حمله اوکراین به هاب اصلی صادرات گاز روسیه در شهر سودژا، وابستگی ادامهدار کشورهای اروپایی به منابع انرژی روسیه را بار دیگر برجسته کرد.
آگهینفوذ اوکراین به خاک روسیه با به گفته منابع آمریکایی چندین هزار نیرو و خودروهای زرهی در ششم اوت (۱۶ مرداد ۱۴۰۳) آغاز شد. گستره این نبرد همچنان نامشخص است، اگرچه گزارشها نشان میدهد که نیروهای اوکراینی با درجاتی از مقاومت روسیه مواجه شدهاند.
تهاجم اوکراین به استان کورسک روسیه، بیش از همه مرکز مهم ترانزیت گاز در شهر سودژا را به شدت مورد توجه قرار داده است.
این خط لوله از کجا میگذرد؟
سودژا در چند کیلومتری از مرز اوکراین قرار دارد و به عنوان یک مرکز پردازش بسیار مهم برای صادرات گاز روسیه به اروپا عمل میکند.
گاز داخل این لولهها از منطقه سیبری غربی به این نقطه هدایت میشود و از آنجا به اوکراین و سپس به اسلواکی منتقل میشود.
در اسلواکی، این خط لوله به دو شاخه تقسیم می شود: یکی به سمت جمهوری چک و دیگری به سمت اتریش. حال آنکه خریداران اصلی این گاز مجارستان، اسلواکی و اتریش هستند.
وضعیت فعلی در سوژدا چگونه است؟
در اوایل این هفته، تصاویر ماهوارهای منتشر شده توسط رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی حاکی از آن بود که خسارات قابل توجهی به برخی از تأسیسات سودژا پس از درگیری در منطقه وارد شده است.
با وجود این، گازپروم هفته گذشته اعلام کرد که گاز همچنان از سودژا و از طریق اوکراین در حال صادر شدن است و اپراتورهای این شبکه در اتریش و مجارستان تایید کردند که عرضه بدون وقفه باقی مانده است.
کریستوف هالسر، تحلیلگر ریستاد انرژی مستقر در اسلو، به الجزیره گفت که جریان گاز روز پنجشنبه با ۵.۸ درصد کاهش به ۳۷.۲۵ میلیون متر مکعبرسید، اما در روز جمعه با ۳.۲ درصد افزایش به ۳۸.۵ میلیون متر مکعب رسید.
چه اتفاقی ممکن است برای ایستگاه پمپاژ سودژا در میان این نبرد بیفتد؟
سودژا تنها مرکز ترانزیت در روسیه است که هنوز گاز را از مسیر اوکراین صادر میکند.
این در حالی است که در ماه مه ۲۰۲۲ یعنی درست چند ماه پس از تهاجم تمام عیار روسیه به اوکراین، کییف دریافت گاز از طریق هاب مستقر در شهر سوخرانوفکای روسیه، واقع در شرق استان لوهانسک اوکراین را متوقف کرد.
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
به نظر میرسد که نه اوکراین و نه روسیه نمیخواهند در حال حاضر به انتقال گاز از طریق سودژا پایان دهند - البته با فرض اینکه زیرساختهای مربوطه آسیب نبیند.
دویچهوله روز دوشنبه ۱۸ اوت در گفتگو با بنجامین هیلگنستاک از دانشکده اقتصاد کییف نوشت که اگر اوکراین میخواست که به جریان گاز روسیه پایان دهد، میتواند هر زمان که بخواهد از داخل خاک خود این کار را انجام دهد، بنابراین دلیلی برای تصرف ایستگاه در سودژا برای این هدف خاص وجود ندارد. او به دویچه وله گفت: «اگر اوکراین می خواست ترانزیت گاز روسیه را متوقف کند، می توانست.»
انتقال گاز روسیه از طریق خاک اوکراین به اروپا تا کی ادامه خواهد داشت؟
مسکو و کییف در دسامبر ۲۰۱۹، یک قرارداد ۵ ساله ترانزیت گاز با شرکتهای دولتی «گازپروم» و «نفت و گاز» برای ترانزیت گاز روسیه از طریق اوکراین منعقد کردند.
این قرارداد در دسامبر ۲۰۲۴ منقضی میشود و کییف مدتهاست که نشان داده نمیخواهد آن را تمدید کند. روسیه میگوید تا پایان قرارداد به عرضه گاز ادامه خواهد داد.
