«سیاستمداران ما زمانی مبارزه با ورزشکاران آمریکا و آفریقای جنوبی را هم ممنوع کرده بودند.»
آگهیمجلس ایران علیرغم تصویب طرح «مقابله با اقدامات خصمانه رژیم صهیونیستی علیه صلح و امنیت منطقه و بین‌المللی»، ممنوعیت ورزشکاران ایرانی از رقابت با ورزشکاران اسرائیلی را از این طرح حذف کرد.
با حذف ماده ۱۱ طرح مذکور، مساله قانونی بودن اجتناب ورزشکاران ایرانی از رقابت با ورزشکاران اسرائیلی همچنان در هاله‌ای از ابهام باقی ماند. جمهوری اسلامی ایران اسرائیل را به رسمیت نمی‌شناسد و اجتناب ورزشکاران ایرانی از رویارویی با حریفان اسرائیلی، اقدامی مبتنی بر سیاست رسمی ایران است اما بر اساس قوانین ایران، قانون خاصی ورزشکاران ایرانی را از رویارویی با ورزشکاران اسرائیلی منع نمی‌کند.
ظاهرا برای رفع همین خلأ قانونی، جمعی از نمایندگان مجلس دهم تصمیم گرفتند ورزشکاران ایرانی را قانونا مکلف سازند به انصراف از رقابت با حریفان اسرائیلی‌شان؛ اما از آنجایی که تصویب چنین قانونی خلاف منشور المپیک قلمداد می‌شود، اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، ترجیح دادند ماده ۱۱ را از متن طرح مذکور حذف کنند.
مطابق تصریح کمیته بین‌المللی المپیک، پرهیز ورزشکاران ایرانی از رویارویی با وررزشکان اسرائیلی، خلاف منشور المپیک است.
از نامه رسول خادم تا پناهندگی سعید ملایی
در تاریخ ورزش ایران در دوران پس از انقلاب اسلامی، موارد متعددی از تمارض ورزشکاران ایرانی به آسیب‌دیدگی، برای دست و پنجه نرم نکردن با حریفان اسرائیلی وجود دارد. یکی از دردسرسازترین این موارد، شکست عمدی سعید ملایی در مرحله نیمه‌نهایی رقابت جودوی قهرمانی جهان در سال ۲۰۱۹ بود. ملایی کمی بعد از این مسابقه، اعلام کرد برای رودررو نشدن با حریف اسرائیلی در مسابقه فینال، ناچار بوده قید پیروزی در مبارزه نیمه‌نهایی را بزند. او با حمایت رئیس فدراسیون جهانی جودو، اکنون با پرچم مغولستان در مسابقات جودو شرکت می‌کند.
در سال ۲۰۱۷ نیز علیرضا کریمی، آزادکار ایرانی، در مسابقات کشتی قهرمانی زیر ۲۳ سال جهان، در حالی که از حریف روسی‌اش جلو بود، برای مواجه نشدن با حریف اسرائیلی در دور بعد، به دستور مربی‌اش کشتی را به حریف روسی واگذار کرد و بابت این کار شش ماه از حضور در میادین بین‌المللی محروم شد. مربی کریمی نیز با دو سال محرومیت مواجه شد اما فدراسیون کشتی ایران از اقدام این دو نفر حمایت کرد و مدتی بعد، آیت‌الله خامنه‌ای رهبر ایران نیز در دیدار با علیرضا کریمی، از وی تجلیل کرد.
