رفع ممنوعیتهای تسلیحاتی از سوی متحدان ترکیه در ناتو؛ اعمال محدودیت بر گروههای مخالف ترکیه در خاک سوئد و فنلاند؛ و بهرهبرداری سیاسی اردوغان در داخل کشور
آگهیرفع ممنوعیتهای تسلیحاتی علیه آنکارا از سوی متحدان ترکیه در ناتو، اعمال محدودیت بر اعضای گروههای مخالف ترکیه در خاک سوئد و فنلاند، و بهرهبرداری سیاسی اردوغان در داخل کشور از جمله انگیزههای ترکیه برای طرح مخالفت احتمالی با عضویت سوئد و فنلاند در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) است.
رجب طیب اردوغان روز دوشنبه گفت هیئتهای سوئد و فنلاند زحمت آمدن تا آنکارا به منظور متقاعد کردن با پذیرش عضویت آنها در ناتو را به خود ندهند.
ماگدالنا اندرسون، نخست وزیر سوئد روز دوشنبه گفته بود که دولت سوئد رسماً تصمیم گرفته است تا به ناتو بپیوندد. این اقدام یک روز پس از آن روی داد که سائولی نینیسته رئیس جمهور فنلاند تصمیم هلسنکی مبنی بردرخواست عضویت در ناتو را تأیید کرده بود.
همچنین وزارت خارجه سوئد در روز دوشنبه اعلام کرده بود که مقامات عالیرتبه فنلاند و سوئد قرار است برای گفتگو و رسیدگی به مخالفتهای آنکارا به ترکیه سفر کنند.
اردوغان در واکنش به این سخنان گفت: «آنها میخواهند به ترکیه بیایند. آیا قرار است ما را متقاعد کنند؟ متأسفم ولی لازم نیست خودشان را خسته کنند.» در غیر این صورت ناتو تبدیل به «مکانی میشود که نمایندگان سازمانهای تروریستی در آن جمع شدهاند»
آنکارا معتقد است فنلاند و سوئد به افرادی پناه داده که با گروههای به زعم ترکیه «تروریستی» در ارتباط هستند. این گروهها شامل حزب کارگران کردستان ( پ.ک.ک) و گروههای شبه نظامی طرفدار فتح الله گولن متهم به تلاش برای کودتای سال ۲۰۱۶ در ترکیه هستند.
سخنگوی اردوغان روز شنبه گفته بود که ترکیه راه پیوستن سوئد و فنلاند به ناتو را نبسته است، اما خواستار تعقیب و محدود کردن اقداماتی است که از دید ترکیه تروریستی محسوب میشوند.
اردوغان روز شنبه در گفتگو با رویترز این مسائل را در حوزه امنیت ملی ترکیه تعریف کرده بود.
آیا ترکیه میتواند مانعی برای عضویت این دو کشور در ناتو باشد؟
عضویت در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) مستلزم اتفاق آرا و رضایت تمامی سی عضو این سازمان میباشد. اما ترکیه هنوز نگفته است که درخواست عضویت این کشورها را حتماً وتو خواهد کرد؛ چنانچه وزیر خارجه ترکیه شرایط زیادی برای قبول آن مطرح کرده است. از جمله اینکه این کشورها میبایست حمایت خود از «سازمانهای تروریستی» را در کشور متبوعشان برداشته و ممنوعیت صادرات تسلیحات به ترکیه را هم برطرف کنند.
درخواست های ضمنی آنکارا
رفع ممنوعیتهای تسلیحاتی ترکیه
اردوغان گفته بود که با درخواست عضویت کشورهایی که علیه ترکیه تحریم وضع کردهاند مخالفت خواهد کرد. بعد از حمله ترکیه به سوریه در سال ۲۰۱۹ فنلاند و سوئد ممنوعیتهای تسلیحاتی علیه ترکیه اعمال کردند.
پل لوین، مدیر مؤسسه مطالعات ترکیه در دانشگاه استکهلم، به یورونیوز میگوید که ترکیه وضعیت فعلی را فرصتی برای دریافت هواپیماهای جنگی اف-۱۶ و همچنین لغو تحریمهای غیررسمی در حوزه تسلیحاتی میداند. وی معتقد است ترکیه پس از دریافت سامانههای دفاعی اس-۴۰۰ از روسیه از دریافت جنگندههای اف-۱۶ محروم شد و سایر کشورهای ناتو نیز تحریمهای غیررسمی تسلیحاتی علیه ترکیه قائل هستند.
