سال‌ها است که جمهوری اسلامی از دیپلماسی گروگانگیری به عنوان ابزار چانه‌زنی در سیاست خارجی خود استفاده می‌کند. در حال حاضر پانزده شهروند اروپایی در زندان‌های ایران به سر‌می‌برند با توجه به اعدام دو شهروند دوتابعیتی ایرانی-اروپایی در چند وقت اخیر، گویا حکومت ایران بیش از پیش بر این سیاست مصر است.
آگهی«بنژامن بری‌یر» و «برنارد فیلن»، دو شهروند فرانسوی روز جمعه، ۱۲ مه از زندان‌های ایران آزاد شدند اما همچنان پانزده اروپایی دیگر در ایران محبوسند. برنارد فیلن علاوه بر شهروندی فرانسه، تابعیت ایرلندی نیز دارد.
رافائل شنوی-ازان، رئیس سازمان غیرانتفاعی «همه باهم دربرابر مجازات اعدام» می‌گوید: «در زندان‌های ایران نماینده‌ای از همه ملیت‌های اروپایی حاضر است. شهروندان بریتانیایی، سوئدی و فرانسوی در آن‌جا محبوسند.»
مریم کلارن، دختر ناهید تقوی، زندانی ایرانی-آلمانی که از سال ۲۰۲۰ در زندان اوین به سر می‌برد می‌گوید: «همه زندگی من از زمان بازداشت مادرم متحول شد.»
«همه را جاسوس می‌پندارند»
اگرچه ناهید تقوی، فعال حقوق بشر و معمار بازنشسته ایرانی-آلمانی در خانه‌اش در تهران بازداشت شد. اما شهروند دو ملیتی ایرانی-اروپایی بودن حتی در خارج از مرز‌های جغرافیایی وطن نیز می‌تواند مخاطره‌آمیز باشد.
آقای شنوی-ازان می‌گوید: «حکومت ایران آماده است تا برای به چنگ آوردن گروگان‌های سیاسی دست به عملیات آدم‌ربایی برون‌مرزی بزند.»
حبیب فرج‌الله چعب، شهروند ایرانی-سوئدی بود که دوسال پیش به دست ماموران اطلاعاتی جمهوری اسلامی در ترکیه ربوده شد. وی شنبه ۶ مه در حالی که به انجام عملیات تروریستی محکوم شده بود، اعدام شد.
رئیس سازمان غیرانتفاعی «همه باهم دربرابر مجازات اعدام» می‌گوید: «ایران تابعیت دوگانه ایرانی-سوئدی او را به رسمیت نشناخت. آنها تنها او را مخالفی ایرانی پنداشتند. در صورتی که آقای چعاب سوئدی بود و باید توسط کنوانسیون‌های بین‌المللی مورد حمایت قرار می‌گرفت.»
بر اساس گزارش عفو بین‌الملل که امروز منتشر شد، ۵۷۶ نفر در سال گذشته میلادی در ایران اعدام شده‌اند.
از رایج‌ترین اتهام‌ها برای بازداشت‌شدگان دو ملیتی اقدام علیه امنیت ملی و جاسوسی است. علیرضا اکبری، شهروند ایرانی-بریتانیایی بود که در ۱۶ ژانویه به جرم جاسوسی برای بریتانیا، اقدام گسترده علیه امنیت ملی و افساد فی‌الارض اعدام شد.
آقای شنوی-ازان می‌افزاید: «گویا در آن‌جا وحشتی دیوانه‌وار از جاسوسی نیز وجود دارد. آنها همه را جاسوس می‌پندارند.»
وی همچنین در رابطه با استفاده ابزاری از زندانیان دوملیتی و یا اروپایی توسط حکومت ایران می‌گوید: «متاسفانه حکومت ایران آنها را گروگان می‌گیرد. تا زمانی که اروپایی‌ها به مذاکره تن می‌دهند، این دیپلماسی گروگانگیری اثربخش است.»
« دیپلماسی گروگانگیری»
تیئری کوویل، محقق و متخصص در امور ایران در موسسه روابط بین‌الملل و استراتژیک می‌گوید: «بخشی از حکومت ایران فکر می‌کند تنها راه برای این که چیزی از غربی‌ها بگیرید این است که آنها را با گروگانها تحت فشار قرار دهید. آنها فکر می‌کنند که این‌گونه می‌توانند توازن قوا ایجاد کنند و این برایشان مفید خواهد بود.»
البته دیپلماسی گروگانگیری در سیاست ایران چیز جدیدی نیست. گروگانها در ایران از زمان «انقلاب اسلامی» به عنوان ابزار چانه‌زنی ایران استفاده شده‌اند و البته این سیاست تا حد بسیاری نیز برای حکومت ایران کارگشا بوده است.
رافائل شنوی-ازان می‌گوید: «یک بلژیکی گروگان در ایران هدف مذاکره برای آزادی اسد‌الله اسدی قرار گرفته است. متاسفانه احترام به قوانین بین‌المللی در ایران چندان محلی از اعراب ندارد.» آقای اسدی یک دیپلمات ایرانی مستقر در وین بود که به اتهام دست داشتن در عملیات تروریستس در دادگاه کیفری آنتورپ محاکمه و با رد مسونیت دیپلماتیکش به بیست سال زندان محکوم شد.
«اروپا واکنش درخوری نشان نداده است»
به نظر می‌رسد تحریم‌های اتحادیه اروپا و همچنین محکوم کردن پی در پی اقدامات خصمانه حکومت ایران تاکنون تاثیر چندانی بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی نگذاشته است.
پارلمان اتحادیه اروپا در ماه ژانویه تلاش‌هایی مبتنی بر قرار دادن نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فهرست سازمان‌های تروریستی اتحادیه اروپا انجام داد اما این اقدامات به نتیجه عملی نرسید. جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت: «این کار بدون حکم دادگاه امکان‌پذیر نیست.»
کرنلیا ارنست، رئیس هیات روابط با ایران پارلمان اروپا در گفتگو با یورونیوز گفت: «حقیقت این است که پاسخ محکمی نداشتیم. در ماه‌های گذشته بسیاری از سیاستمداران می‌گفتند که دیپلماسی سکوت بسیار مهم است و شاید بتوانیم با این سیاست پیش برویم. درست است که در برخی موارد هم موفق بوده اما نه همیشه و همه موارد. در برخی موارد به نظر من ما در اتحادیه اروپا باید صدایمان را بلند کنیم و فقط در تلویزیون حرف‌های زیبا نزنیم، بلکه اقدام کنیم. فکر می‌کنم که در بعضی موارد اقدامات خوبی انجام ندادیم و اقداماتی ممکن هستند که به آزادی افراد ختم شوند. ما باید از این امکانات استفاده کنیم.»
با این حال تئیری کوویل مذاکره را همچنان تنها راه رهایی «گروگان‌های اروپایی در ایران» می‌داند و می‌گوید: «ادامه این مذاکرات به معنای تسلیم شدن ما نیست. بلکه ما می‌خواهیم با ایجاد توازن قوا، تلاش موثری برای هدف غاییمان یعنی رهایی شهروندانمان از زندان‌های جمهوری اسلامی انجام دهیم.»
آگهیاین هدفی است که دولت فرانسه اخیرا با آزادی بنجامین بریر و برنار فلان به آن دست یافت. خواهر آقای بریر پس از آزادی او گفت: «ما عمیقا به پنج زندانی فرانسوی که همچنان در زندان‌های ایران محبوسند می‌اندیشیم و برای رهایی آنها و دیگر شهروندان اروپایی مبارزه می‌کنیم.»