در حالی که در چهار دهه گذشته، شمار ورزشکاران اسرائیلی در مسابقات جهانی فزونی یافته و احتمال مواجهه آن‌ها با ورزشکاران ایرانی بیشتر شده، اعتراض‌ها در داخل کشور به سیاست اجتناب از رقابت با حریفان اسرائیلی نیز افزایش یافته است. مهم‌ترین نمونه، استعفای رسول خادم از ریاست فدراسیون کشتی ایران در اسفند ماه ۱۳۹۶ در اعتراض به مساله لاینحل کشتی نگرفتن با کشتی‌گیران اسرائیلی بود. خادم در نامه اعتراض‌آمیز خود خطاب به مقامات ورزشی و سیاسی کشور نوشت: «مطمئناً اگر به اهمیت کسب افتخارات ملی از سوی قهرمانان ملی کشور، اعتقاد داشته باشید، می توانید کمیته بین المللی المپیک را در تعاملات دیپلماتیک خود از فضای یک‌طرفه امروز که متاثر از لابی آمریکا و رژیم اشغالگر قدس علیه این سیاست ایران است، به تعادلی مناسب‌تر برسانید، تا ضمن حفظ خط قرمز مورد نظرتان، قهرمانان ملی مان نیز بتوانند از هجمه محرومیت‌های سنگین و تعلیق ها در امان باشند.»
اقدام اصولگرایانه مجلس اصلاح‌طلب
اما علیرغم افزایش نارضایتی‌ها از سیاست رسمی ایران در قبال رقابت با ورزشکاران اسرائیلی، کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس تصمیم گرفت این سیاست را به قانون بدل کند. در ماده ۱۱ طرح دوفوریتی طرح دو فوریتی "مقابله با اقدامات خصمانه رژیم صهیونیستی علیه صلح و امنیت منطقه و بین‌المللی" آمده بود که «برگزاری هر گونه مسابقه یا رقابت ورزشی، اعم از رسمی و تدارکاتی میان تیم‌های ورزشی ایران با حریفان رژیم صهیونیستی ممنوع است.»
بافت نسبتا اصلاح‌طلب مجلس دهم با چنین مصوبه‌ای سازگاری چندانی نداشت ولی در حالی که به نظر می‌رسید در ماه‌های پایانی مجلس دهم، توان تاثیرگذاری اصولگرایان در این مجلس افزایش یافته، نهایتا روز یکشنبه این هفته، ماده ۱۱ این طرح در نشست کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس حذف شد و اوضاع مطابق میل اصولگرایان رادیکال حاضر در مجلس پیش نرفت.
«کار ذوالنوری نبود»
محمدابراهیم رضایی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس ایران، درباره دلیل گنجاندن ماده مربوط به رقابت نکردن با ورزشکاران اسرائیلی در طرح "مقابله با اقدامات خصمانه رژیم صهیونیستی..." و نهایتا حذف این ماده از این طرح به یورونیوز گفت: «کسانی که این ماده را وارد طرح کردند، زیاد به عنوان طرح توجه نکرده بودند. عنوان و هدف و موضوع اصلی این طرح رفتار صهیونیست‌ها بود ولی ماده ۱۱ مربوط به مناسبات ورزشی بود. ما دیدیم این ماده هیچ سنخیتی با موضوع طرح ندارد و به همین دلیل تصمیم گرفتیم این ماده نامتناسب را از این طرح حذف کنیم.»
آقای رضایی درباره اینکه چه کسانی این ماده را در طرح مذکور گنجانده بودند، گفت: «در این زمینه اصولگرا و اصلاح‌طلب نداریم و همه مخالف رژیم صهیونیستی هستند. ضمنا ما توجهی به جناح سیاسی افراد نداشتیم. اما اینکه گفته می‌شود آقای ذوالنوری مبدع ماده ۱۱ بوده، نادرست است. این ماده هیچ ربطی به آقای ذوالنوری نداشت. کسان دیگری آن را وارد طرح کرده بودند ولی چون ریاست کمیسیون امنیت ملی بر عهده آقای ذوالنوری است، به اسم ایشان تمام شد.»
