چرا اتحادیه اروپا پس از ۵۰۰ روز بازداشت دیپلمات سوئدی را رسانه‌ای کرد؟ پس از گذشت یکسال از آغاز جنبش زن، زندگی، آزادی سیاست این اتحادیه در قبال ایران چگونه است و مردم در کجای این سیاست قرار دارند؟ با برنار گتا، معاون کمیسیون حقوق بشر پارلمان اروپا در این‌باره گفتگو کردیم.
آگهییورونیوز: چرا اتحادیه اروپا برای رسانه ای کردن موضوع بازداشت یوهان فلوردوس، دیپلمات سوئدی ۵۰۰ روز صبر کرد؟ دلیل آن ملاحظات سیاسی و ثمر بخش بودن مذاکرات با ایران بود یا درخواست خانواده زندانی؟
برنار گتا: فکر می‌کنم دو توضیح وجود دارد. اول آن‌که خانواده آقای فلوردوس بسیار محتاط و خیلی هم وحشت زده بودند. ما هم می‌توانیم واکنش آن‌ها را درک کنیم. البته که آن‌ها دلایل زیادی برای هراس نسبت به وضعیت پسر و برادرشان داشتند. توضیح دوم آن‌که، در چنین شرایطی به نفع همه یعنی خانواده، سوئد و در این مورد اتحادیه اروپا است که مذاکرات پنهانی انجام شود. زیرا اگر همه‌چیز روی میز باز، شفاف و زنده باشد، انجام هیچ‌مذاکره‌ای امکان‌پذیر نیست.
یورونیوز: پس اگر بهتر است مذاکرات مسکوت باشد، چرا اکنون موضوع رسانه‌ای شد؟
برنار گتا: نمی‌دانم که آیا علنی کردن این موضوع یک تصمیم بود یا نه. شاید نشت اطلاعاتی بود و شاید هم نشت اطلاعات سازمان یافته. نمی‌دانم. اما در هر صورت بسیار دشوار است که پس از نزدیک به ۱۵ ماه چنین موضوعی را مسکوت نگه دارید. پس در این مورد نشت اطلاعاتی رخ داده است.
یورونیوز: چند اروپایی یا دوتابعیتی با تابعیت یکی از کشورهای اروپایی درحال حاضر در ایران زندانی هستند؟
برنار گتا: پاسخ به این پرسش بسیار دشوار است، زیرا به دلایلی که پیشتر درباره آن‌ها صحبت کردیم بسیاری موارد محرمانه است. اما با توجه به آمار سازمان‌های حقوق بشری و دولت‌های درگیر، حدود ۱۲ تا ۱۵شهروند خارجی در حال حاضر توسط مقامات ایرانی گروگان گرفته شده‌اند.
یورونیوز: آیا شما بعنوان نماینده پارلمان اطمینان دارید که موردی مشابه پرونده آقای فلوردوس مسکوت نمانده باشد؟
برنار گتا: نه، برای من بسیار دشوار است که چنین چیزی را به شما بگویم. زیرا یک عضو پارلمان اروپا جزئیات را درباره مذاکرات و شرایط نمی‌داند. و من از این موضوع متحیر نیستم. دلیلش را می‌دانم و برای من بسیار منطقی است.
یورونیوز: یکسال از جان‌باختن مهسا امینی می‌گذرد، روابط امروز اروپا و ایران نسبت به یکسال گذشته چه تفاوتی کرده است؟
برنار گتا: احساس عمیق خشم و همبستگی با زنان ایرانی وجود دارد. به هرصورت بسیاری از نمایندگان پارلمان می‌خواهند جایزه بعدی ساخارف را به زنان ایرانی اهدا کنند و ما در این مورد تصمیم خواهیم گرفت. منظور من این است که پارلمان طی هفته‌ها یا ماه‌های آینده در این مورد تصمیم خواهد گرفت. من هم به شخصه از اهدای این جایزه به زنان ایرانی حمایت می‌کنم. و احتمال بالایی هم می‌بینیم که آنان این جایزه را کسب کنند.
یورونیوز: اولویت در چیست؟ دفاع از ارزش‌های اروپایی و حقوق بشر یا منفعت‌های اقتصادی و ژئوپولتیک؟
برنار گتا: مسائل اقتصادی در رابطه با ایران چندان بزرگ نیست. اما البته، باید تعادلی سخت و رنج‌آور را میان ملزومات ژئوپولتیک و دفاع از حقوق بشر و در این مورد مشخصا حقوق زنان برقرار سازیم.
یورونیوز: آزاد شدن بخشی از دارایی‌های تهران که با چراغ سبز مستقیم واشنگتن، چه تاثیری می‌تواند بر ادامه راه داشته باشد؟ چرخش در سیاست جمهوری اسلامی را تا چه حد واقعی و پایدار می‌بینبد؟
برنار گتا: به نظر من تغییری در سیاست ایران به وجود آمده است. در وهله اول چون آن‌ها به چین و روسیه پوتین نزدیک و نزدیک‌تر شده و می‌شوند. دلیل دوم آن‌که، آن‌ها اساسا روند نرمش را در قبال عربستان و دیگر پادشاهی‌های خاورمیانه اتخاذ کرده‌اند. در نتیجه، وضعیت بسیار سریع در حال تحول و رسیدن به پیکر‌بندی جدیدی است.
