پس از حمله موشکی ایران به اسرائیل در یکم اکتبر، گمانه‌زنی‌هایی مبنی بر اینکه اسرائیل ممکن است تاسیسات هسته‌ای ایران را هدف قرار دهد، افزایش یافت، کما اینکه اسرائیل از مدت‌ها قبل هم به آن اشاره می‌کرد.
آگهی
سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه روز پنج‌شنبه ۱۷ اکتبر (۲۶ مهر ۱۴۰۳) اعلام کرد که کشورش به اسرائیل هشدار می‌دهد که «فکر حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران هم به سرش نزند.»
خبرگزاری تاس به نقل از آقای ریابکوف نوشت: «ما بارها هشدار داده‌ایم و همچنان به آن هشدار می‌دهیم و اخطار می‌دهیم که حتی به صورت فرضی احتمال حمله به تأسیسات هسته‌ای و زیرساخت‌های هسته‌ای (ایران) را در نظر نگیرد.»
ریابکوف تاکید کرد که چنین اقدامی «این یک تحول فاجعه‌بار و نفی کامل همه اصول موجود در زمینه تضمین ایمنی هسته‌ای خواهد بود.»
مشخص نیست مسکو به چه شکلی و با چه لحنی چنین پیامی را به اسرائیل رسانده است.
روسیه در بحران کنونی خاورمیانه
رسانه دولتی تاس روسیه همچنین به نقل از ریابکوف گفته است که مسکو بدون توجه به سطح تنش در منطقه، دائماً با ایران در تماس است.
در بحران کنونی خاورمیانه، روسیه از ایران و اسرائیل خواسته است تا خویشتنداری کنند. دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین در دوم اکتبر (۱۱ مهر) به خبرنگاران گفت: «ما از همه طرف ها می‌خواهیم تا در برابر آنچه در حال رخ دادن است، خویشتنداری کنند.»
روسیه از زمان آغاز تهاجم به اوکراین، روابط خود را با جمهوری اسلامی تقویت کرده و در حال آماده شدن برای امضای یک قرارداد مشارکت بزرگ با تهران است.
مسعود پزشکیان، رئیس جمهوری ایران و ولادیمیر پوتین، همتای روس خود روز ۱۱ اکتبر (۲۰ مهر) در حاشیه اجلاس منطقه‌ای در عشق‌آباد با یکدیگر دیدار کردند. دیدار این دو رهبر سیاسی در شرایطی انجام شد که ایران به دلیل فروش موشک به روسیه با تحریم‌های جدی از جمله تحریم خطوط هوایی ایران‌ایر مواجه شده است. تهران فروش موشک به روسیه را تکذیب می‌کند و می‌گوید پهپادهای شاهد را هم پیش از آغاز جنگ در اختیار مسکو قرار داده است.
روسیه و احتمال وقوع یک جنگ گسترده‌تر بین ایران و اسرائیل
هنوز مشخص نیست که روسیه برای حمایت از ایران در صورت وقوع یک جنگ گسترده‌تر بین ایران و اسرائیل چه واکنشی نشان خواهد داد. نزدیک به یک میلیون نفر از مردم روس‌تبار در اسرائیل زندگی می‌کنند.
رئیس جمهوری جدید ایران قول داده است که در اجلاس بریکس در روسیه که قرار است از ۲۲ تا ۲۴ اکتبر (۱ تا ۳ آبان) در شهر کازان برگزار شود، قرارداد همکاری راهبردی با مسکو را نهایی کند.
انتظار می رود این قرارداد جایگزین معاهده همکاری ۱۰ ساله امضا شده در سال ۲۰۰۱ شود که هر پنج سال یکبار تمدید می شود که آخرین بار در سال ۲۰۲۱ تمدید شده است.
هدف توافق آتی روسیه و ایران به رسمیت شناختن «ماهیت جامع استراتژیک» مشارکت آن‌ها است، اگرچه که این مشارکت قرار نیست یک اتحاد نظامی رسمی بین ایران و روسیه ایجاد کند.
