در روزهای اخیر شماری از افراد در شبکه‌های اجتماعی و سایت‌های خبری ایران و دیگر کشورها گفته‌اند که بدن آن‌ها پس از دریافت واکسن «خاصیت آهنربا» پیدا کرده است. اما این ادعاها تا چه میزان صحت دارند و از کجا می‌توان دریافت که با دریافت واکسن آیا تبدیل به آهنربا شده‌ایم یا نه؟
آگهیبا فراگیر شدن واکسیناسیون کرونا، در روزهای اخیر شماری از افراد در شبکه‌های اجتماعی و سایت‌های خبری ایران و دیگر کشورها گفته‌اند که بدن آن‌ها پس از دریافت واکسن «خاصیت آهنربا» پیدا کرده است.
کسانی که این ادعا را مطرح کرده‌اند با انتشار عکس یا ویدئوهایی از خود می‌گویند کل بدن‌شان یا قسمتی از بازو که واکسن در آن تزریق شده قابلیتی مغناطیسی شبیه به آهنربا پیدا کرده و اجسام فلزی و در برخی موارد دیگر اشیا را به خود جذب می‌کند. از جمله در یکی از ویدئوهایی که بسیار دیده شده، مردی با نشان دادن برگه دریافت واکسن آمریکایی «فایزر» نیم تنه برهنه خود را نشان می‌دهد که تعدادی چنگال به آن چسبیده است.
مسئله زمانی به نگرانی جدی تبدیل شده که شماری از افراد با دیدن چنین ویدئوهایی را در منزل امتحان کرده‌اند و در مواردی با شگفتی دریافته‌اند که آن‌ها نیز تبدیل به یک آهنربا شده‌اند به نحوی که نه تنها وسائل فلزی به پوست آن‌ها می‌چسبد، بلکه اجسام دیگر پلاستیکی و چوبی را هم جذب می‌کنند.
منتقدان واکسیناسیون عمومی و کسانی که ویدئوهای «مغناطیسی» را منتشر می‌کنند می‌گویند دلیل این امر وجود ترکیبات فلزی در داخل واکسن شامل میکروچیپ فلزی کوچکی است که در آن‌ها کار گذاشته شده است. اما این ادعاها تا چه میزان صحت دارند و از کجا می‌توان فهمید که با دریافت واکسن آیا تبدیل به آهنربا شده‌ایم یا نه؟
آیا داخل واکسن‌ها میکروچیپ فلزی کار گذاشته شده است؟ از کجا مطمئن شویم؟
عموما در کشورها یک سازمان مرکزی وابسته به دولت وظیفه تایید محتوای واکسن‌ها را به لحاظ ایمنی و سلامت بر عهده دارد. برای مثال در آمریکا این مسئولیت به عهده سازمان غذا و دارو (FDA) است. این سازمان‌ها لیست ریز تمام موادی که در واکسن‌های تایید شده استفاده شده‌اند به صورت عمومی منتشر می‌کنند. (برای مثال عناصر گزارش سازمان غذا و داروی آمریکا از مواد سازنده واکسن فایزر اینجا، از مواد سازنده مدرنا اینجا و از مواد سازنده جانسون و جانسون اینجا)
علاوه بر این نهادهای دولتی، شماری از موسسات بزرگ دانشگاهی و مستقل در زمینه کنترل کیفی محصولات بهداشتی مرتبط با سلامت به طور جداگانه این واکسن‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهند. به این صورت که محتویات درون یک شیشه واکسن را به داخل مجهزترین آزمایشگاه‌های خصوصی جهان برده و آن‌را به صورت معکوس به مواد اولیه سازنده تجزیه می‌کنند.
نتایج این آزمایش‌ها به طور عمومی منتشر می‌شود. برای مثال لیست مواد سازنده واکسن فایزر که در دانشگاه ام‌آی‌تی آمریکا تهیه شده را اینجا می‌توانید ببینید و همینطور گزارشی ریز از شکستن کامل واکسن فایزر به ذرات تشکیل‌دهنده توسط موسسه سلامت «هاکنساک» در نیوجرسی آمریکا را از اینجا. به عبارت دیگر شاید ساختن واکسن‌های پیشرفته از عهده هر کسی برنیاید، اما شکستن و مشاهده مواد تشکیل دهنده آن در آزمایشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی امری رایج و فراگیر به شمار می‌آید.
