دبیرکل سازمان ملل متحد در گزارشی درباره وضعیت حقوق بشر در ایران عمیقا ابراز نگرانی کرد و موضوعاتی مانند اعدام کودکان، وضعیت زنان و اقلیت‌ها، بازداشت‌ها و سرکوب معترضان و حتی تاثیر تحریم‌ها بر وضعیت حقوق بشر در کشور را مورد توجه قرار داد.
آگهیآنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد در گزارش به مجمع عمومی درباره وضعیت حقوق بشر در ایران عمیقا ابراز نگرانی کرد و موضوعاتی مانند اعدام کودکان، وضعیت زنان و اقلیت‌ها، بازداشت‌ها و سرکوب معترضان و حتی تاثیر تحریم‌ها بر بدتر شدن وضعیت حقوق بشر در کشور را مورد توجه قرار داد.
این گزارش، فاصله زمانی یک اکتبر ۲۰۱۹ تا ۱۰ ژوئن ۲۰۲۰ (۹ مهر ۱۳۹۸ تا ۲۱ خرداد ۱۳۹۹) را در بر می‌گیرد و طبق قطعنامه ۷۴/۱۶۷ مجمع عمومی سازمان ملل ارائه شده است. تاریخ مندرج در گزارش مربوط به ماه اوت ۲۰۲۰ است اما این گزارش در تاریخ ۱۳ اکتبر (۲۲ مهر) منتشر شده است.
گرچه در این گزارش آمده است که دولت ایران به تعامل با کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل ادامه داده است اما درباره وضعیت حقوق بشر در مدت مورد بررسی، آمده است: « وضعیت کلی حقوق بشر در ایران به‌دلیل نقض مکرر و فاحش حقوق بشر همچنان نگران کننده است.»
در این گزارش به سرکوب اعتراض‌های سراسری در نوامبر ۲۰۱۹ (آبان ۱۳۹۸) و همچنین ژانویه ۲۰۲۰ (دی ۱۳۹۸) پس از سرنگونی هواپیمای اوکراینی اشاره شده است.
در این گزارش تاکید شده که اعمال مجازات اعدام از جمله برای «کودک مجرمان» (افراد زیر ۱۸ سال که مرتکب جرم شده‌اند) همچنان بالا است.
دبیر کل سازمان ملل در این گزارش تاکید کرده است که مقامات همچنان به افرادی که نظر مخالف یا انتقادی دارند از جمله کنشگران حقوق بشر، وکلا و روزنامه‌نگاران اتهام‌هایی در ارتباط با امنیت ملی وارد می‌کنند و مجازات‌های طولانی مدت زندان را برای آن‌ها در نظر می‌گیرند.
طبق این گزارش، کمیساریای حقوق بشر سازمان ملل همچنین گزارش‌هایی از شکنجه و بازداشت خودسرانه در مقیاس وسیع و همچنین تبعیض مداوم علیه زنان، دختران و اقلیت‌ها دریافت کرده است.
در این گزارش به وضعیت بیماری کووید-۱۹ در ایران هم اشاره شده و آمده است: «بحران سلامت، تاثیر بحران اقتصادی و تحریم‌ها را روی وضعیت حقوق بشر بیشتر کرده است.»
در این گزارش درباره وضعیت اعدام در ایران آمده است: «در سال ۲۰۱۹ دست‌کم ۲۸۰ نفر اعدام شدند که ۱۳ اعدام در ملاعام بود. دست‌کم ۳۰ اعدام برای اتهام‌های مربوط به مواد مخدر گزارش شده است که این رقم در سال قبل از آن ۲۴ اعدام بود. دست کم ۸۴ اعدام بین تاریخ یک ژانویه تا ۲۳ آوریل ۲۰۲۰ انجام شده است.»
این گزارش تصریح کرده است که «به دلیل فقدان آمار رسمی درباره موارد مجازات اعدام، کمیساریای حقوق بشر سازمان ملل از مقام‌های ایرانی درخواست کرد تا اطلاعات تفکیک شده از جمله درباره تعداد اعدام‌ها و افرادی که در معرض اعدام هستند، به ویژه کودکان مجرم را ارائه کند، اما دولت در اظهارات خود شمار اعدامیان اعلام شده را مورد اعتراض قرار داده و در مقابل هیچ آمار رسمی ارائه نکرده است.»
ابراز نگرانی درباره اعدام کودکان در ایران
دبیرکل سازمان ملل همچنین از ادامه مجازت اعدام کودکان مجرم به شدت ابراز نگرانی کرده است. دست‌کم ۹۰ کودک تا تاریخ ۱۰ ژوئن ۲۰۲۰ در معرض اعدام بوده‌اند.
در این گزارش آمده است که در سال ۲۰۱۹ دست کم چهار «کودک مجرم» اعدام شده‌اند که در زمان ارتکاب قتل همه آن‌ها بین ۱۵ تا ۱۷ سال سن داشتند و به قصاص محکوم شدند.
در این گزارش به دو مورد اعدام «کودک مجرم» در سال ۲۰۲۰ به فاصله چهار روز اشاره کرده است که یکی در تاریخ ۱۸ آوریل ۲۰۲۰ و دیگر در ۲۱ آوریل اعدام شدند.
اعتراض به بازداشت دو تابعینی‌ها
در بخشی از گزارش با اشاره به نام برخی از دو تابعیتی‌های بازداشت شده در ایران، از آن به‌عنوان موارد نقض حقوق بشر یاد شده است.
در این گزارش به بازداشت نیلوفر بیانی اشاره شده و آمده است که برای دبیرکل نگران کننده است که خانم بیانی به‌دلیل فعالیتی که برای سازمان ملل انجام داده محکوم شده است.
نیلوفر بیانی که در ایران متولد شده، فارغ التحصیل دانشگاه مک گیل کانادا است. وی با برنامه محیط زیست سازمان ملل در تورنتو کار می‌کرد.
اعتراض‌های آبان در گزارش دبیرکل سازمان ملل
از سوی دیگر اعتراض‌های آبان سال گذشته در گزارش دبیر کل سازمان ملل مورد توجه قرار گرفته و آمده است که دست‌کم ۳۰۴ نفر از جمله ۲۳ کودک و ۱۰ زن در فاصله ۱۵ تا ۱۹ نوامبر ۲۰۱۹ در ۳۷ شهر ایران کشته شده‌اند.
سرکوب اعتراض‌ها بعد از سرنگونی هواپیمای مسافربری اوکراینی در ایران نیز در این گزارش آمده است و در بخش‌های دیگر گزارش به موضوعاتی مانند فقدان شفافیت، ارعاب و آزار زندانیان بازداشت شده در اعتراض‌ها، نقض آزادی بیان، محدودیت در دسترسی به اینترنت، احضار کنشگران رسانه‌ای و ارعاب و تعقیب قضایی خانواده خبرنگاران شبکه‌های فارسی زبان خارج از ایران اشاره شده است.