این تمایز بسیار مهم است، به ویژه با توجه به سنت دوران پساشوروی که بر پایه آن، مسکو حتی به اتحادهای رسمی نظامی نیز پایبند نیست.
به عنوان مثال، با وجود معاهده امنیت دسته جمعی (۱۹۹۴)، روسیه از استقرار نیروها در جنوب قرقیزستان در جریان کشتارهای ضد ازبک پس از انقلاب ۲۰۱۰، امتناع ورزید.
به همین ترتیب، روسیه در طول جنگ دوم قره باغ کوهستانی در سال ۲۰۲۰ در ارائه کمک نظامی به ارمنستان ناکام ماند.
در طرف مقابل نیز، سایر شرکت کنندگان در معاهده امنیت جمعی (به استثنای بلاروس و رئیس جمهور آن، الکساندر لوکاشنکو، البته با ملاحظات خاصی) از روسیه در درگیری با اوکراین حمایت نکردند.
عمیق، بلندمدت و استراتژیک
گفتگوها درباره اتحاد احتمالی نظامی روسیه و ایران در پی دیدار سرگئی شویگو، دبیر فعلی شورای امنیت روسیه که وزیر دفاع اسبق روسیه نیز بود، با مسعود پزشکیان، رئیس جمهور تازه انتخاب شده ایران و سردار سرتیپ محمد باقری، فرمانده نیروهای مسلح ایران در پنجم اوت تشدید شد.
باقری به شویگو گفت که روابط دو کشور «عمیق، بلندمدت و استراتژیک» است و در دولت جدید ایران گسترش خواهد یافت. شویگو گفت: ما آماده همکاری کامل با ایران در زمینه مسائل منطقه هستیم. پس از این دیدار، اخباری مبنی بر تحویل سامانه‌های پدافند هوایی روسیه به ایران منتشر شد.
بدبینی تاریخی
با این حال، در ایران شک و تردیدهایی نسبت به همسویی مسکو وجود دارد. در واقع، بسیاری به یاد دارند که روسیه در گذشته از تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران و ادعاهای امارات عربی متحده درباره جزایر سه گانه در خلیج فارس که از دهه ۱۹۷۰ میلادی دوباره تحت حاکمیت ایران قرار گرفت، حمایت کرده است.
مسکو همچنین در مذاکرات سال ۲۰۲۲ که با تهاجم تمام عیار روسیه به اوکراین متوقف شد، از احیای برجام جلوگیری کرد. در آن زمان، سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه خواسته‌های جدیدی را مطرح کرد و تاکید کرد که هرگونه تحریم آمریکا علیه روسیه بر سر اوکراین نباید بر روابط اقتصادی و سرمایه‌گذاری بین روسیه و ایران که در برجام مشخص شده‌اند، تأثیر بگذارد.
اخیرا، روسیه با نادیده گرفتن منافع ایران در قفقاز جنوبی و حمایت از ایجاد کریدور بین آذربایجان و ترکیه که مرز زمینی ایران با ارمنستان را قطع می‌کند، خشم ایرانیان را برانگیخته است.
اسرائیل و کشورهای غربی مدت‌هاست که گمان می‌کنند که ایران مخفیانه در حال ساخت سلاح هسته‌ای تحت پوشش برنامه انرژی هسته‌ای غیرنظامی خود است؛ ادعایی که تهران همواره آن را رد می‌کند.
دفتر نخست وزیر بنیامین نتانیاهو روز سه‌شنبه در بیانیه‌ای اعلام کرد که اگرچه اسرائیل توصیه‌های ایالات متحده از جمله احتیاط در مورد حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران را در نظر خواهد گرفت، اما در نهایت بر اساس منافع ملی خود عمل خواهد کرد.
این بیانیه با مقاله‌ای در واشنگتن پست همراه بود که در آن گزارش شد که نتانیاهو به دولت جو بایدن اطلاع داده است که حملات احتمالی اسرائیل به جای تأسیسات هسته‌ای یا نفتی، بر اهداف نظامی ایران متمرکز خواهد بود.