متخصصان این نهادهای دانشگاهی و پژوهشی، چه دولتی و چه غیردولتی، هیچ ماده یا ترکیب فلزی که بتواند خاصیت چسبندگی یا آهنربایی را ایجاد کند در این واکسن‌ها شناسایی نکرده‌اند. پروفسور ال ادواردز، استاد تکنولوژی بیولوژیک در دانشگاه ردینگ بریتانیا درباره محتویات داخل واکسن‌ها می‌گوید: «هیچ چیز مغناطیسی در فرمول واکسن وجود ندارد. بیشتر آنچه تزریق می‌شود آب مقطر است به علاوه مقداری نمک ساده برای اینکه درد تزریق برای فرد کمتر شود و مقدار خالص واکسن بسیار ناچیز است. ترکیبات ساختاری موجود در همان مقدار واکسن خالص هم عمدتا مشابه همان مولکول‌هایی است که در غذاهای روزانه هم یافت می‌شود و خوردن غذا باعث مغناطیسی شدن مردم نمی‌شود.»
آیا وجود آلومینیوم در واکسن‌ها باعث خاصیت آهنربایی شده است؟
نخست باید گفت که از آلومینیوم در هیچکدام از واکسن‌های مرتبط با کرونا استفاده نشده است. در بعضی از واکسن‌های دیگر مقدار بسیار کم و بی‌خطری از آلومینیوم وجود دارد، اما باید دانست آلومینیوم هم خاصیت آهنربایی ندارد.
اریک پالم، پژوهشگر در آزمایشگاه ملی آهن‌رباهای قدرتمند در بریتانیا، می‌گوید سوزن‌های واکسن میلیمتری به قدری کوچک و محتوای واکسن به قدری کم است که اگر قویترین ذرات آهنربای جهان هم باشد باز نمی‌تواند چیزی را چسبیده به بازوی شما نگه دارد.
با چشم خودتان عکس میکروچیپی را درون سرنگ دیده‌اید؟
عکسی در شبکه‌های اجتماعی از یک میکروچیپ درون یک سرنگ دست به دست می‌شود که زیرش نوشته مراقب واکسن باشید. عکس درست است، میکروچیپی به اندازه نوک سوزن وجود دارد و محصول محققان دانشگاه کلمبیا در آمریکا است. با این حال این محصول ارتباطی به واکسن ندارد و برای استفاده انسانی نیز هنوز تایید نشده است.
این محصول یک‌دهم میلیمتری که در حال حاضر مراحل آزمایشی را می‌گذراند برای اندازه‌گیری نشانه‌های حیاتی بدن بدون تماس خارجی ساخته شده است و البته در حال حاضر فقط دمای بدن فرد را اندازه می‌گیرد.
هالی اوارتز، رئیس بخش مهندسی طبی دانشگاه کلمبیا، درباره این محصول می‌گوید: «این تحقیق هیچ ربطی به کووید-۱۹ و واکسیناسیون ندارد. با این محصول امیدواریم یک روز بتوانیم در ترمیم بهتر زخم‌ها و احتمالا درمان بیماری‌ها کمک کنیم. این محصول هنوز روی انسان‌ها آزمایش نشده و در آینده نزدیک هم نخواهد شد.»
موسسات نظارتی جهانی چه می‌گویند؟
تا کنون بیش از ۲ میلیارد دوز واکسن به بدن افراد در سراسر جهان تزریق شده است و دو نهاد بالا دستی آژانس دارویی اتحادیه اروپا و مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها در آمریکا بر فرآیند واکسیناسیون نظارت می‌کنند.
این نظارت سختگیرانه بر محتوای واکسن‌ها از نحوه تولید شروع شده و تا رسیدن آن به دست مصرف‌کننده ادامه دارد. با این حال تا کنون نه این نهادها، نه سازمان جهانی بهداشت و نه هیچ نهاد علمی، تحقیقی و بین‌المللی موردی از آهنربا شدن بدن افراد را در اثر واکسینه شدن بر اثر هر یک از واکسن‌های تایید شده گزارش نکرده‌اند.
رسانه‌ها و خبرگزاری معتبر بین‌المللی چه می‌گویند؟
در پی پخش این ادعا مرتبط با واکسن‌ها، رسانه‌های بااعتبار جهانی با انتشار مطالبی در این خصوص، آهنربا شدن بدن افراد را با اتکا به اظهارات کارشناسان، متخصصان و مسئولین وزارت بهداشت کشورهای غربی رد کرده‌اند.
خبرگزاری رویترز، روزنامه آمریکایی یو‌اس‌ای تودی، بی‌بی‌سی جهانی، نهادهای مستقل صحت‌سنجی اخبار نظیر اسنوپس، بنیاد فکت‌چک و موسسه رپلر که سال‌ها در زمینه مبارزه با اخبار دروغین و جعلی فعالیت می‌کنند با انتشار گزارش‌هایی ابعاد این مسئله را مورد بررسی قرار داده‌اند و وجود چنین چیزی را رد کرده‌اند.