سینان اولگن، مدیر مرکز مطالعات اقتصاد و سیاست خارجی (EDAM) مستقر در استانبول با ابراز دیدگاه مشابه درخواست ترکیه برای لغو تحریمهای تسلیحاتی را مشروع توصیف میکند. آقای اولگن به یورونیوز گفت: «این که کشوری عضو ناتو باشد و همزمان علیه متحد دیگری در همان اتحاد تحریم تسلیحاتی وضع کند، چندان قابل دفاع نیست.»
اعمال محدودیت بر اعضای گروههای مخالف ترکیه
یکی از درخواستهای ترکیه استرداد اعضای گروه پ.ک.ک به ترکیه است؛ چنانچه به نقل از گزارش روز دوشنبه شبکه «تیآرتی خبر» ترکیه؛ فنلاند و سوئد مجوز استرداد ۳۳ فرد را به ترکیه ندادهاند.
ایالات متحده در سال ۱۹۹۷ پ. ک. ک را در فهرست سازمانهای تروریستی قرار داده و اتحادیه اروپا نیز آن را یک سازمان تروریستی میداند.
از نظر سرویس امنیت و اطلاعات فنلاند، تهدید پ.ک.ک در فنلاند در سطح «پایین» قرار دارد. در گزارش این سرویس آمده است که: «در فنلاند، پ.ک.ک بیشتر بر جمعآوری حمایتهای مالی متمرکز است. فعالیتهای این گروه چپ افراطی بیشتر مبتنی بر مخالفت بدون خشونت با اردوگاه راست افراطی و همکاری با فعالیتهای کردها است. در فنلاند، حمایت از خشونت در این گروه چپ افراطی به طور حداقلی است و فعالیتهای آن کلی و بیشتر در خارج از فنلاند است.»
آگهیشباهتهایی بین دیدگاه فنلاند و سوئد در مورد پ.ک.ک وجود دارد، اما به گفته سینان اولگن، مدیر مرکز مطالعات اقتصاد و سیاست خارجی (EDAM) در اینجا مشکل واقعی سوئد است. اولگن بیان میکند که ترکیه مایل است سوئد علیه پ.ک.ک فعالتر ظاهر شود و ترکیه میخواهد تا ارائه تسلیحات و تأمین مالی به یگانهای مدافع خلق موسوم به «یپگ» را نیز متوقف کند. زیرا ترکیه گروه «یپگ» را سازمانی تحت کنترل پکک میداند و از مقامات سوئدی میخواهد که با اعضای این سازمان ملاقات نکنند و از آنها حمایت عمومی نشود.»
پل لوین با تأکید بر اینکه سوئد یکی از اولین کشورهای خارجی بود که پ.ک.ک را به عنوان یک سازمان تروریستی به رسمیت شناخت، به یورونیوز گفت: در دهه ۱۹۸۰ ترورهایی در سوئد صورت گرفت و این اتفاقات باعث شد که پ.ک.ک به عنوان یک سازمان خطرناک تلقی شود و «همچنان در زمره سازمانهای تروریستی طبقهبندی میشود و اجازه فعالیت آزادانه را ندارد.»
دیاسپورای کردی در سوئد حضور زیادی دارند، اما این افراد لزوماً عضو پ.ک.ک نیستند. لوین با بیان اینکه سوئد یک مرکز مهم پناهندگی برای کسانی است که از سرکوب سیاسی فرار میکنند، لذا این پیام را میدهد که دولت استکهلم با عضویت در ناتو هم آزادی اقلیتها را در این کشور تغییر نخواهد داد.
بهرهبرداری سیاسی در داخل ترکیه
اردوغان که به اعتقاد بسیاری با دیدگاههایش در مورد رابطه بین نرخ بهره و تورم موجبات آشفتگی اقتصادی در ترکیه را فراهم آورده است، میبایست در سال ۲۰۲۳ مجدداً در رقابت انتخاباتی شرکت کند و این نظرات او میتواند تا حدی توجه رایدهندگان ملیگرای مخالف هرگونه سازش با پ ک.ک را به خود جلب کند.
آگهیناتو و ایالات متحده آمریکا خوش بین هستند که ترکیه مانعی برای عضویت فنلاند و سوئد ایجاد نخواهد کرد. آنها معتقدند که به دلیل مزیت زیادی که فنلاند و سوئد برای ناتو در حوزه دریای بالتیک ایجاد خواهد کرد اردوغان مجبور به پذیرش عضویت آنها خواهد شد.