دانشمندان هشدار میدهند که شتاب گرفتن تغییرات اقلیمی در مناطق کوهستانی، خطر وقوع «سیلابهای ویرانگر» و رویدادهای مخاطرهآمیز را به شکل قابل توجهی افزایش داده است.
تغییرات اقلیمی در سراسر جهان مناطق کوهستانی را نسبت به نواحی کمارتفاع با شدت بیشتری تحت تاثیر قرار میدهد و میلیاردها نفر را در معرض خطر قرار میدهد.
یک تحلیل گسترده از سوی دانشگاه پورتسموث نشان داده است که الگوهای دما، بارندگی و برف با «سرعتی شتابگرفته» در مناطقی چون رشتهکوه راکی، آلپ، آند و فلات تبت در حال تغییر است.
این وضعیت نه تنها بیش از یک میلیارد نفر را که اکنون برای تامین آب به برف و یخچالهای کوهستانی وابستهاند تهدید میکند، بلکه خطر «سیلابهای ویرانگر» و از دست رفتن گونهها را هم افزایش میدهد.
تغییرات اقلیمی در کوهستان
این پژوهش که در مجله Nature منتشر شده، پدیدهای با عنوان «تغییرات اقلیمی وابسته به ارتفاع» (EDCC) را بررسی میکند؛ پدیدهای که در آن تغییرات محیطی در ارتفاعات بالاتر با سرعت بیشتری رخ میدهد. این مطالعه نشان میدهد که بین سالهای ۱۹۸۰ تا ۲۰۲۰، مناطق کوهستانی به طور متوسط در هر قرن ۰.۲۱ درجه سانتیگراد سریعتر از نواحی کمارتفاع اطراف خود گرم شدهاند.
همچنین کوهستانها شاهد بارشهای غیرقابل پیشبینیتر و تغییر «قابل توجهی» از برف به باران هستند.
نویسنده اصلی این تحقیق، دکتر نیک پپین، میگوید: «کوهستانها ویژگیهای مشترک زیادی با مناطق قطبی دارند و تغییراتی با سرعت مشابه را تجربه میکنند. این به آن دلیل است که هر دو محیط به سرعت در حال از دست دادن برف و یخ هستند و دگرگونیهای عمیقی را در اکوسیستمها شاهدند. آنچه کمتر شناخته شده این است که هرچه بالاتر میروید، شدت تغییرات اقلیمی میتواند حتی بیشتر شود.»
پیامدهای «ویرانگر»
پژوهشگران هشدار میدهند که پیامدهای این پدیده بسیار فراتر از جوامع ساکن کوهستانها خواهد بود. در حال حاضر بیش از یک میلیارد نفر در سراسر جهان برای تأمین آب به برف و یخچالهای کوهستانی وابستهاند، از جمله پرجمعیتترین کشورهای جهان یعنی چین و هند که آب خود را از هیمالیا دریافت میکنند.
با کاهش سریع یخهای هیمالیا، خطر سیلابهای «ویرانگر» نیز افزایش خواهد یافت. دانشمندان هشدار میدهند که رویدادهای خطرناک اقلیمی «شدیدتر» خواهند شد.
در سال جاری، سیلابهای ناگهانی بخشهایی از پاکستان را که در غربیترین محدوده این رشتهکوه قرار دارد، درنوردید و بیش از هزار نفر را کشت و نزدیک به هفت میلیون نفر را تحت تأثیر قرار داد.
افزایش دما همچنین موجب شده درختان و حیوانات به ارتفاعات بالاتر مهاجرت کنند، اما در نهایت زمین کافی برای ادامه حیات نخواهند داشت و «از بالای کوه رانده خواهند شد».
دکتر پپین میافزاید: «در شرایطی که دیگر جایی برای رفتن باقی نمانده، گونهها ممکن است نابود شوند و اکوسیستمها بهطور بنیادی دگرگون شوند.»
این بررسی جدید بر پایه مقاله تیم تحقیقاتی در سال ۲۰۱۵ انجام شده که عوامل اصلی تغییرات اقلیمی در کوهستانها را شناسایی کرده بود. این عوامل شامل از دست رفتن برف و یخ، افزایش رطوبت جو و آلایندههای آئروسل هستند. یک دهه بعد، دکتر پپین معتقد است این مشکلات بنیادین همچنان پابرجا هستند.
او میگوید: «ما نمیتوانیم تغییرات اقلیمی کوهستانها را جدا از مسئله گستردهتر تغییرات اقلیمی حل کنیم.»
کوچک شدن یخچالهاافزایش دما همچنین باعث میشود درختان و جانوران به ارتفاعات بالاتر کوچ کنند، اما در نهایت جایی برای پیشروی باقی نمیماند و عملا «به لبه کوه رانده میشوند».
دکتر پپین میافزاید: «وقتی جایی برای رفتن باقی نماند، ممکن است گونهها از بین بروند و اکوسیستمها به طور بنیادی تغییر کنند.»
این مرور تازه بر مقاله سال ۲۰۱۵ این گروه پژوهشی بنا شده که محرکهای اصلی تغییرات اقلیمی در کوهستان را شناسایی میکرد**.** این موارد شامل کاهش برف و یخ، افزایش رطوبت جوی و آلایندههای ایروسل است.
ده سال بعد، دکتر پپین استدلال میکند که این مشکلات بنیادین همچنان باقی است. او توضیح میدهد: «نمیتوانیم تغییرات اقلیمی در کوهستان را مستقل از مسئله گستردهتر تغییرات اقلیمی حلوفصل کنیم.»
عقبنشینی یخچالها
در سوئیس، یخچالها امسال با ذوبی «عظیم» مواجه شدهاند و حجم کلی آنها سه درصد کاهش یافته است؛ چهارمین کاهش سالانه بزرگ در تاریخ ثبتشده. این کاهش به این معناست که جرم یخ در سوئیس — که بیشترین تعداد یخچال در اروپا را دارد — طی دهه گذشته یکچهارم کاهش یافته است.
ماتیاس هوس، رئیس سامانه پایش یخچالهای سوئیس (GLAMOS) گفت: «یخچالها به وضوح در حال عقبنشینی هستند و این امر ناشی از گرمایش جهانی حاصل از فعالیتهای انسانی است.»
مقامات سوئیسی پس از وقوع رویدادی فاجعهبار در ماه مه در حالت آمادهباش قرار گرفتهاند؛ زمانی که توده عظیمی از سنگ و یخ از یخچالی فرو ریخت و تقریباً تمام روستای جنوبی بلاتن را پوشاند. در این حادثه، یک چوپان ۶۴ ساله جان خود را از دست داد و روستا بهطور کامل ویران شد.
یک مانع بزرگ
کمبود دادههای هواشناسی در مناطق کوهستانی مانع بزرگی برای دستیابی به اطلاعات دقیق است و این بدان معناست که پژوهشگران ممکن است سرعت واقعی افزایش دما را کمتر از میزان واقعی برآورد کرده باشند.
بیشتر مدلهای فعلی تنها میتوانند تغییرات را در فواصل چند کیلومتری ردیابی کنند، در حالی که این مطالعه هشدار میدهد شرایط میتواند میان دامنههایی که تنها چند متر با یکدیگر فاصله دارند، «بهطور چشمگیری» متفاوت باشد.
دکتر امیلی پاتر از دانشگاه شفیلد میگوید: «بنابراین ضروری است که شاهد اقدامات فوری در زمینه تعهدات اقلیمی و بهبود چشمگیر زیرساختهای پایش در این مناطق کوهستانی آسیبپذیر باشیم.»