی را داشته باشیم. باید بپذیریم که در حال حاضر، اثربخشی ما در مقابله با پهپادها در سطحی که باید باشد، نیست.»
پرسش مهم دیگر: سازگاری با ناتو
یکی دیگر از مسائل اساسی در مورد دیوار پهپادی، سازگاری آن با ناتو است. تلاش‌های اتحادیه اروپا برای ایجاد یک اتحادیه دفاعی کامل طی سال‌ها با مانع‌تراشی پیمان آتلانتیک شمالی روبه‌رو بوده که خود را تنها مرجع امور نظامی می‌داند. اما جنگ روسیه علیه اوکراین موازنه را تغییر داده است.
اتحادیه اروپا اکنون بیش‌ازپیش در سیاست دفاعی پیش می‌رود و بزرگ‌ترین طرح خود تاکنون را با عنوان «آمادگی ۲۰۳۰» ارائه کرده که شامل بسته‌ای ۱۵۰ میلیارد یورویی از وام‌های کم‌بهره است.