به اینستاگرام یورونیوز بپیوندید
آگهیمقامات بهداشتی و متخصصان ایرانی چه می‌گویند؟
آنچه بیش از همه به بحث‌ها درباره امکان آهنربا شدن افراد بعد از واکسیناسیون دامن زده است اظهارات دکتر عاطفه عابدینی، دبیر کمیته علمی کشوری کرونا، بود که در مصاحبه‌ای ویدئویی گفت آهنربا شدن افراد در اثر واکسیناسیون مختص ایران نبوده و در همه جای دنیا اتفاق افتاده است که فعلا کمیته‌ای نیز مشغول بررسی این عارضه است. او برای تایید اظهارات خود در زمینه آهنربا شدن افراد، مخاطبان را به مشاهده ویدئوها در «شبکه‌های اجتماعی» ارجاع داد.
با این حال متخصصان سلامت و مقامات وزارت بهداشت ایران این اتفاق را تکذیب کرده‌اند. علیرضا زالی، رئیس ستاد مقابله با کرونای تهران، در این‌باره گفته است: «این موضوع مبنای علمی ندارد.»
دکتر مسعود مردانی، متخصص بیماری‌های عفونی و عضو ستاد ملی مقابله با کرونا، نیز با تکذیب این شایعه گفته است: «تصاویر و اخبار منتشر شده در فضای مجازی مبنی بر عوارض تخریب کننده تزریق واکسن کرونا بر سلامت بدن و ایجاد حالت آهن ربایی در قفسه سینه و بازو کذب است و مردم نباید به این شایعات توجه کنند.»
حمید سوری استاد اپیدمیولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و رئیس کمیته اپیدمیولوژی ستاد ملی مقابله با کرونا با رد این ادعا نوشته است: «هیچکدام از واکسن‌های موجود تولید شده اصلا آهن در ترکیب خود ندارند.»
ایرج حریرچی، معاون کل وزارت بهداشت، نیز گفته است ایجاد حالت مغناطیسی در بدن بعد از تزریق واکسن کرونا مبنای علمی ندارد.
آگهیویدئوهای خارجی از چسبیدن فلزات و اشیا به بازوی افراد از کجا آمده است؟
این ویدئوها که میلیون‌ها بار در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک گذاشته شده‌اند، محصول یک «چالش فضای مجازی» برای سرگرمی است که چندی پیش توسط نوجوانان و جوانان در شبکه اجتماعی «تیک‌تاک» به راه افتاد.
در این چالش افراد به شوخی وانمود می‌کردند بعد از دریافت واکسن آهنربا شده‌اند و خودشان را به اجسام فلزی و یخچال می‌چسباندند و ویدئوی کوتاه می‌ساختند. این ویدئوها با استقبال زیاد مواجه شد و هر نفری سعی می‌کرد به گونه‌ای خلاقانه‌تر در ویدئو ظاهر شود.
مسئله اما آن جا جدی شد که پاره‌ای از افراد زیرنویسی به آن‌ها اضافه کردند و ادعا کردند که این ویدئوها واقعی است و اثرات واکسن را نشان می‌دهد.
با پخش گسترده این ویدئوهای سرگرمی به عنوان ویدئوی واقعی، تیک‌تاک و بعد یوتیوب با گذاشتن یک برچسب هشدار اقدام به حذف آن‌ها کردند اما پخش آن ها در وبسایت‌های دیگر ادامه دارد.
اگر آهنربا شدن افراد امکان ندارد، پس افراد مغناطیسی در برنامه‌های تلویزیونی چیستند؟
سال‌هاست در برنامه‌های تلویزیونی استعدادیابی یا در گوشه و کنار و اخبار افرادی ادعا می‌کنند که قدرت مغناطیسی دارند و با چسباندن چنگال، جاسوئیچی یا دیگر اجسام فلزی قدرت خود را به نمایش می‌گذارند.
آگهیتوضیح علم در این باره چیست؟ نخستین مطلب این است که این افراد در نمایش‌های خود بعد از چند عمل چسباندن فلز، شروع به چسباندن اشیاء دیگری نظیر اجسام شیشه‌ای، چوبی و پلاستیکی به همان شیوه می‌کنند. در واقع اولین سوال اینجا تولید می‌شود که اگر مسئله ایجاد یک میدان مغناطیسی قوی است، قاعدتا بر اجسام فرومغناطیسی تاثیری ندارد و نباید این اجسام به آن بچسبد.
نکته دوم این است که این افراد برای اجرای خود معمولا پیراهن خود را درمی‌آورند و اشیاء را روی پوست لخت خود می‌گذارند. اگر آن‌ها واقعا قدرت این را داشتند که میدان مغناطیسی کافی برای ایجاد جذب یه تکه فلز تولید کنند، یک تکه نازک لباس نباید مانعی برای کارشان به حساب بیاید.
