هیچ رازی وجود ندارد که روس تخ (Rostec)، شرکت هواپیماسازی روسیه قصد داشته باشد تا جنگنده جدید نسل جدید خود با نام سوخوی «چک‌میت» (کیش‌ومات) را به بازار عرضه کند. تیزر ویدئوی روس‌تخ برای جت تک موتوره که هفته گذشته از آن رونمایی شد، خلبانانی از ویتنام، هند، آرژانتین و امارات را به تصویر کشیده است.
آگهیهیچ رازی وجود ندارد که روس تخ (Rostec)، شرکت هواپیماسازی روسیه قصد داشته باشد تا جنگنده جدید نسل جدید خود با نام سوخوی «چک‌میت» (کیش‌ومات) را به بازار عرضه کند. تیزر ویدئوی روس‌تخ برای جت تک موتوره که هفته گذشته از آن رونمایی شد، خلبانانی از ویتنام، هند، آرژانتین و امارات را به تصویر کشیده است.
پیش‌بینی می‌شود نخستین پرواز این جنگنده‌ها در سال ۲۰۲۳ عملیاتی شود.
اما «چک‌میت» که سه‌شنبه گذشته در نمایشگاه هوایی ماسک در میدان هوایی رامنسکویه در استان مسکو به نمایش گذاشته شد تمام ویژگی‌های یک هواپیمای رهگیر در ارتفاع بالای پروازی را دارد و نقش اصلی آن شکار جنگنده‌های مخفی است.
این جنگنده تقریبا شبیه اف-۳۵ از خانواده جنگنده‌های رادارگریز چند منظوره ایالات متحده است که ساخت آن دهه‌ها به طول انجامید. این دو جنگنده شاید بتوانند رقیب یکدیگر یا حتی دشمن هم باشند. جنگنده اف-۳۵ در سال ۲۰۱۵ از سوی لاکهید مارتین برای پنتاگون تولید شد.
فوربس در گزارشی درباره این جنگنده، این موضوع را مطرح کرد که واضح است چرا روسیه جنگنده‌ای مانند «چک‌میت» را می‌خواهد اما کمتر مشخص است که ویتنام، هند، آرژانتین و امارات نیز همان چیز را بخواهند.
طبق این گزارش بدون تامین اعتبار از کشورهای خارجی احتمالا راهی برای ساخت «چک‌میت» وجود ندارد.
تام کوپر، متخصص هوایی و نویسنده، «چک‌میت» را یک خرید چشم بسته توصیف می‌کند: «سوال اصلی این است که چه کسی می‌خواهد این خرید چشم بسته را انجام دهد.»
«چک‌میت» دارای دریچه بدون انحراف، دم وی (V) شکل و محوطه داخلی قرارگیری سلاح است. همه ویژگی‌هایی که می‌تواند نشان دهنده یک رادار کوچک باشد. با این حال بال این جنگنده بسیار بزرگ به نظر می‌رسد. این بدان معناست که سوخو، جنگنده را برای پرواز و جنگیدن در ارتفاع ۴۰ هزار فوتی (۱۲ هزار متری) یا بالاتر طراحی کرده است.
خصوصیاتی مانند رادارگریزی و ارتفاع زیاد پرواز اگر ترکیب شوند مشخص می‌شود که اهداف اصلی «چک‌میت» می‌تواند جنگنده‌های اف-۲۲ و اف-۳۵ آمریکا باشند.
سازندگان هواپیماهای سوخو و میگ روسیه از دهه ۱۹۸۰ تنها جنگنده‌های دو موتوره تولید کرده‌اند. برخی از کارشناسان می‌گویند در بازارهای خارجی برخی کشورها هواپیماهای ارزان قیمت تک موتوره را ترجیح می‌دهند.
«چک‌میت» کوچک است. تک موتوره است. کمبود حجم فضای داخلی به معنی شعاع کوتاه عملیاتی آن است. این شعاع عملیاتی برنامه‌ریزی شده که حدود ۹۰۰ مایل (۱۵۰۰ کیلومتر) است می‌تواند یکی از مزایای آن در مقابل جنگنده اف-۳۵ باشد.
