سعید خطیبزاده، سخنگوی وزارت خارجه ایران روز دوشنبه در نشست خبری خود با خبرنگاران بار دیگر تأکید کرد که هیچ کارمند کنسولی ایران در ترکیه بازداشت نشده است.
آگهیسعید خطیبزاده، سخنگوی وزارت خارجه ایران روز دوشنبه در نشست خبری خود با خبرنگاران بار دیگر تأکید کرد که هیچ کارمند کنسولگری ایران در ترکیه بازداشت نشده است.
اگر چه مقامهای رسمی در ترکیه تاکنون درباره بازداشت یک کارمند کنسولگری ایران در ترکیه اظهارنظر نکردهاند اما خبرگزاری آناتولی ترکیه روز شنبه، ۲۵ بهمن ماه با انتشار تصاویری از یک دوربین مدار بسته در فرودگاه استانبول، اعلام کرد که این تصاویر، لحظه بازداشت محمودرضا ناصرزاده، دیپلمات ایرانی را نشان میدهد.
برخی رسانههای خبری در ترکیه خبر دادهاند که آقای ناصرزاده در ارتباط با پرونده قتل مسعود مولوی وردنجانی، یکی از مخالفان حکومت ایران در سال ۲۰۱۹ تحت تعقیب بوده است.
سخنگوی وزارت خارجه ایران با طرح این نکته که بازداشت دیپلمات ها خلاف رویه ها است و چنین اتفاقی نمیتواند رخ دهد، از فرد بازداشت شده به عنوان یکی از اتباع ایران یاد کرد که هنگام ورود به ترکیه در فرودگاه بازداشت شده است.
در هر حال انتشار خبر بازداشت کارمند کنسولگری ایران در استانبول در رسانههای ترکیه میتواند نشان دهنده افزایش تنشها میان ترکیه از یک طرف و «دوست-دشمن» منطقهای اش یعنی ایران از طرف دیگر باشد؛ تنشهایی که با انتشار چنین خبرهایی در رسانههای ترکیه و سکوت مقام های این کشور پررنگ میشود.
اواخر سال میلادی گذشته نیز برخی شبکههای تلویزیونی ترکیه به نقل از سازمان اطلاعات ترکیه از بازداشت یک شبکه ۱۱ نفره مرتبط با ناجی شریقی زیندشتی، یک قاچاقچی مواد مخدر که گفته شده با ایران در ارتباط بوده و در ربودن و انتقال حبیب اسیود، رهبر پیشین حرکت النضال به این کشور دست داشتهاند، خبر دادند.
این خبر در زمانی منتشر شد که تهران نارضایتی خود را از سخنان «غیر قابل قبول و مبهم» رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه در سفر رسمی به باکو در ۱۰ دسامبر سال میلادی گذشته بیان کرده بود.
آقای اردوغان در این سفر که برای شرکت در جشن پیروزی جمهوری آذربایجان بر ارمنستان در قره باغ انجام شده بود، شعری خواند که به آذربایجانیهای ایران و رود ارس که سرچشمه آن در ترکیه و بخشی از مرز طبیعی میان ایران و آذربایجان است، اشاره داشت.
اعلام نارضایتی توئیتری مقام های ایرانی به سخنان رئیس جمهور ترکیه و احضار سفیر این کشور در تهران به وزارت خارجه ایران با واکنش تند برخی مقام های ترکیه مواجه شد.
عمر چلیک، سخنگوی ارشد حزب حاکم عدالت و توسعه ترکیه گفت: «ما زبان زشتی را که برخی سیاستمداران ایرانی علیه رئیس جمهوری مان به کار بردهاند، محکوم میکنیم. آنها درباره رئیس جمهوری ما که همیشه به ایران به چشم یک دوست و همسایه برادر، نگریسته بد قضاوت کرده و او را با دشمنان ایران اشتباه گرفتهاند.»
با وجود این هر دو کشور تلاش کردند تا با مدیریت فضای تنش آلود، از ادامه جنگ لفظی جلوگیری کنند. تماس تلفنی مولود چاوش اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه با محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران و اعلام این موضوع از سوی طرف ایرانی که سوء تفاهم برطرف شده است در این مسیر ارزیابی میشود.
ترکیه و ایفای نقشهای متناقض
اما آیا واقعا سوء تفاهم های ایجاد شده میان ایران و ترکیه در این روزها پایان یافته است؟
برخی ناظران بینالمللی معتقدند که داشتن رابطه با اسرائیل و انتقاد از امارات عربی متحده به خاطر ایجاد ارتباط با اسرائیل، تلاش برای حفظ روابط قوی با آمریکا و خرید تجهیزات نظامی از روسیه، تداوم دخالت در آذربایجان، سوریه و شمال عراق و گفتگو با ایران و تنش با اروپا و حضور در لیبی از جمله نقشهای به ظاهر متناقض ترکیه هستند که باعث شده است تا این کشور در زمان های مختلف در موقعیت های متفاوت قرار گیرد. گویی رهبران این کشور چارهای جز ایفای نقش در بازیهای منطقه ای و جهانی ندارند.
رهبران حزب عدالت و توسعه ترکیه تلاش کردهاند تا مسلمانان سنی ترکیه را درخصوص بازگشت به قدرت عثمانی قانع سازند. همچنین آقای اردوغان در تلاش است تا جایگزین نقش ایران در کشورهای سنی مذهب منطقه شود؛ امری که به دلیل چالش تاریخی تسلط عثمانی بر اعراب و نگرانی آمریکا از قدرت گرفتن خارج از کنترل ترکیه دستنیافتنی به نظر میرسد.
از همین رو در یک نگاه کلی، روابط تهران و آنکارا با توجه به نقش جدید ترکیه و تحرکاتش در منطقه کمی گیج کننده بنظر میرسد؛ اگر چه تهران و آنکارا با وجود رقابتهای تاریخی، همیشه تلاش کردهاند تا تعادل در روابط شان حاکم باشد.
آگهی