زمانی که خانوادهها در جوامع فقیر با بحران آب و هوایی مواجه می‌شوند، توقف تحصیل دختران یکی از اولین چیزهایی است که به آن فکر می‌کنند.
آگهیسازمان ملل متحد روز ۹ نوامبر را «روز جنسیت» نامیده است. امسال برنامه‌های مرتبط با این روز در حالی اجرا می‌شود که همزمان نشست آب و هوایی سازمان ملل نیز تحت عنوان کوپ۲۶ در گلاسگو در حال برگزاری است.
به همین دلیل بسیاری از موضوعات مطرح در این روز، حول محور تأثیر تغییرات آب و هوا بر زنان و دختران در سراسر جهان است.
اگرچه تغییرات اقلیمی همه کشورها و همه مردم را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما این موضوع به طور گسترده پذیرفته شده است که جمعیت‌های آسیب پذیراز جمله فقرا، آنهایی که غذا و مسکن ناپایدار دارند و کسانی که به کشاورزی متکی هستند، بیش از دیگران در معرض خطر پیامدهای نامطلوب آن هستند.
زنان و دختران نیز که در حال حاضر بطور قابل توجهی در سراسر جهان با نابرابری‌های جنسیتی روبرو هستند، از جمله گروه‌های آسیب پذیر در مقابل تغییرات آب و هوایی محسوب می‌شوند.
در ادامه به برخی مستندات می‌پردازیم که نشان می‌دهد چگونه زنان بیش از مردان قربانی تغییرات آب و هوایی هستند.
افزایش خشونت‌ها جنسی
در سال ۲۰۱۹ میلادی پژوهشگران «برنامه توسعه سازمان ملل متحد» موسوم به UNDP مدتی را در اوگاندا و در میان افرادی گذراندند که برای امرار معاش خود به کشاورزی وابسته هستند. به این ترتیب آنها توانستند چگونگی تاثیر تغییرات آب و هوایی بر الگوی زندگی، کاهش محصولات کشاورزی و کاهش شمار دام‌های مردم در جوامع را درک کنند. آنها همچنین در کمال تعجب متوجه شدند که تغییرات آب و هوایی باعث تشدید خشونت‌ها علیه زنان می‌شود.
در این جوامع، زنان و دختران را مجبور می‌کردند که در فصل‌های خشکسالی، برای به دست آوردن آب و غذا به سفرهای طولانی بروند. همچنین در این دوران، زنان به فروشندگان، کشاورزان و صاحبان زمین واگذار می‌شدند که نتیجه آن تجاوز گسترده جنسی به آنها بود.
تحمیل سفرهای طولانی برای یافتن آب و غذا و تحمیل کار بیشتر باعث شده بود که این زنان خسته و فرسوده، تمایلی به رابطه جنسی با همسران خود نیز نداشته باشند و بسیاری از آنها برای پژوهشگران «برنامه توسعه سازمان ملل متحد» بازگو کردند که چگونه همسرانشان با خشونت آنها را مجبور به رابطه جنسی کرده‌اند.
این تحقیق همچنین نشان داد که چگونه محصول کشاورزی کمتر، از دست دادن دام، درآمد کم و ناامنی غذایی ناشی از خشکسالی بر مردان به عنوان تأمین‌کننده خانواده فشار می‌آورد و مردان نیز برای مقابله با «شکست‌های» خود، اغلب به الکل پناه می‌بردند که نتیجه آن نیز خشونت خانگی بیشتر علیه زنان و کودکان است.
علاوه بر این، افزایش بلایای طبیعی باعث افزایش آوارگی‌ها و به تبع آن روی آوردن زنان به کمپ‌های موقت می‌شود، جایی که بار دیگر زنان در معرض خشونت و تجاوز، عمدتا از سوی غریبه‌ها قرار می‌گیرند.
ساتی، دختر ۱۴ ساله‌ای از بنگلادش که در اثر آبگرفتگی خانه‌اش مجبور به نقل مکان به کمپ آوارگان شده، در گفتگو با سایت «ReliefWeb» فعال در زمینه اطلاع رسانی درباره فجایع طبیعی و آثار آن بر جوامع انسانی می‌گوید: «شب‌ها نمی‌توانم بخوابم. دری وجود ندارد. فقط یک ورقه پلاستیکی بالای سرمان است. مادرم هرگز نمی‌خوابد. او نگران من و خواهرم است.»
ازدواج کودکان
برای خانواده‌هایی که در حال حاضر در فقر و ناامنی شدید و فقدان آموزش زندگی می‌کنند، بلایای طبیعی ناشی از تغییرات آب و هوایی گاه عاملی است تا خانوادهها برای بقای خود مجبور شوند به ازدواج اجباری دخترانشان روی آورند.