روس‌تخ می‌گوید که این جنگنده مجهز به هوش مصنوعی برای کمک به خلبانان و سایر فن‌آوری‌های نوآورانه است و حتی در شرایط تداخل شدید الکترونیکی این جت می‌تواند طبق ادعای سازندگانش، به شش هدف به طور همزمان در زمین، هوا یا دریا حمله کند. به گفته سازندگان این هواپیمای جنگی، این جنگنده می‌تواند با سرعتی بین ۱.۸ تا دو برابر سرعت صوت پرواز کند و برد آن ۳۰۰۰ کیلومتر است.
با این حال، به عنوان مزیت، «چک‌میت» ارزان‌تر از جنگنده رادارگریز دیگر روسیه یعنی سوخوی-۵۷ با موتور دوگانه است.
مسکو ۷۸ فروند سوخوی-۵۷ سفارش داده است اما ظاهرا به دلیل گرانی و پیچیدگی این جنگنده‌ها موانعی جلوی تولید آن قرار گرفته است. یازده سال پس از نخستین پرواز سوخوی-۵۷ تعداد انگشت شماری از آن‌ها در خدمت اسکادرانان است.
طبق نوشته فوربس، روسیه به سختی توانایی تامین اعتبار طرح سوخوی-۵۷ را دارد که می‌توانند ده‌ها میلیارد دلار هزینه داشته باشد. کوپر می‌گوید: «چک‌میت نیز دقیقا با موانع مشابه سوخوی-۵۷ روبرو است. دولت روسیه پولی برای تکمیل آن و ورود آن به سری تولید ندارد.»
سرگئی چمزوف، رئیس روس‌تخ قیمت جنگنده «چک‌میت» را حدود ۲۵ تا ۳۰ میلیون دلار ذکر کرد که بسیار ارزان‌تر از هزینه ۷۸ میلیون دلاری اف-۳۵آ (F-35A)در سال ۲۰۲۱ است. بنابراین چنین قیمتی می‌تواند برخی از کشورها را وسوسه به خرید این جنگنده کند. قیمت جنگنده‌های اف-۳۵ نیز حداقل ۱۰۰ میلیون دلار است.
یوری اسلیوسار، رئیس شرکت هوافضا و صنایع دفاعی روسیه می‌گوید: «هدف ما این است که هزینه هر ساعت پرواز را تا حد ممکن پایین نگه داریم به طوریکه مقرون به صرفه باشد. نه تنها برای خریدار بلکه برای استفاده از آن نیز.»
قیمت ارزان نه تنها می‌تواند ناوگان روسیه را با هزینه کمتری مدرن کند بلکه به‌عنوان طعمه فروش در خارج از این کشور نیز محسوب می‌شود. چمزوف انتظار دارد که در خاورمیانه، آسیای شرقی و آمریکای لاتین خریدار پیدا کند.
آگهیپیش بینی شده است که تولید سری آن از سال ۲۰۲۶ آغاز شود. متعاقب آن سوخو در نظر دارد ۳۰۰ دستگاه را در طول ۱۵ سال تولید کند.
یوری اسلیوسار می‌گوید که وظیفه شرکتش این است که از سال ۲۰۲۶ تولید تعداد زیادی از جنگنده «چک‌میت» را آغاز کند اما پیش از این تاریخ تعداد کمتری تولید خواهد شد. وی مدعی شد که این هواپیما قادر به شکست دادن «هواپیماهای نسل پنجم خارجی» است. وی همچنین گفت که این جنگنده می‌تواند در برابر نسل ششم که ممکن از در دهه‌های آینده تولید شوند مقاومت کند.
ادعای وجود بازار فروش در آفریقا، هند و ویتنام
مقامات روسی در مراسم رونمایی از این جنگنده همچنین مدعی شدند که بازار فروش «چک‌میت» در آفریقا، هند و ویتنام وجود دارد.
این جنگنده در مقابل دو رقیب اروپایی یعنی داسو رافال فرانسوی و ساب ۳۹ گریپن سوئدی از نظر قیمت برتری دارد.
با این حال همچنان تردیدهایی درباره قیمت این جنگنده وجود دارد و تنها زمان نشان خواهد داد که ارزیابی‌های اولیه قیمت دقیق است یا نه.
آگهیکرملین در سال‌های اخیر در میان تنش‌ها با غرب و متعاقب الحاق شبه جزیره کریمه به خاک روسیه در سال ۲۰۱۴ نوسازی زرادخانه‌های خود را به یک اولویت اولیه تبدیل کرده است.