یورونیوز: تاثیر آزادسازی دارایی ایران با چراغ سبز واشنگتن بر ادامه راه چیست؟
برنار گتا: پیش از همه مساله گروگان‌ها در میان است، اما مطمئنا این تنها جنبه مساله نیست. به طور کلی واشنگتن و اتحادیه اروپا نمی‌خواهند ایران به روسیه پوتین نزدیک‌تر شود و در نتیجه نوعی رقابت در اغوای سیاسی ایران به وجود آمده است و این توازنی ناخوشایند و دشوار است که باید آن را میان ضرورت‌های ژئوپلیتیکی و اخلاقی حفظ کنیم.
یورونیوز: درباره اغوای سیاسی ایران صحبت کردید. این موضوع چه تاثیری بر زندگی مردم خواهد گذاشت؟
برنار گتا: پاسخ به این مساله دشوار است، اما فرض کنید عادی‌سازی روابط میان ایران و عربستان واقعا محقق شود، منظورم این است که مستحکم و ماندگار باشد. فکر نمی‌کنم این موضوع ضرری به رابطه ایران با ایالات متحده و اتحادیه اروپا برساند. این یک پیشرفت است. باید در نظر داشته باشیم که رژیم ایران درواقع بسیار ضعیف شده است. این شورش را در نظر داشته باشیم، شورش زنان علیه حکومت یکسال پس از آغازش هنوز ادامه دارد. می‌دانید البته شورش‌های بسیاری در ایران هر پنج شش سال یک‌بار روی داده و هیچ‌کدام از آن‌ها این‌چنین دوام نیاورده است. در حال حاضر شکاف عمیقی میان نسل جوان و رژیم ایران وجود دارد. نه تنها زنان، البته که زنان در این جنبش شاخصند اما به طور کلی از نسل جوان صحبت می‌کنم. چنین شکافی در زمان انتخابات خاتمی هم مشخص بود اما اکنون نه واضح بلکه واقعیت حقیقی کشور است و حتی تندرو‌های رژیم هم باید آن را مدنظر قرار دهند.
آگهییورونیوز: منتفع اصلی این کاهش تنش‌ها با اتحادیه اروپا کیست؟ جمهوری اسلامی، مردم و یا هردو؟
برنار گتا: ، ما به این امر امیدواریم. امیدواریم تنش‌ها میان تهران و بروکسل کاهش یابد اما تاکنون چنین چیزی رخ نداده است. می‌دانید، وقتی تنش کاهش می‌یابد، همه منتفع می‌شوند. در این مورد مردم ایران بیش از اروپایی‌ها منتفع خواهند شد. و بیایید به آن امیدوار باشیم. اما هنوز اتفاق نیفتاده است. به یاد داشته باشیم که دیپلمات ما هنوز گروگان رژیم ایران است و او همانطور که پیشتر هم گفتیم تنها گروگان نیست.
یورونیوز: بله البته، اما همین حالا درباره اغوای سیاسی ایران سخن گفتید.
برنار گتا: نه، من به شما گفتم که اتحادیه اروپا و ایالات متحده نمی‌خواهند مسکو بیش از این به ایران نزدیک شود. منظورم نزدیک‌تر از امروز است. در نتیجه ما تلاش کردیم-و به درستی هم این کار را کردیم-که رقابتی با روسیه ایجاد کنیم و بتوانیم رژیم اسلام‌گرای تهران را متقاعد سازیم که به نفع هیچ‌کس، حتی رژیم ایران نیست که از اکنون به روسیه نزدیک‌تر شود. به هر حال این اتفاق هنوز نیفتاده است.
یورونیوز: چشم انداز روابط بروکسل و تهران را چگونه می بینید؟ چند ماه پیش بود که روبرتا متسولا، رئیس پارلمان اروپا قاطعانه طی سخنانی از قطع مناسبات دیپلماتیک با هیات‌های نمایندگی جمهوری اسلامی خبر داد. آیا این موضوع توانست تغییری در دیدگاه تهران بوجود اورد؟
آگهیبرنار گتا: نه، این موضوع سمبلیک بود. بیانیه‌ای خیلی مهم اما کاملا سمبلیک بود. و در آن زمان این اقدام زوال چهره نظام ایران را در محضر اعضای پارلمان اروپا به نمایش گذاشت. تصویر حکومت ایران در بین اعضای پارلمان اروپا بسیار بسیار ضعیف است. اما این موضوع نه فقط به خاطر گروگان‌ها، بلکه عمدتا به دلیل سرکوب زنان چنین شده است.
یورونیوز: حاضرید در راس یک هیات دیپلماتیک برای احقاق حقوق ملت با سفر به تهران با مقامات ایرانی رایزنی کنید؟ اگر آری پیام اصلی شما چه خواهد بود؟
برنار گتا: برای این‌کار باید ویزا گرفت و اخذ ویزای ایران چندان آسان نیست.
یورونیوز: فرض کنید ویزا گرفتید.
برنار گتا: بگذارید اول ویزا بگیرم بعد.
آگهییورونیوز: آیا شخصا تمایلی به این کار دارید؟
برنار گتا: من همیشه طرفدار گشایش مباحثه‌ام و این موضوع تلاش مثبتی است. اما متاسفانه درحال حاضر امکان‌پذیر نیست.