در فرانسه، برنامههای بیننسلی بهعنوان راهکاری اجتماعی برای کاستن از حس تنهایی سالمندان در حال گسترش است. از دعوت سالمندان به مدارس ابتدایی برای ناهار و گفتوگو با کودکان تا اجرای فعالیتهای مشترک فرهنگی و هنری، این ابتکارات با هدف تقویت پیوندهای انسانی طراحی شدهاند.
در شمال فرانسه، برخی مدارس ابتدایی و مراکز آموزشی برنامههایی را اجرا میکنند که در آن کودکان و سالمندان در فعالیتهای مشترک روزمره کنار هم قرار میگیرند. در قالب این طرحها، سالمندان به مدارس دعوت میشوند تا با کودکان ناهار بخورند، گفتوگو کنند یا در فعالیتهایی مانند آشپزی و کارهای دستی شرکت داشته باشند. هدف اصلی این برنامهها، کاهش تنهایی سالمندان و تقویت ارتباط اجتماعی میان نسلهاست.
مسئولان محلی میگویند حضور سالمندان در فضای مدرسه، بر رفتار کودکان نیز تاثیر مثبت دارد. یکی از مدیران در اینباره میگوید: «کودکان آرامتر میشوند، بیشتر گفتوگو میکنند و ارتباط واقعیتری شکل میگیرد. دیدن این تعاملها برای ما بسیار دلگرمکننده است.»
برنامههای مشترک کودکان و سالمندان چه تاثیری دارد؟
این طرحها که در ادبیات اجتماعی با عنوان برنامههای بیننسلی شناخته میشوند، به سالمندان کمک میکند از انزوای اجتماعی خارج شوند و دوباره نقش فعالتری در جامعه داشته باشند. در این برنامهها، سالمندان تنها دریافتکننده خدمات نیستند، بلکه تجربیات، مهارتها و داستانهای زندگی خود را با نسل جوان به اشتراک میگذارند و نقشی آموزشی و الهامبخش پیدا میکنند.
ژوسلین، سالمند ۷۶ سالهای که در یکی از این برنامهها شرکت میکند میگوید: «تنهایی واقعا سخت است. بودن کنار بچهها به ما انرژی میدهد؛ گاهی حتی بیشتر از بزرگترها.»
در مقابل، کودکان نیز از این ارتباط بهرهمند میشوند. آشنایی مستقیم با سالمندان به آنها کمک میکند چرخه زندگی را بهتر درک کنند، مفهوم سالمندی را بشناسند و مهارتهایی مانند همدلی، احترام و توجه به دیگران را بهصورت عملی یاد بگیرند.
این برنامهها محدود به مدارس نیستند و در شهرهای مختلف فرانسه، طرحهای متنوعی برای کاهش تنهایی سالمندان اجرا شده است. در این ابتکارات، کودکان و سالمندان در فعالیتهای فرهنگی و هنری، کارگاههای آشپزی گروهی، نشستهای کتابخوانی و گفتوگو و برنامههای اجتماعی مانند پیادهروی گروهی با هم مشارکت میکنند. هدف اصلی این طرحها بازگرداندن سالمندان به زندگی اجتماعی و ایجاد پیوندهای انسانی پایدار است.
آیا این تجربه برای ایران قابل استفاده است؟
با افزایش امید به زندگی و رشد جمعیت سالمندان در ایران، توجه به ابعاد روانشناختی زندگی این گروه سنی بیش از پیش اهمیت یافته است. پژوهشها نشان میدهد که تمرکز صرف بر مراقبتهای جسمی کافی نیست و عوامل اجتماعی و روانی نقش تعیینکنندهای در کیفیت زندگی سالمندان دارند.
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
حضور سالمندان در فعالیتهای اجتماعی و تعامل مستقیم آنها با نسل جوان، میتواند به کاهش علائم افسردگی، افزایش اعتمادبهنفس و کاهش احساس انزوا کمک کند. تجربه فرانسه نیز نشان میدهد که مقابله با تنهایی سالمندان محدود به خدمات درمانی نیست؛ ایجاد ارتباط روزمره و سازمانیافته میان کودکان و سالمندان میتواند بهعنوان راهکاری اجتماعی، کمهزینه و مؤثر، هم کیفیت زندگی سالمندان را بهبود بخشد و هم همبستگی اجتماعی را تقویت کند. این رویکرد در سالهای اخیر توجه بسیاری از سیاستگذاران اجتماعی را به خود جلب کرده است.