یورونیوز در گزارشی تازه به بررسی نرخ اشتغال فارغ‌التحصیلان آموزش عالی در اروپا، از جمله شکاف جنسیتی در بهره‌مندی از فرصت‌های شغلی پرداخته است.
آگهی
تحصیلات نقش مهمی در بازار کار دارد. طبق داده‌های یورواستات، هرچه سطح تحصیلات بالاتر باشد، احتمال اشتغال و میزان درآمد در طول زندگی بیشتر است. با این حال، برای بسیاری از فارغ‌التحصیلان تازه‌کار، یافتن شغل مناسب هنوز زمان‌بر و دشوار است.
رقابت در بازار کار به شدت افزایش یافته است. به عنوان نمونه، در بریتانیا کارفرمایان در سال ۲۰۲۴ بیش از ۱.۲ میلیون درخواست برای کمتر از ۱۷ هزار موقعیت شغلی ویژه فارغ‌التحصیلان دریافت کردند. این بدان معناست که برای هر جایگاه شغلی، به طور میانگین ۱۴۰ نفر درخواست داده‌اند؛ رقمی که بالاترین سطح رقابت از سال ۱۹۹۱ تاکنون را نشان می‌دهد.
نرخ اشتغال فارغ‌التحصیلان در اروپا
بر اساس داده‌های یورواستات، در سال ۲۰۲۴ به طور میانگین ۸۴.۹ درصد از فارغ‌التحصیلان آموزش عالی در اتحادیه اروپا شاغل بوده‌اند. این آمار شامل افراد ۲۰ تا ۳۴ ساله است که در سه سال گذشته تحصیلات خود را به پایان رسانده و دیگر در حال تحصیل نیستند.
تحصیلات عالی در این داده‌ها شامل سطوح ۵ تا ۸ نظام بین‌المللی «ISCED» یعنی از دوره‌های کوتاه‌مدت آموزش عالی تا کارشناسی، کارشناسی‌ارشد و دکترا است.
نرخ اشتغال فارغ‌التحصیلان در اروپا تفاوت زیادی دارد: از ۶۳.۵ درصد در ترکیه تا ۹۳.۷ درصد در بلغارستان. در میان کشورهای عضو اتحادیه اروپا، یونان با نرخ ۷۲.۷ درصد پایین‌ترین میزان اشتغال را دارد.
ترکیه؛ پایین‌ترین نرخ اشتغال و بالاترین نرخ بیکاری دانشگاهی
ترکیه در پایین‌ترین رتبه فهرست قرار دارد و همچنین بالاترین میزان کسری بازار کار (۲۵.۸ درصد) را در سه‌ماهه دوم سال ۲۰۲۵ ثبت کرده است.
به گفته دفتر ترکیه سازمان همکاری و توسعه اقتصادی، گسترش سریع دانشگاه‌ها باعث افت کیفیت آموزش عالی و کاهش بازده اقتصادی تحصیلات دانشگاهی شده است. همچنین سهم پایین فارغ‌التحصیلان رشته‌های علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات (STEM) شکاف میان مهارت‌های موردنیاز بازار و مهارت‌های آموخته‌شده در دانشگاه‌ها را تشدید کرده است.
ترکیه تنها کشور اروپاست که نرخ بیکاری در میان فارغ‌التحصیلان دانشگاهی آن بالاتر از میانگین کل جمعیت است.
کشورهای پیشرو در اشتغال فارغ‌التحصیلان
به‌جز بلغارستان، کشورهای شمالی و مرکزی اروپا بهترین عملکرد را دارند. در هشت کشور نرخ اشتغال فارغ‌التحصیلان از ۹۰ درصد فراتر می‌رود:
بلغارستان (۹۳.۷٪)، استونی (۹۳.۶٪)، هلند (۹۲.۷٪)، نروژ (۹۲.۳٪)، ایسلند (۹۲.۰٪)، آلمان (۹۱.۹٪)، مجارستان و لهستان (هر دو ۹۰.۵٪).
در مقابل، به‌جز ترکیه، شش کشور نرخ اشتغال زیر ۸۰ درصد دارند:
بوسنی و هرزگوین (۷۲.۱٪)، یونان (۷۲.۷٪)، ایتالیا (۷۴.۳٪)، صربستان (۷۶.۳٪) و فرانسه (۷۹.۹٪).
وضعیت چهار اقتصاد بزرگ اروپا
در میان چهار اقتصاد بزرگ اتحادیه اروپا، آلمان با نرخ اشتغال ۹۱.۹ درصد بهترین عملکرد را دارد.
اسپانیا با ۸۲ درصد در رتبه بعدی است، در حالی که فرانسه و ایتالیا با بیش از ۲۰ درصد فارغ‌التحصیل بیکار، در پایین‌ترین سطح قرار دارند.
داده‌های مربوط به بریتانیا در آمار یورواستات موجود نیست. اما بر اساس آمار «HESA»، در میان فارغ‌التحصیلان ۲۰۲۲-۲۰۲۳، حدود ۸۲ درصد از پاسخ‌دهندگان (حدود ۱۵ ماه پس از فارغ‌التحصیلی) در شغل یا کار داوطلبانه فعالیت داشته‌اند.
شکاف جنسیتی در اشتغال فارغ‌التحصیلان
در سراسر اتحادیه اروپا، مردان شانس بیشتری برای یافتن کار پس از فارغ‌التحصیلی دارند: ۸۶ درصد از مردان در مقابل ۸۴ درصد از زنان.
با این حال، در ۸ کشور نرخ اشتغال زنان بالاتر از مردان است.
بیشترین شکاف به نفع زنان در یونان با ۷.۴ واحد درصد دیده می‌شود (۷۵.۹٪ زنان در برابر ۶۸.۵٪ مردان)، سپس کرواسی (۵.۹ واحد) و اسپانیا (۴.۲ واحد) در جایگاه بعدی هستند.
در مقابل، ترکیه بالاترین شکاف به نفع مردان را دارد: ۷۴.۲٪ مردان در برابر ۵۵.۲٪ زنان که اختلافی معادل ۱۹ درصدی را نشان می‌دهد. پس از آن اسلوونی (۱۷.۳٪)، لتونی (۱۴.۸٪)، و ایسلند و صربستان (هر کدام ۱۰.۱٪) قرار دارند.
به این ترتیب، دو کشور همسایه یعنی ترکیه و یونان در دو سوی مخالف طیف قرار گرفته‌اند؛ یکی با بیشترین نابرابری جنسیتی و دیگری با بیشترین پیشرفت در اشتغال زنان.
درآمد و چشم‌انداز آینده
در مجموع، افراد دارای تحصیلات عالی در اتحادیه اروپا به‌طور میانگین ۳۸ درصد بیشتر از دارندگان تحصیلات متوسط و ۶۸ درصد بیشتر از افراد با تحصیلات پایین درآمد دارند.
با این حال، نابرابری در فرصت‌های شغلی میان کشورهای اروپایی و همچنین میان زنان و مردان نشان می‌دهد که مدرک دانشگاهی به‌تنهایی تضمینی برای یافتن شغل نیست، بلکه کیفیت آموزش، تطابق مهارت‌ها با نیاز بازار و سیاست‌های حمایتی نقش تعیین‌کننده‌تری دارند.