در حالی که ارتباط میان تغییرات آب و هوایی و ازدواج کودکان هنوز در سطح جهانی موضوع تحقیقات جامع نبوده یا به اثبات نرسیده، اما گزارش‌ها نشان می‌دهد خانوادهها برای محافظت از دختران و شهرت خانوادگی خود، آنها را در سنین پایین به عقد دیگری درمی‌آورند.
سرمین، دختر ۱۴ ساله در بنگلادش یکی از این دختران است که مجبور به ازدواج اجباری شده و می‌گوید: «زندگی برای دختران جوان در روستای ما بسیار سخت است.»
خانواده سرمین پس از وقوع چند سیل همه چیز خود را از دست دادند و در نتیجه او را به ازدواج دیگری درآوردند تا او را در امان نگه دارند و دست‌کم دغدغه سیر کردن شکمش را نداشته باشند.
پیشگیری از بارداری
کمک به زنان آواره برای پیشگیری از بارداری در جریان جابجایی‌های اجباری ناشی از بحران‌های مختلف زیست محیطی، از دیگر چالش‌های موجود است.
بررسی‌های سازمان غیردولتی «MSI Reproductive Choices» که در زمینه مراقبت‌های بهداشتی باروری فعال است، در ۲۶ کشوری که تحت تاثیر تغییرات آب و هوایی قرار گرفتند نشان داد که از سال ۲۰۱۱ میلادی حدود ۱۱.۵ میلیون نفر به دلیل جابجایی‌های مرتبط با آب و هوا، دسترسی منظم به امکانات پیشگیری از بارداری را نداشته‌اند.
این سازمان پیش بینی می‌کند که در صورت ادامه وضع موجود و عدم دسترسی این گروه از زنان به امکانات پیشگیری از بارداری، در یک دهه پیش‌رو ۶.۲ میلیون حاملگی ناخواسته، ۲.۱ میلیون سقط جنین ناایمن و ۵۸۰۰ مرگ مادر روی دهد.
آگهیسانو جنینگ، مدیر منطقه‌ای این سازمان می‌گوید: «من اهل سنگال هستم، در آنجا فرسایش سواحل بسیاری از خانوادهها را مجبور به ترک خانه‌های خود و نقل مکان به کمپ‌های موقت کرده است. چیزی که بسیاری از زنان ساکن این مناطق آسیب‌پذیر با صدای بلند می‌گویند این است که باردار شدن در زمان بحران آخرین چیزی است که آنها می‌خواهند. این ضروری است که ما به آنچه آنها می‌گویند گوش دهیم.»
آموزش
زمانی که خانوادهها در جوامع فقیر با بحران آب و هوایی مواجه می‌شوند، توقف تحصیل دختران یکی از اولین چیزهایی است که به آن فکر می‌کنند.
داوئل، دختری ۱۴ ساله از اتیوپی که به دلیل خشکسالی مجبور به ترک تحصیل شده می‌گوید: «در جامعه ما باران نمی‌بارد. ما هر روز بیش از ۸ ساعت پیاده روی می‌کنیم تا به آب برسیم و برای خانواده آب بیاوریم. به همین دلیل نتوانستم در کلاس درس شرکت کنم و مجبور به ترک تحصیل شدم. من عاشق ریاضیات هستم و می‌خواهم معلم شوم، اما حالا نمی‌دانم آینده‌ام چه خواهد شد.»
گسترش آموزش دختران راه موثری است تا بتوان به این وسیله آن از ازدواج کودکان، حاملگی زودهنگام و ختنه آنها جلوگیری کرد. این کار همچنین به ایجاد ثبات در جوامع و تقویت اقتصاد کشورها کمک می‌کند.
بنیاد ملاله یوسف‌زی تخمین می‌زند که با وجود همه مزایایی که آموزش دختران دارد، در سال ۲۰۲۱ میلادی رویدادهای مرتبط با آب و هوا باعث شود که دست‌کم چهار میلیون دختر در کشورهای با درآمد متوسط و پایین از تکمیل تحصیلات خود باز بمانند و اگر این روند ادامه یابد، تا سال ۲۰۲۵ میلادی تغییرات اقلیمی عاملی مؤثر در عدم تکمیل تحصیلات دست‌کم ۱۲.۵ میلیون دختر خواهد شد.
آگهیمرگ و جراحت
حدود دو سوم از مجموع ۵۳ تحقیقی که در موضوع تلفات بحران‌های آب و هوایی انجام شده، نشان داده‌اند که زنان بیشتر در معرض مرگ یا آسیب‌دیدگی ناشی از تغییرات شدید آب و هوایی قرار گرفته‌اند.
شکی نیست که هم مردان و هم زنان آسیب پذیر، اثرات تغییرات آب و هوایی را تجربه خواهند کرد، اما این زنان هستند که بیشتر قربانی پیامدهای منفی آن خواهند بود.
فرانچسکا رودز از انجمن «CARE International» که در امور بشردوستانه فعال است نیز این موضوع را تایید می‌کند که «تغییر آب و هوا نابرابری‌های موجود را تشدید می‌کند.»