آگهیاگر این قرارداد تمدید نشود، جریان گاز روسیه از طریق اوکراین متوقف خواهد شد. با این حال، بنجامین هیلگنستاک به دویچهوله گفت که به نظر نمیرسد به نفع اوکراین و روسیه باشد که پیش از آن موعد بخواهند عرضه را متوقف کند. او گفت: «فکر نمیکنم اگر در چهار ماه و نیم باقیمانده اتفاقی برای جریان گاز بیفتد.»
بر اساس دادههای بانک مرکزی اوکراین، کییف ۱.۵۴ میلیارد دلار (۱.۴ میلیارد یورو) در هزینه ترانزیت گاز روسیه در سال ۲۰۲۳ و ۳۹۲ میلیون دلار در سه ماه اول سال ۲۰۲۴ دریافت کرده است. هیلگنستاک اظهار داشت که این مبالغ نسبتاً ناچیز است. او افزود که اوکراین احتمالا قرارداد ترانزیت گاز را در پایان سال ۲۰۲۴ تمدید نخواهد کرد.
چرا اروپا همچنان گاز روسیه را وارد می کند؟
مایک کافین، مدیر بخش تحقیقات نفت، گاز و معدن در اندیشکده «کربن تراکر» در لندن، گفت: «در کوتاه مدت، اروپا گزینههای محدودی دارد.» او به الجزیره گفت: «در حالی که کشورهای اروپای غربی می تواند به گاز طبیعی مایع شده (الانجی) دریای شمال امیدوار باشند، اما این گزینه برای بخشهایی از اروپای مرکزی چندان ممکن نیست.»
هنگامی که جنگ در اوکراین آغاز شد، رهبران اروپایی مجبور شدند با وابستگی طولانی مدت به گاز و نفت روسیه مقابله کنند. گاز مشکل خاصی بود، زیرا در سال ۲۰۲۱ بیش از یک سوم گاز اتحادیه اروپا از روسیه تامین میشد که به ۱۵ درصد در سال ۲۰۲۳ رسید.
آگهیبر اساس گزارش مرکز غیرانتفاعی تحقیقات انرژی و هوای پاک (CREA) در هلسینکی فنلاند؛ اتحادیه اروپا ۳.۶ میلیارد یورو (۳.۹ میلیارد دلار) گاز طبیعی مایع شده (الانجی) روسیه و ۴.۸ میلیارد یورو گاز خط لوله روسیه در نیمه اول سال ۲۰۲۴ وارد کرده است.
به اینستاگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
همانطور که هم اشاره شد، خریداران اصلی گاز روسیه کشورهای مجارستان، اسلواکی و اتریش هستند.
- تقریباً تمام گاز اتریش از روسیه تامین میشود، اما وین میگوید که فعالانه در حال تلاش برای یافتن گزینههای جایگزین است.
- مجارستان و اسلواکی که هر دو روابط مستحکمی با مسکو دارند، با این وجود آنها نیز آماده توقف احتمالی واردات گاز روسیه از طریق اوکراین در پایان سال ۲۰۲۴ هستند.
- مجارستان اخیرا با ترکیه یک قرارداد گازی منعقد کرده است، اما این گاز که از طریق خط لوله ترک استریم قرار است وارد شود نیز از روسیه است.
آیا گاز روسیه آینده بلندمدتی در اروپا دارد؟
چشمانداز بلندمدت صادرات گاز روسیه به اروپا نامشخص است. با توجه به اینکه مسیر ترانزیتی اوکراین به زودی بسته می شود، انتظار میرود ترک استریم به خط لوله اصلی گاز روسیه به اروپا تبدیل شود. با این حال، ظرفیت ترک استریم محدود است.
آگهیاین باعث میشود که الانجی و انتقال آن از طریق کشتی به عنوان راه اصلی دیگر برای صادرات گاز روسیه برای رسیدن به اروپا باقی بماند. فرانسه، هلند و اسپانیا هم اکنون از بزرگترین خریداران الانجی هستند.
در عین حال، اتحادیه اروپا در اوایل سال جاری میلادی اعلام کرد که از مارس ۲۰۲۵، ترابری گاز الانجی روسیه در بنادر اتحادیه اروپا و بازصادرات آن به کشورهای ثالث را ممنوع خواهد بود.