در حالی که قرار است جهان بر سر گام‌های بعدی خود در راه مبارزه با تغییرات آب‌وهوایی به بحث و تبادل نظر بنشیند، هر کشوری نگرانی‌ها و منافع خاص خود را در این زمینه دارد و نمایندگان کشورها امیدوارند در نشست تغییرات اقلیمی امسال بخشی از این دغدغه‌ها را مطرح کنند.
آگهیدر این قبیل نشست‌های اقلیمی که توسط سازمان ملل متحد برگزار می‌شود، مذاکرات تنها زمانی به نتیجه می‌رسد که حمایت یکپارچه همه کشورهای حاضر را در بربگیرد. اما رسیدن به اجماع در مورد مسائل اقلیمی آنچنان هم آسان نبوده و چالشی دلهره‌آور به حساب می‌آید.
در اینجا به برخی از منافع بازیگران اصلی و بلوک بندی‌های حاضر در نشست اعضای کنوانسیون سازمان ملل درباره چارچوب تغییرات اقلیمی که بیشتر به عنوان «کنفرانس کوپ ۲۸ / COP28» نامیده می‌شود، اشاره خواهد شد.
کنفرانس آب و هوایی سازمان ملل امسال قرار است از ۳۰ نوامبر به میزبانی شهر دبی برگزار شود.
چین، دومین اقتصاد جهانی که هنوز در حال توسعه است
کشور چین با ظرفیت گسترده‌ای که در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر دارد و همچنین با استفاده فزاینده‌ای که از زغال سنگ می‌کند، چه در زمینه انرژی‌های پاک و چه در زمینه انرژی‌های اصطلاحا کثیف در جهان یکه‌تاز است.
چین سالانه مسئول انتشار نزدیک به ۳۰ درصد از آلاینده‌های جهانی است و بزرگترین تولید کننده گازهای گلخانه‌ای در جهان به حساب می‌آید.
البته این کشور خودش نیز از تأثیرات تغییرات آب و هوایی همچون موج گرما و سیل، و همچنین خشکسالی شدید رنج می‌برد.
استدلال پکن در چهارچوب مذاکرات اقلیمی این است که کشورهای توسعه‌یافته و ثروتمندی مانند ایالات متحده باید به عنوان بزرگترین تولیدکننده دی‌اکسید کربن در تاریخ، زودتر و سریع‌تر از سایرین در سیاست‌های اقلیمی و مالی گام بردارند.
چین با وجود داشتن دومین اقتصاد بزرگ جهان پس از ایالات متحده، خود را به عنوان یک کشور در حال توسعه در مذاکرات اقلیمی قلمداد می‌کند.
ایالات متحده، بزرگترین تولیدکننده نفت و گاز جهان
ایالات متحده آمریکا، در حالی که به عنوان دومین تولیدکننده گازهای گلخانه‌ای جهان در نشست امسال کوپ-۲۸ شرکت می‌کند که حدودا یک سال از ارائه مشوق یارانه‌ای ۳۶۹ میلیارد دلاری آن برای وسایل نقلیه الکتریکی و سایر محصولات سبز می‌گذرد. انتظار می‌رود که آمریکا ذیل «قانون کاهش تورم»، ظرفیت انرژی پاک خود را تا سال ۲۰۳۰ تا سه برابر افزایش دهد.
ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا اکنون از دیگر اعضا می‌خواهند تا آن‌ها نیز به وعده سه برابر کردن ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر در همین دهه میلادی بپیوندند.
علاوه بر این، ایالات متحده که خود بزرگترین تولیدکننده نفت و گاز جهان است، از بند حذف تدریجی استفاده از سوخت‌های فسیلی که عامل انتشار گاز دی‌اکسید کربن است حمایت می‌کند.
از آنجائی که واشنگتن در سال جاری میلادی دیگر وعده پرداخت پول نقد را به سازمان ملل متحد در حوزه آب و هوایی نداده است، پیش‌بینی می‌شود در نشست امسال، نمایندگان ایالات متحده برای تامین مجدد مالی در حوزه آب و هوا تحت فشار قرار بگیرد.
