وب‌سایت موسوم به «شبکه جهانی راستی‌آزمایی» که روسیه به تازگی راه‌اندازی کرده ممکن است در نگاه اول معتبر به نظر برسد، اما در واقع توسط خبرگزاری دولتی روسیه، تاس پشتیبانی می‌شود.
آگهی
تعداد فزاینده‌ای از رسانه‌های راستی‌آزمایی در تلاش برای مقابله با انتشار گسترده اطلاعات نادرست آنلاین در فضای اینترنت در حال ظهور هستند. برخی از آنها در اتاق‌های خبر سنتی ادغام شده‌اند، در حالی که برخی دیگر نهادهایی مستقل هستند.
اما چه اتفاقی می‌افتد وقتی وب‌سایت‌های راستی‌آزمایی خود به ابزاری برای ترویج پنهان کارزارهای تبلیغاتی (پروپاگاندا) تبدیل می‌شوند؟ یکی از رسانه‌هایی که در این دسته قرار می‌گیرد، «شبکه جهانی راستی‌آزمایی» است که انتشار مقالات خود را از آوریل ۲۰۲۵ آغاز کرده است.
اگرچه این وب‌سایت با ظاهری آراسته و مجموعه‌ای از عناوین خبری جذاب، ممکن است یک وب‌سایت راستی‌آزمایی مشروع و معتبر به نظر برسد، اما در پس این نما، ابزاری برای انتشار اطلاعات نادرست با حمایت کرملین پنهان شده است.
ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه ماه آوریل از راه‌اندازی این پلتفرم به عنوان بخشی از تلاش‌ها برای مبارزه با آنچه او «روایت‌های جعلی»، کارزارهای اطلاعات نادرست ترویج‌شده توسط «غرب» و «راستی‌آزمایان مغرض» خواند، خبر داد.
نام «شبکه جهانی راستی‌آزمایی» شباهت بسیار زیادی به نام «شبکه بین‌المللی راستی‌آزمایی» دارد که یک کنسرسیوم معتبر و شناخته‌شده از راستی‌آزمایان بین‌المللی است. این شباهت نام بعید است که تصادفی باشد و به احتمال زیاد تلاشی برای تظاهر به اعتبار است.
از بنیان‌گذاران این رسانه می‌توان به خبرگزاری دولتی تاس روسیه و همچنین «ای ان او دیالوگ» (ANO Dialog)، یک سازمان غیردولتی که تحت تحریم‌های ایالات متحده و اتحادیه اروپا قرار دارد، اشاره کرد.
وب‌سایت این رسانه به زبان‌های انگلیسی و روسی در دسترس است و فهرستی از کارشناسان و شرکت‌کنندگانی را که در کار راستی‌آزمایی آن مشارکت دارند به همراه «منابع آموزشی» برای شناسایی اخبار جعلی ارائه می‌دهد.
اگر چه این پلتفرم نسبتا تازه‌تاسیس است، سازمان‌های راستی‌آزمایی معتبر تاکنون مواردی از خطاهای واقعی و روایت‌های متمایل به روسیه را در برخی مقالات آن شناسایی کرده‌اند.
در همین حال، بسیاری از مشارکت‌کنندگان این پلتفرم، از مبلغان شناخته‌شده روسی هستند که برخی از آنها سابقه کار برای رسانه‌های همسو با دولت کرملین را نیز دارند.
سازمان غیردولتی سازمان «گزارشگران بدون مرز»، تحلیلی از ۳۹ مقاله منتشر شده توسط «شبکه جهانی راستی‌آزمایی» در ماه ژوئن ارائه داده است. این سازمان دریافت که حداقل ۱۵ مقاله از ۳۹ مقاله تحلیلی منتشر شده توسط این رسانه، عمدتا در خدمت ترویج خود شبکه و اعضای آن بوده‌اند.
«گزارشگران بدون مرز» همچنین مقاله‌ای از «کریستل نئانت»، شهروند فرانسوی را که ژوئیه ۲۰۲۳ تابعیت روسیه دریافت کرد و یک مروج شناخته‌شده تبلیغات کرملین به شمار می‌رود، بررسی کرد.
نئان در مقاله خود تصریح کرده بود که تصرف خانه‌های غیرنظامیان در ماریوپل توسط نیروهای اشغالگر «قانونی» بوده است، در حالی که هیچ اشاره‌ای به اشغالگری روسیه یا آواره‌سازی اجباری غیرنظامیان نکرده بود.
در انتهای این مقاله، جمله‌ای به این مضمون به چشم می‌خورد: «این مطلب منعکس‌کننده موضع شخصی نویسنده است و لزوما با نظر تحریریه همسو نیست.»
با این حال، هیچ تفاوتی میان چنین محتوایی که آشکارا تبلیغات روسیه را ترویج می‌داد با سایر مطالب برچسب‌خورده به‌عنوان «fact-check» در این وب‌سایت دیده نمی‌شود.
علاوه بر این، چنین جملاتی مستقیما با «منشور راستی‌آزمایی مسئولانه» همین شبکه تناقض دارد؛ منشوری که صراحتا می‌گوید «راستی‌آزمایان باید تلاش کنند بی‌طرف باشند و نظرات شخصی یا جانبدارانه خود را در مطالب منتشرشده ابراز نکنند.»
یکی دیگر از «مشارکت‌کنندگان» فهرست‌شده در وب‌سایت این شبکه، «ابتکار آفریقایی» است؛ نهادی که خود را به‌عنوان یک خبرگزاری روسی پوشش‌دهنده رویدادهای قاره آفریقا معرفی می‌کند.
با این حال، این خبرگزاری در واقع توسط «وینیوم»، آژانس فرانسوی مقابله با دخالت دیجیتال خارجی، به عنوان «ابزار اصلی» فعالیت‌های ضد اطلاعاتی روسیه در آفریقا طبقه‌بندی شده است.