شکنجه زندانیان در سوریه؛ آیا امکان رسیدگی قضایی در دادگاهی بین الملی وجود دارد؟

شکنجه بصورت گسترده و سیستماتیک در زندانهای سوریه دولت صورت می گیرد. موارد شکنجه و بدرفتاری با شهروندان عادی و غیرنظامیان هم در زندانهای دولتی وجود دارد و هم در بازداشتگاههای گروههای مخالف دولت، اعم از ارتش آزاد سوریه یا جبهه النصره یا داعش.سوفی کلوده، خبرنگار یورونیوز درباره اعمال شکنجه سیستماتیک در زندانهای سوریه و امکان رسیدگی به این جنایات در دادگاهی بین المللی با ندیم حوری کارشناس مسائل سوریه و مدیر برنامه مبارزه با تروریسم در دیده بان حقوق بشر گفتگویی انجام داده است. یورونیوز: طبق تجربیات شما، شکنجه در سوریه تاچه حد گسترده است؟ آیا در زندانهای دولتی و یا حتی در بیمارستانها بشکل سیستماتیک انجام می شود ؟ زیرا می دانیم امکانات پزشکی بعنوان مراکز شکنجه مورد استفاده قرار می گیرد. این مسئله تا چه حد گسترده است و دلیلش چیست؟ ندیم حوری: «به شکل سیستماتیک و گسترده وجود دارد. من ۱۵ سال است که در جاهای مختلف جهان در زمینه حقوق بشر کار کرده ام و به ندرت با پدیده شکنجه به شکلی که در سوریه صورت می گیرد، روبرو شده ام. این اساسا یک مکانیسم کنترل از سوی نیروهای امنیتی است. چیز جدیدی نیست و رژیم سوریه آن را از اواخر دهه ۱۹۷۰ میلادی بعنوان یکی از ابزار اصلی اعمال قدرت بکار می برده است. آنها هنوز هم از تکنیکهای مشابه آنچه همکاران من در دهه ۱۹۸۰ میلادی ثبت کرده بودند، استفاده می کند. علتش این است که خودکامگان و دیکتاتورها همیشه می خواهند رعب و وحشت ایجاد و از این طریق جامعه را کنترل کنند. همانطور که در آغاز قیامهای سال ۲۰۱۱ هم شاهد این اقدامات در مقیاس وسیع تر بودیم تا مردم را کنترل کنند.» یورونیوز: در گزارش دیدم که تعدادی از (عاملان شکنجه) از شکنجه گران به اروپا سفر کرده و در اروپا زندگی می کنند. آیا در بین آنها کسانی هستند که قبلا محکوم شده باشند؟ ندیم حوری: «در اروپا بویژه در سوئد و در آلمان چند مورد تحت پیگیرد قانونی قرار گرفته اند. البته تعدادی معدود صحبت از ده دوازده نفر در هر دو کشور است. این موارد پیگرد منجر به چندین محکومیت شده و تعدادی از این افراد هم به قتل و به تروریسم متهم شده اند.» «قرار بازداشت شکنجه گران در اروپا، مثل نوعی شمشیر بالای سر مرتکبان این جنایات خواهد بود» یورونیوز: اما مخالفان مسلح رژیم سوریه هم مرتکب شکنجه می شوند. آیا شما با چنین مواردی برخورد داشته اید؟ و آیا می توان این جنایات را هم تحت تعقیب قرار داد؟ ندیم حوری: «بله، قطعاً. به این معنی که موارد شکنجه و اعدام مربوط به گروه ها ی مخالف دولت را هم ثبت کرده ایم: هم موارد مربوط به دو گروه که هر دو به نام ارتش آزاد سوریه شناخته می شدند و همینطور گروه های مرتبط با النصره و داعش. چند مورد رسیدگی قضایی هم در اروپا به انجام رسیده است و در واقع اکثر کسانی که در خاک اروپا محاکمه شده اند اعضای گروه های مخالف دولت سوریه بوده اند،چرا؟ به این دلیل ساده که بیشترشان از سوریه فرار کرده بودند و پیگرد قانونی آنها ساده تر بود.» یورونیوز : اما کسانی که مرتکب این جنایتها شده اند یا کسانی که فرمان این جنایت ها و شکنجه ها را داده اند یا آنها را پنهان کرده اند و هنوز در سوریه هستند، چه می شوند؟ شهادتهای این قربانیها که در این گزارش دیدم برای محاکمه آنها کافی خواهد بود؟ ندیم حوری: «اگر بدون بازجویی از خود فرد شواهد کافی در دست باشد، می توان انتظار داشت که قرار بازداشت محلی و -شاید اگر بین دو کشور توافق قضایی صورت گرفته باشد روزی نوعی قرار بازداشت بین المللی صادر شود. اگر مرتکب جنایت، در سوریه بماند در بافت فعلی کار زیادی نمی توان کرد. اما دست کم این قرار بازداشت در سطح اروپا مثل نوعی شمشیر بالای سر مرتکبان این جنایات خواهد بود که اگر به اروپا سفر کنند، دستگیر خواهند شد.» ندیم حوری: نیاز به آغاز حرکتی سیاسی برای اعاده موضوع جنایتها به دادگاهی بین المللی هست یورونیوز : آیا درست است که گفته شود با اینکه مجازات افراد مسئول مدتی طول خواهد کشید، جمع آوری تمام این شواهد و شنیدن شهادت افراد روزی در بافت دیوان کیفری بین المللی یا هر دادگاه دیگری که بتوان بر پا کرد مفید خواهد بود؟ ندیم حوری: «باید دقت کنیم که این محاکمات در اروپا باید تنها بخشی از رهیافت قضایی گسترده تر برای رسیدگی به وضعیت سوریه باشد، کشوری که شاهد موارد متعددی از جنایت های جنگی و جنایت علیه بشریت بوده است. هنوز نیاز است که حرکتی سیاسی برای اعاده موضوع این جنایت ها به دادگاهی بین المللی آغاز شود. آیا چنین چیزی با وجود مخالفت روسیه در شورای امنیت ممکن است؟ شاید نه، اما آیا می توان از مسیرهای دیگر مثلاً مجمع عمومی وارد شد؟ دلمان می خواهد که اینطور فکر کنیم و بسیاری از دولتها را در این جهت تشویق می کنیم. اما امیدواریم که پایین آمدن شدت خشونت ها در سوریه، صداهایی درون خود سوریه خواستار اجرای عدات شوند و جامعه بین المللی را این صداها را بلند و رسا به گوش همه برساند. یورونیوز: اما پرونده سوریه به شدت سیاسی است. شما فکر می کنید اجرای عدالت می تواند بر سیاست پیشی بگیرد؟ ندیم حوری: «آیا اجرای عدالت می تواند دست بالا را بگیرد؟ به این صورت به مسئله فکر نمی کنیم. بلکه بیشتر این در نظرمان هست که راهی برای اجرای عدالت باز کنیم و بذر بپاشیم تا روزی به مسئولیت افراد در ارتباط با این جنایت ها رسیدگی شود. و اگر امروز نمی توانیم افراد مسئول را زیر سؤال ببریم به این دلیل که اعضای ارشد سازمان های امنیتی از سوریه خارج نمی شوند دست کم فرایندی را شروع کرده باشیم که هر وقت از سوریه خارج شدند دستگیر شوند. آیا می توان امید داشت که شالوده هایی را امروز ریخت تا پنج سال دیگر سوریه قوه قضایی مستقلی داشته باشد و این قوه قضائیه جرئت داشته باشد این اعضای ارشد را محاکمه کند؟ شاید چنین چیزی امروز بسیار دور از ذهن باشد اما تجربه در جایی مثل آرژانیتن یا چاد نشان می دهد آنچه امروز غیرممکن به نظر می رسد، فردا ممکن خواهد شد. اما تنها راه برای امکانپذیر کردن آن این است که کار را امروز شروع کنیم.» بیشتر بخوانید: - گزارش تکان دهنده عفو بین الملل: نزدیک به ۱۸ هزار نفر در زندانهای سوریه جان باخته اند - کمیسر عالی حقوق بشر: سوریه به یک اتاق شکنجه بزرگ تبدیل شده است