ایالات متحده آمریکا در عوض از ایجاد یک صندوق جدید برای کمک به کشورهای فقیرتر در جهت مقابله با آسیب‌های ناشی از آب و هوا حمایت کرده اما تصریح می‌کند که هیچ کشوری ملزم به مشارکت در آن نخواهد بود.
اتحادیه اروپا؛ متحد جزیره‌های کوچک
موضع ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا در مذاکرات کوپ-۲۸ یکی از جاه طلبانه‌ترین‌ها مواضع بین اعضا است. این بلوک برای سه برابر کردن ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر، حذف تدریجی سوخت‌های فسیلی، پایان دادن به ساخت نیروگاه‌های جدید زغال سنگی و تامین برق با منابع تجدیدپذیر، آن هم در مدت زمان همین دهه میلادی تلاش خواهد کرد.
اتحادیه اروپا علاوه بر این ها، از کشورها می‌خواهد که توافق کنند تا از فناوری‌های وابسته به سوخت‌های فسیلی فقط به میزان کمی استفاده شود. این موضوع به چالشی بین اتحادیه اروپا و کشورهایی تبدیل شده است که به سوخت‌های فسیلی متکی هستند و فناوری‌های وابسته به سوخت فسیلی را راهی برای پیشرفت خود می‌دانند.
در مذاکرات اقلیمی سازمان ملل، بلوک اتحادیه اروپا به طور سنتی با کشورهای جزیره‌ای کوچکی که در برابر تغییرات آب و هوایی آسیب‌پذیر هستند متحد است، و همین موضوع باعث شده تا اتحادیه اروپا بر سر جزئیات صندوق رسیدگی به خسارات آب و هوایی با متحدان خود اختلاف داشته باشد.
به عبارتی، اتحادیه اروپا از چین و سایر اقتصادهای بزرگ می خواهد که به صندوق برنامه‌ریزی شده برای این موضوع، پرداخت‌هایی داشته باشند که پکن با آن مخالف است.
بریتانیا؛ ادامه دهنده اکتشاف نفت و گاز و متعهد به اهداف
علیرغم خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۰، بریتانیا با درخواست‌هایی مشابه به درخواست‌های اتحادیه اروپا - از جمله حذف تدریجی سوخت‌های فسیلی و سه برابر کردن انرژی‌های تجدیدپذیر - به نشست امسال کوپ-۲۸ می‌آید.
آگهیبا این حال، لندن با تضعیف برخی سیاست‌های سبز و تصویب ۲۷ مجوز برای اکتشاف نفت و گاز در سال جاری میلادی، برخی از دیپلمات‌های آب‌وهوایی را نگرانی کرد.
دولت بریتانیا مدعی است که با این وجود باز هم در مسیر دستیابی به اهداف آب و هوایی خود است.
کشورهای پایه
برزیل، آفریقای جنوبی، هند و چین بلوک کشورهای پرجمعیت و به سرعت در حال توسعه را تشکیل می‌دهند. هر یک از این چهار کشور از طریق کنوانسیون سازمان ملل درباره چارچوب تغییرات اقلیمی (UNFCCC) و در قالب مفهوم «مسئولیت‌های مشترک اما متمایز» تقاضای تامین مالی و عدالت بیشتر را دارند، به این معنی که کشورهای ثروتمندی که از نظر تاریخی بیشترین میزان انتشار دی اکسید کربن را داشته‌اند باید برای رسیدگی به این مشکل بیشتر تلاش کنند.
- هند سال گذشته پیشنهاد داد که توافق کاهش تدریجی استفاده از زغال سنگ باید کاهش استفاده از نفت و گاز را هم شامل شود. این کشور حمایت بیش از ۸۰ کشور را در این زمینه به دست آورد، اما عربستان سعودی و سایر تولیدکنندگان نفت و گاز مانع تصویب آن شدند.
