سوئیس که پناهگاه ابرثروتمندان شناخته می‌شود به‌زودی درباره وضع مالیات سنگین بر ارث همه‌پرسی برگزار می‌کند.
سوئیس و مالیات‌های سنگین هم‌نشین‌های طبیعی نیستند. سرزمین قله‌های بلندِ پوشیده از برف و ساعت‌های کوکو بیشتر با حفظ ثروت شناخته می‌شود تا سیاست‌های بازتوزیعی.
با این حال، گروهی از فعالان سیاسیِ شاخه جوانان حزب سوسیال‌دموکرات، ژونس سوسیالیست، کارزار تغییرات رادیکال را آغاز کرده‌اند و موضوع مالیات بر ارث را به همه‌پرسی ملی کشانده‌اند.
این یکشنبه، ۳۰ نوامبر، رای‌دهندگان سوئیسی تصمیم می‌گیرند آیا بر ارث و دارایی‌های ناشی از وصیتِ بیش از ۵۰ میلیون فرانک سوئیس (۵۳.۵۷ میلیون یورو) مالیات ۵۰ درصدی وضع شود یا نه.
شانس موفقیت این ابتکار بسیار ناچیز است. بر اساس نظرسنجی تازه تامدیا/۲۰ مینتن، انتظار می‌رود ۷۵ درصد از رای‌دهندگان در سوئیس مالیات بر ابرثروتمندان را رد کنند؛ رقمی که از ۶۷ درصد در اکتبر بالاتر رفته است.
گرچه این پیشنهاد در آستانه شکست است، برخی نگرانند همه‌پرسی پیش‌رو به اعتبار سوئیس به‌عنوان بهشت مالیاتی آسیب بزند.
به‌گفته دیلویت، صنعت مدیریت ثروت در این کشور بزرگ‌ترین و رقابتی‌ترین در جهان است و ۲.۲ تریلیون دلار (۱.۹ تریلیون یورو) دارایی‌های بین‌المللی را مدیریت می‌کند. اما برتری آن با رقبایی چون سنگاپور و بریتانیا به چالش کشیده شده است.
ایزابل مارتینز، پژوهشگر ارشد موسسه اقتصاد کوف در ETH زوریخ گفت: «گزارش شده است که برخی افراد ثروتمند به‌دلیل این ابتکار، برنامه‌های خود برای مهاجرت به سوئیس را به تعویق انداخته‌اند. با این حال، این شواهد عمدتا از روایت‌های غیررسمیِ مشاوران مالیاتی می‌آید و سنجش ابعاد یا اهمیت آن را دشوار می‌کند.»
بسیج برای اقدام اقلیمی
این طرح مالیاتی با عنوان «برای سیاستی اقلیمیِ اجتماعی و عادلانه از نظر مالی» پیشنهاد می‌کند درآمدهای حاصل صرف ابتکارهای مقابله با تغییرات اقلیمی شود.
گروه ژونس سوسیالیست در بیانیه‌ای اعلام کرد: «سوئیس برای حفاظت از اقلیم به اندازه کافی اقدام نمی‌کند. هر سال چندین میلیاردِ دیگر لازم است تا اهداف کنفدراسیون محقق شود... با ابتکارِ آینده، کسانی که عمدتا مسئولِ تخریب اقلیم هستند باید سهم بیشتری در حفاظت از آن ادا کنند.»
پس از رسیدن به ۱۰۰ هزار حامی برای قرار گرفتن در دستور همه‌پرسی، مالیات بر ارث در صورتی به قانون تبدیل می‌شود که بیش از ۵۰ درصد از رای‌دهندگان سوئیسی از آن حمایت کنند و اکثریت ۲۶ کانتون کشور به آن رای مثبت دهند.
ریسک‌ها برای کسب‌وکارها
چنین چشم‌اندازی نه فقط نزد ابرثروتمندان، بلکه میان مالکان کسب‌وکارهای کوچک در سوئیس نیز نامحبوب است.
سوئیس‌مم، نهاد نماینده صنایع مکانیکی، برق و مهندسی فلز و بخش فناوریِ سوئیس، استدلال کرد که این مالیات «عملا به مصادره بسیاری از بنگاه‌های کوچک و متوسطِ خانوادگی منجر می‌شود». این گروه افزود: «بخش بزرگی از این بنگاه‌ها طی نسل‌ها به‌دست خانواده‌های مالک بنا شده‌اند، ده‌ها هزار شغل ایجاد کرده‌اند و به‌طور منظم مالیات می‌پردازند.»
ایزابل مارتینز یادآور شد که نگرانی‌های مشابهی زمانی مطرح شد که رای‌دهندگان سوئیسی در سال ۲۰۱۵ ابتکاری معتدل‌تر را رد کردند. این طرح مالیات ۲۰ درصدی بر ماترک‌های بالای ۲ میلیون فرانک سوئیس (۲.۱۴ میلیون یورو) پیشنهاد می‌کرد.
او به یورونیوز گفت: «کمتر از ۲ درصد جمعیت به‌طور مستقیم تحت تاثیر قرار می‌گرفتند، اما با این حال ۷۱ درصد به آن رای منفی دادند. نگرانی اصلی این بود که بسیاری از کسب‌وکارهای خانوادگی و بنگاه‌های کوچک و متوسط آسیب ببینند و در نهایت به اقتصاد سوئیس ضربه بخورد و اشتغال را تهدید کند.» او افزود: «همین نگرانی‌ها درباره پیشنهاد کنونی نیز مطرح است.»
او توضیح داد که برخی مخالفان همچنین با فدرالی بودن این مالیات مشکل دارند، زیرا خودمختاریِ مالیاتیِ کانتون‌ها را تضعیف می‌کند.
درآمدزاییِ محدود
در بیشتر کشورهایی که مالیات بر ارث وضع می‌شود، این تدابیر نزد رای‌دهندگان عموما نامحبوب است، هرچند تنها اقلیت کوچکی از مردم آن را می‌پردازند.
این تدابیر می‌تواند به کاهش نابرابری کمک کند، اما ظرفیت محدودی برای تامین درآمد دارد.
در سال ۲۰۲۳، مالیات‌های ارث، ماترک و هدیه به‌طور متوسط فقط ۰.۴۱ درصد از کل درآمدهای مالیاتیِ سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) را تشکیل داد. در میان کشورهای اروپایی، این مالیات‌ها تنها ۰.۴۰ درصد از کل درآمد را شامل شدند.
در زمانی که فشارهای مالی بر دولت‌ها رو به افزایش است و بحران اقلیمی شدت می‌گیرد، سوئیس اکنون باید درباره بهترین مسیر پیش‌رو تصمیم بگیرد.