آگهیدونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا عصر جمعه ۱۳ اکتبر در جریان سخنرانی خود در کاخ سفید، پایبندی ایران به توافق هستهای را تایید نکرد.
بر اساس قوانین آمریکا رئیس جمهور این کشور باید هر ۹۰ روز یک بار، طی گزارشی پایبندی یا عدم پایبندی ایران به توافق هستهای را اعلام کند و بر این اساس، او عصر جمعه سومین سخنرانی خود با این موضوع را ایراد کرد.
او در جریان این سخنرانی بار دیگر ایران را از مدافعان تروریست در جهان خواند و با اشاره به حملات انجام شده در لبنان علیه سفارتخانه واشنگتن و همچنین اقدامات تروریستی در برخی دیگر از کشورهای منطقه که در پی آن شمار قابل توجهی از شهروندان آمریکا کشته شدهاند، ایران را متهم به پشتیبانی از این حملات کرد. او افزود که ایران از حامیان القاعده، طالبان، حماس و حزب الله است و پس از حملات یازده سپتامبر نیز به این تروریستها از جمله پسر بن لادن پناه داده است.
رئیس جمهوری آمریکا حکومت ایران را دیکتاتور خواند و مدعی شد که گزارشاتی مبنی بر همکاری ایران با کره شمالی دریافت کرده است.
او همچنین گفت که حکومت ایران علاوه بر ظلم به مردم کشور خود و کشتن معترضان و دانشجویانی ایرانی، شهروندان آمریکا را زندانی می کند، شعارهایی با مضمون نابودی آمریکا و اسرائیل سر می دهد و در خلیج فارس برای کشتیهای آمریکا ایجاد مزاحمت می کند.
دونالد ترامپ بار دیگر برجام را یکی از بدترین و یکجانبهترین توافقاتی توصیف کرد که تاکنون آمریکا در آن مشارکت داشته است.
او به انتقاد از باراک اوباما، رئیس جمهوری پیشین آمریکا پرداخت و گفت که لغو تحریمهای ایران در زمانی انجام شده که این کشور در آستانه فروپاشی بوده است. او گفت پول سرشاری که پس از لغو تحریمها به ایران داده شد، به این حکومت کمک کرد تا بطور گسترده به توسعه فعالیتهای نظامیاش بپردازد.
او ضمن اعلام تحریم سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران، اعلام کرد که تا کنون چند مورد نقض توافق هستهای توسط ایران اعلام شده است؛ از جمله اینکه به بازرسان بین المللی اجازۀ بازدید از سایتهای هستهای داده نشده است.
دونالد ترامپ در پایان افزود که با توجه به اقدامات خصمانه ایران که همچنان ادامه دارد، نمی توانم پایبندی این کشور را به توافق هستهای تایید کنم و باید بر اساس استراتژی جدیدی، مقابل ایران بایستیم تا ایران هرگز نتواند به سلاح هستهای دست یابد.
او از کنگره آمریکا خواست تا برای وضع تحریمهای جدید علیه ایران وارد عمل شود. او تاکید کرد که دولت آمریکا با همکاری متحدان، با فعالیتهای بیثبات کنندۀ ایران مقابله خواهد کرد و جلوی افزایش قدرت موشکی و تسلیحاتی ایران و همچنین دستیابی این کشور به سلاح هستهای را خواهد گرفت.
دونالد ترامپ هشدار داد که چنانچه به کمک کنگره و متحدان آمریکا به راه حلی دست نیابند، آنگاه عمر توافق هستهای به پایان میرسد.
سخنرانی تند آقای ترامپ در حالی ایراد شد که تحلیلگران با توجه به شرایط کنونی بینالملل و همچنین منافع ایالات متحده آمریکا، انتظار داشتند این کشور همچنان به عنوان عضوی از توافق هسته ای، در آن باقی بماند و بر این اساس“آقای ترامپ اقدامی در راستای خروج این کشور از این پیمان”:https://www.theguardian.com/us-news/2017/oct/12/trump-iran-nuclear-deal-speech-white-house انجام ندهد.
با این وجود این سوال مطرح می شود که چرا دونالد ترامپ در این سخنرانی، بطور صریح و مستقیم، خروج آمریکا از توافق هستهای را اعلام نکرد و در مقابل، از کنگره و همچنین متحدان آمریکا خواست برای بازنگری در این پیمان و اعمال سیاستهای سختگیرانهتر علیه ایران وارد عمل شوند و به این ترتیب سرنوشت برجام را به رفتار کنگره و متحدان آمریکا گره زد.