- برزیل مذاکرات در مورد مقررات بازارهای اعتباری در حوزه کربن را پیش کشیده است و از طریق آن قصد دارد از جنگل‌های وسیع خود درآمدزایی کند.
- آفریقای جنوبی نیز در سال ۲۰۲۱ در توافقی با اتحادیه اروپا، ایالات متحده و سایر کشورها موفق شد ۸.۵ میلیارد دلار کمک هزینه برای گذار از زغال سنگ و حرکت به سمت انرژی های تجدیدپذیر دریافت کند.
اما این کشور در حال حاضر با بدترین بحران خود در زمینه تامین برق مواجه است و با خاموشی‌های مکرر برق و دست و پنجه نرم با کارخانه‌های فرسوده زغال‌سنگ که مکرراً خراب می‌شوند رو برو است.
گروه ۷۷ به علاوه چین
این اتحاد که متشکل از ۷۷ کشور در حال توسعه به علاوه چین است، می‌خواهد که کشورهای ثروتمند نسبت به کشورهای فقیرتر مسئولیت ببیشتری در کاهش دی‌اکسید کربن داشته باشند.
آگهییک سوال کلیدی در نشست امسال این خواهد بود که آیا این گروه ۷۷ کشوری در کنار هم می‌مانند؛ چراکه کشورهای کوچکتر به دنبال اقدامات فوری آب و هوایی هستند، حال آن که اعضای بزرگتری مانند چین نسبت به کاهش سریع آلاینده‌ها محتاط هستند.
گروه مذاکره‌کنندگان آفریقایی
کشورهای آفریقایی در نشست امسال کوپ-۲۸ به دنبال تامین مالی برای سرعت بخشیدن به پروژه‌های انرژی‌های پاک در کشورهای خود هستند.
برخی از کشورهای آفریقایی از جمله کنیا، اتیوپی و سنگال از ایده حذف تدریجی سوخت فسیلی حمایت کرده‌اند. اما دیگران مانند موزامبیک می خواهند ذخایر گاز خود را توسعه دهند تا هم ظرفیت تولید خود را بالا ببرد و هم جوابگوی نیازهای گاز اروپا باشد.
گروه مذاکره‌کنندگان آفریقایی می‌گوید، هرگونه معامله برای حذف تدریجی سوخت‌های فسیلی باید به کشورهای فقیر اجازه دهد تا در کوتاه‌مدت اندوخته‌ای را برای جلوگیری از کمبود انرژی فراهم کنند.
اتحاد کشورهای جزیره‌ای کوچک
این اتحاد که با نام اختصاری AOSIS شناخته می‌شود، نماینده کشورهایی است که به طور نامتناسبی در برابر اثرات آب و هوایی از جمله افزایش سطح دریا آسیب پذیر هستند.
آگهیآسیبهای مستقیمی که این گروه از تغییرات اقلیمی دیده‌اند به اعضای آن موقعیتی تأثیرگذار در مذاکرات کوپ می دهد. از جمله اولویت های مذاکرات کوپ شامل تأمین مالی ضرر و زیان و حذف تدریجی استفاده از سوخت فسیلی برای محدود نگه داشتن گرمایش جهانی به ۱.۵ درجه سانتیگراد است.
گروه کشورهای کمتر توسعه یافته
۴۶ کشور این گروه در برابر تغییرات اقلیمی بسیار آسیب پذیر هستند اما سهم کمی در آن داشته‌اند. جدای از درخواست برای رسیدگی به ضرر و زیان‌هایشان، کشورهای این گروه از کشورهای ثروتمند می خواهند تا منابع مالی خود را برای سازگاری با آب و هوا دو برابر کنند.
باید دید که آیا اعضای شرکت کننده در کوپ ۳۸ در کشور امارات عربی متحده به اجماع بر سر موضوعات دست خواهند یافت.