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
آن‌ها اجسام صاف و صیقلی را روی بدن می‌گذارند و برای اثبات همیشه، خواه آگاهانه یا خواه ناآگاهانه، کمی به عقب متمایل می‌شوند تا بدین ترتیب اجسام روی پوست آن‌ها باقی بماند. اگر میدان مغناطیسی در کار باشد نیازی به حفظ تعادل نیست و خود میدان فلز را نگه می‌دارد. اما اگر میدان مغناطیسی نیست، پس این چسبندگی از کجا می‌آید؟
باید گفت این افراد اغلب پوستی غیرمعمول چسبنده یا الاستیک دارند. این چسبندگی حاصل ترشحات غدد میکروسکوپی چربی در پوست هستند که یک ماده روغنی/مومی به نام سبوم (چربی) تولید می‌کنند. این ماده که برای ضدآب کردن پوست و مو است در همه پستانداران ترشح می‌شود ولی بسته به افراد غلیظ یا رقیق است. کافی است فرد چند روز خود را نشوید، به صورت خودکار بدنی چسبناک پیدا می‌کند. تعرق زیاد نیز می‌تواند عاملی برای چسبناک شدن پوست باشد.
آگهیبرگردیم به مردان مغناطیسی، روش اثبات نادرست بودن ادعای آنان ساده است. در یک برنامه تلویزیونی در کره جنوبی وقتی مردی ادعا کرد چنین قدرتی دارد، پژوهشگر حاضر در صحنه کمی پودر بچه روی سطح پوست او زد و از وی خواست بار دیگر چسبیدن اجسام به بدنش را نمایش دهد. نتیجه قابل پیش بینی بود؛ «قدرت مغناطیسی» محو شد و جسم بلافاصله افتاد.
شک داریم که بعد از دریافت واکسن آهنربا شده‌ایم، برای راستی‌آزمایی آن در خانه چه کار کنیم؟
* یک تکه پارچه روی عضو مشکوک به اهنربا شدن بیاندازید یا مثلا اگر فکر میکنید بازویتان آهنربا شده صاف و شق و رق بایستید، خودتان را به عقب متمایل نکنید و جسم فلزی را از روی لباس به بازو یا عضو مشکوک بچسبانید. اگر واقعا آهنربا شده باشید، پارچه و مصنوعات غیرفلزی هیچ مانعی بر سر جذب ایجاد نخواهند کرد و جسم به شما برای مدت طولانی خواهد چسبید. اگر نچسبید یعنی شما آهنربا نشده‌اید.
* ابتدایی‌ترین خاصیت آهنربا این است که با درست کردن میدان مغناطیسی کار قطب‌نما را دچار مشکل می‌کند. یک قطب‌نما را به بدن‌تان یا عضوی که فکر میکنید آهنربا شده نزدیک کنید. اگر عقربه‌ها به شکل سرسام‌آوری شروع به چرخش کرد یعنی شما خاصیت آهنربایی پیدا کرده‌اید. اگر نه، یعنی خبری از میدان مغناطیسی و آهنربا شدن نیست.
*مقداری پودر بچه به آن قسمت از پوست‌تان که فکر میکنید آهنربا شده بمالید. سپس جسم فلزی را روی آن بچسبانید. اگر نچسبید یعنی آهنربا نیستید و مسئله به چسبندگی ترشحات چربی و عرق پوست شما برمی‌گردد.
علت به وجود آمدن چنین ادعاهایی چیست؟
تئوری توطئه از دیرباز در جوامع بشری وجود داشته است. از قویترین شاخه‌های تئوری توطئه، نهضت ضد واکسیناسیون در دهه‌های گذشته است که از مخالفت با واکسیناسیون آبله شروع شده و سپس با مخالفت با واکسیناسیون فلج اطفال ادامه یافته و اکنون به واکسن بیماری کووید-۱۹ رسیده است.
آگهیهدف افرادی که پشت سر نشر گسترده شایعات شبه‌علمی هستند در واقع به چالش کشیدن علمی اتفاقات با استفاده از مدارک محکم نیست، بلکه قصد آنان شک انداختن در اذهان نسبت به کارآمدی روش‌های درمان است و در این راه عمدتا بر بی‌اطلاعی عمومی افراد سرمایه‌گذاری می‌کنند.
برای مقابله با این دست ادعاها کارشناسان توصیه می‌کنند قبل از باور کردن آنچه در اینترنت و به خصوص شبکه‌های اجتماعی منتشر شده، هر اندازه هم که منطقی و موجه جلوه کند، به وبسایت‌های معتبر مراجعه شود و نظر کارشناسان رشته‌های مرتبط را جویا شویم.