«به توصیه وزارت ورزش توجه کردیم»
محمدجواد جمالی، عضو دیگر کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، پیشتر به خبرگزاری برنا گفته بود: «این احتمال وجود داشت که این ماده به عنوان بهانه‌ای در دست رژیم صهیونیستی و برخی از روسای فدراسیون‌ه ای جهانی که نمونه آن را در فدراسیون جودو دیدیم، قرار گیرد. نه اینکه ما از موضع به حقمان در برابر این رژیم عقب‌نشینی کرده باشیم، بلکه خواستیم بهانه مکتوبی را دست رژیم صهیونیستی و عوامل آن در فدراسیون‌های جهانی نداده باشیم.»
محمدابراهیم رضایی درباره اینکه حذف این طرح به تصمیم خود کمیسیون امنیت ملی مجلس بوده یا به توصیه نهادهای ورزشی ایران، می‌گوید: «اعضای کمیسیون وقتی طرح را نگاه کردند، برایشان روشن بود که ماده ۱۱ ربطی به این طرح ندارد ولی وزارت ورزش هم نگرانی خودش را به اعضای کمیسیون منتقل کرد و همه اعضا هم‌نظر بودند که اگر این ماده طرح حذف شود، بیشتر به صلاح و مصلحت است و نهایتا تصمیم بر این شد که حذف شود.»
«راه حلی وجود ندارد»
آقای رضایی در پاسخ به این سوال که چه راه حلی برای مساله تقابل ورزشکاران ایران و اسرائیل می‌توان یافت، چنین پاسخ داد: «راه حل خاصی ندارد. فرهنگ عمومی و خواست و اراده ملت ما این است که ما چیزی به نام کشور اسرائیل نداریم. اسرائیل یک کشور اشغالگر و دست‌ساز استعمار است و هویت و ماهیت مستقلی ندارد و از طرف ملت ما به رسمیت شناخته نمی‌شود. بنابراین ورزشکاران ما عملا نباید با ورزشکاران اسرائیلی رقابت کنند. البته این برای ورزش‌های انفرادی است که دو طرف مقابل هم قرار می‌گیرند. رقابت یک ایرانی و یک اسرائیلی در ورزش‌های عمومی اهمیت چندانی ندارد. ورزش‌هایی مثل دو و میدانی با کشتی فرق دارند.»
نماینده شهر خمین در پاسخ به این سوال که مثلاً اگر در دوی ۸۰۰ متر المپیک، یک ایرانی و یک اسرائیلی جزو شرکت‌کنندگان باشند، می‌توانند در کنار هم بدوند و با هم رقابت کنند، گفت: «این موارد باید به تفکیک از سوی متولیان امور ورزشی مشخص شود. من الان راجع به این موارد اظهار نظر جزئی نمی‌توانم بکنم.»
«اکثر ورزشکاران ایران داوطلبانه کنار می‌کشند»
آقای رضایی در پاسخ به این سوال که آیا ورزشکاران ایرانی نمی‌توانند در عین اینکه دولت ایران می‌گوید اسرائیل را به رسمیت نمی‌شناسد، برای حفظ منافع ایران با ورزشکاران اسرائیلی رقابت کنند، گفت: «ورزشکاران ما خودشان معتقدند در راستای حمایت از آرمان‌های ملت فلسطین و تکلیفی که در مقابل ملت مظلوم فلسطین دارند، نباید در هیچ جا رفتاری داشته باشند که باعث به رسمیت شناخته شدن یا تقویت رژیم صهیونیستی شود. در این‌جا ارزش‌ها و آرمان‌های ملت ایران مهم‌تر از یک رقابت ورزشی است. این راه حل قبلا مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته ولی تایید نشده است.»
آقای رضایی در پاسخ به این سوال که آیا ورزشکاران ایرانی داوطلبانه از رقابت با حریفان اسرائیلی خود کنار می‌کشند یا مجبور به انجام این کار هستند، گفت: «تا جایی که من خبر دارم، بیشتر داوطلبانه این کار را انجام می‌‌دهند.»
