والی ولایت بامیان می‌گوید: «جامعه جهانی در مدت طولانی که از تخریب بوداهای بامیان گذشته است، هنوز نتوانسته تصمیم بگیرد که بوداهای بامیان را بسازد یا صرف نظر کند.»
گروهی از جوانان از ولایت‌های مختلف افغانستان و پایتخت، کابل روز شنبه ۱۹ حوت (اسفند) گرد هم آمدند و ششمین برنامه «شبی با بودا» را به مناسبت هفدهمین سالگرد تخریب تندیس‌های بودا در بامیان برگزار کردند.
آگهیزهرا حسینی نارین از برگزارکنندگان این برنامه به یورونیوز گفت: «هدف اساسی برگزاری جشنواره دو موضوع است یکی دادخواهی از اتفاقات تلخی که در افغانستان رخ داده است.»
فاجعه یا نوسازی؟
محمد طاهر زهیر، والی بامیان در مراسم افتتاحیه شبی با بودا اظهار داشت: «ملاحظات مختلفی از طرف همکارهای بین‌المللی مطرح شده است، از جمله اینکه همان طور که داعش در تعدادی از کشورهای اسلامی، مجموعه‌ای از میراث‌های فرهنگی را نابود کردند، اگر ما تندیس‌های بامیان را بازسازی کنیم، تضمینی وجود ندارد که دوباره ویران نشود. این استدلال برای ما موجه نیست. از طرف مردم بامیان و اهالی فرهنگ از غور و غزنی و تمامی فرهنگ‌دوستان از سازمان ملل متحد و یونسکو می‌خواهیم که برای مرمت و بازسازی یکی از پیکره‌های بودا اقدام جدی کنند.»
صلصال و شهمامه، بزرگترین تندیس‌های بودا در جهان که در بامیان قرار داشتند، در یازدهم مارس سال ۲۰۰۱ میلادی (۲۱ حوت/اسفند ۱۳۷۹)، توسط گروه طالبان منهدم شدند. این واقعه تاریخی پس از حمله به برج‌های دو قلوی امریکا مهم‌ترین اتفاق سال ۲۰۰۱ بود که بازتاب وسیعی در جهان داشت. پس از این سال، نشست‌های مختلفی برای بررسی امکان بازسازی این دو تندیس برگزار شد، از جمله در نشست‌های مونیخ آلمان و ژاپن در دو سال اخیر، تصمیم بر آن شد که یکی از دو تندیس بازسازی شود.
به گفته والی بامیان، این دو تندیس برای مردم افغانستان ارزش مذهبی و اعتقادی ندارد و صرفا به عنوان میراث تاریخی و فرهنگی مطرح است، اما ملاحظاتی در مورد بازسازی یا عدم بازسازی پیکره‌های بودا مطرح است؛ این که برخی همکارهای بین‌المللی معتقدند که تکه‌های بر جا مانده از انهدام بوداهای بامیان، تصویر فاجعه‌بار از یک تاریخ است و ما با نوسازی بوداهای تخریب شده، شکل دیگری از فاجعه را مرتکب می‌شویم.»
قاچاق میراث فرهنگی بامیان
یکی از نگرانی‌های مطرح شده در این نشست، هشدارهای یونسکو مبنی بر خارج کردن نام بامیان از لیست مناطق میراث فرهنگی جهان بود. والی بامیان نیز در این زمینه به یورونیوز گفت که حرکت‌هایی برای جلوگیری از قاچاق عتیقه‌جات بامیان انجام شده اما هنوز هم نگرانی از قاچاق میراث‌های فرهنگی بامیان به عنوان یک فاجعه خاموش وجود دارد و ولایت بامیان به عنوان یک ولایت باستانی در اولویت حکومت افغانستان نیست و حتی بودجه تخصیص داده شده ۵۰ تا ۶۰ میلیون دلار به ولایت بامیان به دست ولایت نمی‌رسد.
ششمین برنامه شبی با بودا با حضور صدها فعال فرهنگی و اجتماعی در دو روز برگزار شد. شرکت کنندگان در حرکتی اعتراضی با در دست داشتن الکین (فانوس) مسیر بین تندیس‌های ویران شده بامیان را پیمودند و سپس در مغاره‌های بامیان شعرخوانی کردند. جشنواره غذای محلی و صنایع دستی، نمایشگاه کتاب و اجرای تئاتر موسوم به «ستم‌دیدگان» از دیگر برنامه‌های شبی با بودا بود.
وحید مژده که در وزارت خارجه حاکمیت طالبان کار می‌کرد، در کتاب خود به تصمیم طالبان برای تخریب بوداهای بامیان اشاره کرده است. به نوشته وی پس از اینکه نانسی دو پری باستان‌شناس، اثار تاریخی را به سران طالبان نشان داد که از وجود پنجاه هزار سال زندگی انسان در افغانستان خبر می‌داد، طالبان با دیدن تندیس‌های تاریخی در موزه کابل به این فکر می‌کنند که آیا نگهداری این اثار تاریخی شرعا مجاز است؟ و تصمیم بر تخریب تندیس‌های بامیان بعد از این ماجرا گرفته شد.»