به نظر میرسد مخالفتهای گسترده در داخل آمریکا و در سطح بین الملل، مانع از آن شده است که رئیس جمهوری آمریکا شخصا و بطور یکجانبه خروج از این توافق را اعلام کند. در ادامه به برخی از این موانع اشاره می شود:
خروج از توافق هستهای در تضاد با منافع آمریکاست
در داخل ایالات متحده آمریکا این اعتقاد قوی وجود دارد که خروج از این پیمان در تضاد با منافع میانمدت و بلندمدت آمریکاست. بسیاری از تحلیلگران سیاسی معتقدند که با پایان دادن به عمر این توافق، نه تنها محدودیتهای اعمال شده بر ایران برای مهار فعالیتهای هستهایش برداشته خواهد شد بلکه هرگونه مذاکره میان تهران و واشنگتن در آینده نیز سختتر می شود.
آگهیمخالفان خروج از این توافق همچنین نسبت به وقوع جنگی جدید هشدار می دهند؛ جنگی که در تضاد با منافع امنیتی آمریکا و اسرائیل است. آنها می گویند جنگ با ایران، به سرعت تبدیل به جنگی بزرگ در خاورمیانه خواهد شد و این یک اشتباه بزرگ است که تصور شود نیروهای آمریکایی می توانند رژیم ایران را سرنگون کنند؛ بویژه آنکه ایران وسعتی تقریبا دو برابر عراق دارد و در صورت آغاز حمله، خشونت و اقدامات تروریستی بسیار بدتر از آن روی خواهد داد که از سال ۲۰۰۱ میلادی تا کنون در این منطقه دیده شده است.
کاهش اعتبار بینالمللی آمریکا
دیگر اثر منفی خروج از این پیمان این است که دیگر کشور چالش برانگیز برای آمریکا یعنی کره شمالی نیز دیگر هرگز حاضر به گفتگو و آمدن به پای میز مذاکره نخواهد شد. بر این اساس این دیدگاه در میان شرکا و متحدان آمریکا در جهان بوجود می آید که آمریکا دیگر به عنوان یک رهبر بینالمللی، قابل اعتماد نیست.
به گفته تحلیلگران، مهم است که دونالد ترامپ از این تفکر اجتناب کند که سیاست آمریکا در محیط پیچیده بین الملل را، می توان به سادگی با انتخاب ترجیحات آمریکا رقم زد.
آگهیخطر انزوای بینالمللی آمریکا
مقامات اروپایی ابراز امیدواری کرده بودند که در سخنرانی عصر جمعه آقای ترامپ، خبر خروج فوری این کشور از توافق سال ۲۰۱۵ اعلام نشود. دیپلماتهای اروپایی طی ماهها اخیر بطور پیوسته در واشنگتن در حال مذاکره بوده اند تا مانع از خروج آمریکا از این توافق شوند.
سایر امضا کنندگان توافق هستهای یعنی بریتانیا، فرانسه، آلمان، روسیه، چین و ایران پیش از این اعلام کرده بودند که مذاکرۀ دوباره دربارۀ این توافق، منطقی به نظر نمی رسد. با این وجود امضا کنندگان اروپایی این توافق اعلام کرده بودند که آماده اند تا درباره اتخاذ تدابیر سخت گیرانه در قبال برنامههای موشکی ایران وارد بحث شوند.
شکاف میان جمهوریخواهان در کنگره آمریکا
آگهیبسیاری از جمهوریخواهان کنگره آمریکا نیز در کنار دموکراتها از دولت ترامپ خواسته بودند که همچنان در این توافق باقی بماند. آنها هشدار داده بودند که خروج از این توافق، سوالات جدی را درباره اعتبار آمریکا در میان دوستان و دشمنان این کشور مطرح خواهد کرد.
از جمله ادوارد رویس، نماینده جمهوریخواه و رئیس کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان روز چهارشنبه اعلام کرد که با وجود آگاهی به نقایص موجود در این توافق، باقی ماندن در آن را در راستای حفظ امنیت ملی آمریکا می داند. او افزود: «باید با متحدانمان همکاری کنیم تا مطمئن شویم که بازرسان بینالمللی، دسترسی لازم به سایتهای هستهای ایران را دارند.»
الیوت انگل، از نمایندگان دموکرات حاضر در این کمیته نیز هشدار داده بود که اعلام عدم تایید پایبندی ایران به این توافق، نوعی انحراف از مسائل واقعی و بازی کردن با آتش است.