«خلاف منشور المپیک بود»
اما صدرالدین کاظمی، کارشناس برجسته و گزارشگر مشهور کشتی در ایران، درباره پیامدهای قانونی شدن رقابت نکردن ورزشکاران ایرانی با ورزشکاران اسرائیل می‌گوید: «اگر چنین قانونی تصویب می‌شد، پیامدش قطعا تعلیق ورزش ایران بود. چنین قانونی برخلاف منشور المپیک بود. قطع رابطه سیاسی یک چیز است، قطع رابطه ورزشی چیز دیگری است. چنین قانونی به طور کامل گزک دست کسانی می‌داد که می‌خواهند ورزش ایران را به راحتی و کاملاً قانونی و شفاف از حضور در مجامع جهانی محروم کنند. به نظرم اگر اسرائیل یا جهان غرب به طور جدی پیگیر این موضوع می‌شد، این قانون واجد پتانسیل کافی برای محروم کردن ورزش ایران از مسابقات جهانی و المپیک بود. یعنی دستمایه کافی در این زمینه در اختیار آنان می‌گذاشت. ایران تا به امروز شفافیت و تصریحی در این زمینه نداشته و همیشه از سیاستی پنهانکارانه در این زمینه استفاده کرده است. اما الان مجلس می‌خواست با شفافیت ورزرشکاران ایران را از رویارویی با ورزشکاران کشوری که عضو جامعه جهانی است، محروم کند. طبیعتا این کار دستمایه کافی را به طرف‌های مقابل می‌دهد که با استناد به همین قانون، ورزش ایران را محروم کنند.»
آگهی«باید از چین و روسیه کمک بگیریم»
آقای کاظمی همچنین درباره درخواست رسول خادم در زمستان سال ۹۶ برای در پیش گرفتن تعاملات دیپلماتیک برای حل مشکل عدم رویارویی ورزشکاران ایرانی و اسرائیلی گفت: «تاوان این سیاست را ورزشکاران ایرانی نباید بپردازند. راه‌هایی وجود دارد که دستگاه دیپلماسی کشورمان برای کاستن از هزینه این عدم رویارویی اقدام کند. ما معمولا قوانین بین‌المللی را دور می‌زنیم و در این مورد هم می‌توانستیم با همکاری شرکای بین‌المللی خودمان، یعنی روسیه و چین، که دو قطب بزرگ ورزش دنیا هستند، مانع رویارویی ورزشکاران ایرانی و ورزشکاران اسرائیلی شویم یا حداقل چنین مواردی را به حداقل برسانیم تا از خطر تعلیق و محرومیت نجات پیدا کنیم. اگر ما پرچم به دست بگیریم و با بلندگو هم اعلام کنیم که ما با اسرائیلی‌ها مبارزه نمی‌کنیم، طبیعتا دست طرف مقابل را باز می‌گذاریم برای اعمال فشار بر ورزش ایران و درانداختن ورزش کشورمان به ورطه تعلیق و محرومیت.»
«قبلا با آمریکایی‌ها هم مسابقه نمی‌دادیم»
آقای کاظمی درباره احتمال عبور ورزش ایران از مشکل مواجهه با رقبای اسرائیلی طی سال‌های آتی می‌گوید: « این امر بستگی به تصمیمات سیاستمداران ایرانی دارد. سیاستمداران ما زمانی مبارزه با ورزشکاران آمریکا و آفریقای جنوبی را هم ممنوع کرده بودند و حتی مرادعلی شیرانی را به همین دلیل از ریاست فدراسیون کشتی برکنار کردند ولی با گذشت زمان، ما با آمریکایی‌ها مبارزه کردیم و الان مدتهاست برای مسابقات ورزشی به آمریکا می‌رویم و آن‌ها هم به ایران می‌آیند؛ اما نمی‌دانم این تغییر روش در قبال اسرائیل چه زمانی بوجود خواهد آمد. شاید هیچ وقت ایجاد نشود، شاید هم بشود. اما این اجتناب یا باید تغییر کند یا باید به شکل دیگری درآید؛ چون حلقه‌ای که در جهان ورزش به دور ما تنیده شده، روز به روز تنگ‌تر می‌شود.»