جیمی کارتر، سیونهمین رئیسجمهور ایالات متحده، در سالهای ریاست جمهوری خود با چالشهای بسیاری روبهرو شد اما بدون شک اشغال سفارت آمریکا در تهران و بحران گروگانگیری مهمترین رویدادی بود که به جایگاه سیاسی او ضربه وارد کرد.
این آسیب به حدی بود که به اعتقاد ناظران سرنوشت او در انتخابات ریاستجمهوری سال ۱۹۸۰ را تغییر داد و باعث پیروزی رقیبش رونالد ریگان شد.
در روز ۱۳ آبان ۱۳۵۸ گروهی موسوم به «دانشجویان پیرو خط امام» سفارت ایالات متحده در تهران را اشغال کردند و ۶۶ دیپلمات آمریکایی را به گروگان گرفتند.
این اقدام با درخواست آنها برای استرداد محمدرضا پهلوی، شاه سابق ایران که در ایالات متحده تحت درمان بود، همراه شد.
دولت کارتر با وجود فشارهای داخلی و خارجی با تحویل شاه به ایران مخالفت کرد. محمدرضا پهلوی در نهایت در دسامبر ۱۹۷۹ آمریکا را ترک کرد اما بحران گروگانگیری همچنان ادامه یافت.
هرچند ایران ۱۴ نفر از گروگانها را آزاد کرد، ۵۲ دیپلمات دیگر تا ۲۰ ژانویه ۱۹۸۱ یعنی روزی که کارتر کاخ سفید را ترک کرد در اسارت باقی ماندند.
عدم موفقیت دولت کارتر در مذاکرات برای آزادی گروگانها و شکست عملیات نظامی «پنجه عقاب» در ۵ اردیبهشت ۱۳۵۹ به اعتبار سیاسی کارتر آسیب جدی وارد کرد.
در جریان این عملیات، که با هدف آزادسازی گروگانها از طریق طبس انجام شد، هشت سرباز آمریکایی کشته شدند. شکست این عملیات نه تنها از نظر نظامی یک ضربه سنگین به حساب میآمد، بلکه استعفای سایروس ونس وزیر خارجه دولت کارتر را نیز در پی داشت.
سایروس ونس به دلیل مخالفت با این عملیات از سمت خود کنارهگیری کرد، که خود نشانهای از اختلافات داخلی در دولت کارتر بود.
در انتخابات سال ۱۹۸۰ کارتر در برابر رونالد ریگان نامزد حزب جمهوریخواه که با شعار «آمریکایی قویتر» به میدان آمده بود شکست خورد. ناظران ناکامی کارتر در حل بحران گروگانگیری را یکی از عوامل باخت او به رونالد ریگان میدانند.
سالها پس از ترک کاخ سفید جیمی کارتر در سال ۲۰۱۴ در مصاحبهای با شبکه سیانبیسی درباره بحران گروگانگیری و تصمیمات دشواری که در دوران ریاست جمهوریاش گرفت، صحبت کرد.
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
او در این مصاحبه گفت: «من میتوانستم دوباره انتخاب شوم اگر علیه ایران اقدامی نظامی انجام میدادم. این کار نشان میداد که من قوی، قاطع و مرد هستم».
جیمی کارتر اضافه کرد: «من میتوانستم ایران را با سلاحهایی که داشتیم از نقشه محو کنم. اما در این فرایند بسیاری از انسانهای بیگناه کشته میشدند و این احتمالاً شامل گروگانها هم میشد. به همین دلیل من در برابر تمام این توصیهها ایستادگی کردم و در نهایت همه دعاهایم مستجاب شد و تمامی گروگانها سالم و آزاد به خانه بازگشتند.»
جیمی کارتر بعدها در نامهای در پاسخ به کسانی که وی را به نشان دادن ضعف متهم میکردند، به دستاوردهایش اشاره کرد و نوشت: «حقیقت این است که آمریکا در دوران ریاستجمهوری من وارد جنگ نظامی نشد، اما من این را نشانه ضعف نمیدانم و برای آن عذرخواهی لازم نمیبینم.»
منتقدان کارتر در مقطع زمانی گروگانگیری، بحران ایران را بهعنوان نشانهای از ضعف او توصیف کردند و این تصویر در اذهان عمومی باقی ماند. امری که در شکست او در انتخابات نقش بازی کرد.
وی یک بار در مصاحبهای در سال ۲۰۱۵ درباره بزرگترین پشیمانی دوران ریاستجمهوریاش گفت: «کاش یک هلیکوپتر دیگر میفرستادم تا گروگانها را نجات دهد و من دوباره انتخاب میشدم.»